Wat is er gebeurd met de Europese Marslander?

De lander van de eerste Europees-Russische ExoMars-missie is geland op Mars, maar stuurt geen signaal uit. Hoe moet het nu verder?

Er is woensdag iets misgelopen bij het afwerpen van het valscherm van de Europese Marslander Schiaparelli, zo heeft het Europese Ruimtevaartbureau ESA donderdag gezegd.

Op een briefing in het Europese vluchtleidingscentrum ESOC in Darmstadt bevestigde ESA dat het in een baan brengen van de “orbiter” TGO, met daarop het Belgische NOMAD-instrument, een volledig succes was. Het ruimtetuig is klaar voor zijn wetenschappelijke opdracht. Van de lander Schiaparelli zijn 600 MB aan “essentiële” data ontvangen. De afdaling is volgens plan verlopen tot bij het afwerpen van het valscherm, zei directeur planetaire missies Andrea Accomazzo.

Er zijn vijftig seconden verlopen tussen het tijdstip waarop het signaal uitviel en het geplande landingstijdstip. Het lijkt erop dat het valscherm eerder werd losgelaten dan gepland en ook lijken de remraketten na het afwerpen van het valscherm drie tot vier seconden te hebben gewerkt, niet zo lang als voorzien. Met als gevolg dat de daalsnelheid hoger was dan gepland. “De nadien ontvangen data corresponderen niet met de simulaties”, vatte Accomazzo samen.

Replay of this morning’s media briefing on the status of #ExoMars is available here: https://t.co/LvJ9fWW8wr pic.twitter.com/lKg2jLaDkU

— ESA (@esa) 20 oktober 2016

In stukken?

ESA kon op vragen omtrent de precieze staat van de robot – is die nog heel of is die in stukken? – niets zeggen, en beklemtoonde herhaaldelijk dat het om een test gaat voor het tweede luik van de Europees-Russische ExoMars-missie die in 2020 moet vertrekken. (Maar waarvoor de bevoegde ministers in december nog geld moeten vrijmaken). De data van de Schiaparelli zijn precies wat van de lander was verwacht, luidde het. “Dat is het belangrijkste” zei Accomazzo, daarin bijgevallen door directeurgeneraal Jan Wörner: “Wij hebben de data, wij hebben testgegevens, ik ben zeer blij”. In het bijzonder zullen de wetenschappers van het AMELIA-instrument, onder wie ook van de Koninklijke Belgische Sterrenwacht, voldoende informatie hebben.

Wel gaf het Europese Ruimtevaartbureau de lander in dergelijke bewoordingen nog niet op. “De lander heeft zich niet gedragen zoals verwacht”, was de officiële lezing. Data dienen nog verder bestudeerd, en dat zal wat tijd kosten. Ook zullen “orbiters” rond Mars een blik werpen op de vermoedelijke landings- of crashplaats. De batterijen van de lander kunnen het nog twaalf Marsdagen uitzingen.

ESA heeft er naar eigen zeggen vertrouwen in te zullen kunnen uitklaren wat er precies is gebeurd. “De exploratie van Mars is moeilijk, maar daarom doen we het”, was één van de slotwoorden van op de briefing die live op de website van ESA te volgen was.

Goed nieuws

De andere component van ExoMars, de “Trace Gas Orbiter” (TGO), is dus wel succesvol in de geplande elliptische baan rond de Rode Planeet gekomen, dankzij een ontbranding van de motor die van 15.05 tot 17.24 uur Belgische tijd duurde. Daardoor daalde de snelheid en richting van de sonde met meer dan 1,5 km per seconde. “Het is een grote uitdaging in een baan rond Mars te zijn”, juichte directeur-generaal Jan Wörner van ESA. “ESA heeft het klaargespeeld, samen met de Russische partner”.

De lancering van de ExoMars-missie gebeurde op 14 maart met een Russische Proton-draagraket op Bajkonoer. Op de TGO staat onder andere het Belgische NOMAD-instrument dat methaan in de Martiaanse atmosfeer moet opmeten vanuit de existentiële vraag of dit sporengas een geologische dan wel biologische oorsprong heeft.

De start van het tweede luik van ExoMars is voor 2020 voorzien. Het omvat een Russische lander en een Europese robotjeep die tot twee meter in de grond kan boren. De Schiaparelli moet juist kennis en ervaring opleveren voor dat tweede luik dat twee jaar vertraging heeft opgelopen.

(Belga/TE)