Drie redenen waarom deze ebola-epidemie een ‘megacrisis’ is

© AFP
Trui Engels
Trui Engels Journalist Knack

De Belg Peter Piot, die het ebola-virus 40 jaar geleden ontdekte, zegt dat de huidige uitbraak van het dodelijke virus in West-Afrika ongezien is. En dat omwille van drie redenen.

De tot dusver zwaarste ebola-epidemie ooit – in Guinea, Liberia en Sierra Leone – eiste al meer dan 460 mensenlevens en breidt zich verder uit. Op de Amerikaanse zender CNN gaf de Belgische wetenschapper Peter Piot, die het virus in de jaren 70 ontdekte, drie redenen waarom deze uitbraak zonder voorgaande is. ‘Dit is de eerste keer in West-Afrika dat er een dergelijke uitbraak is, het is de eerste keer dat drie landen betrokken zijn en het is de eerste keer dat er een uitbraak is in hoofdsteden.’ De huidige uitbraak is volgen Piot een ‘megacrisis’ en een reden om de noodtoestand in de getroffen landen uit te roepen.

Gruwelijke doodsstrijd

Ebola is een van de dodelijkste virussen die er bestaan met een sterfterisico van maar liefst 90 procent. De doodsstrijd is gruwelijk. Een infectie met ebola begint als iets wat op de griep lijkt met hoofdpijn, koorts en mogelijk diarree. Daarna ontwikkelen zich snel oncontroleerbare interne bloedingen, waaraan de patiënt uiteindelijk sterft.

Er bestaat geen geneesmiddel tegen Ebola, maar in theorie moet de ziekte makkelijk te bestrijden zijn, zegt Piot aan CNN. ‘Je moet echt heel nauw in contact komen met iemand om geïnfecteerd te raken, dus gewoon met iemand de bus nemen, is geen probleem. Simpele hygiënische maatregelen zijn voldoende om de verspreiding van de ziekte tegen te gaan’, aldus Piot.

Piot spreekt daarom van een ‘epidemie van dysfunctionele gezondheidssystemen’. ‘Vrees voor het virus en een gebrek aan vertrouwen in de overheid en in het gezondheidssysteem zijn even erg als het virus zelf.’

Een van de grootste gevaren van de ebola-epidemie is dat de bevolking in de betrokken landen Guinea, Liberia en Sierra Leone de ziekte niet kent. Dikwijls wordt de ziekte verborgen gehouden en worden verdachte gevallen eerst niet gemeld.

40 jaar na de ontdekking is er nog maar weinig geweten over het virus. ‘We zijn niet 100 procent zeker waar het virus vandaan komt. Wellicht van een of andere vleermuis’, zegt Piot. ‘Er is al veel onderzoek gedaan, maar nog niet genoeg. En zolang we niet weten waar dit virus zich buiten de epidemieën schuilhoudt, kunnen we de risicogebieden niet in kaart brengen.’

Ook andere experts dringen er bij de wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en bij de betrokken staten op aan om meer vastberaden op te treden. ‘De epidemie grijpt almaar verder om zich heen, omdat de mensen in verschillende landen reizen’, zegt Bart Janssens, directeur operaties van Artsen zonder Grenzen (AZG).

AZG is zo goed als de enige organisatie die de ebola-patiënten verzorgt. ‘Maar we hebben onze limieten bereikt. Momenteel heeft Artsen zonder Grenzen noch het personeel, noch de medische middelen om teams naar nieuwe getroffen regio’s te sturen.’ Nieuwe gebieden waar het virus opduikt, kunnen dus niet meer door AZG geholpen worden.

Risico voor België bijzonder klein

Viroloog Marc Van Ranst zegt dat er voor België geen reden tot bezorgdheid is. ‘Ebola is te opvallend om ongemerkt te passeren’, zegt hij. ‘Iemand die dodelijk ziek is, komt een vliegtuig niet op. Stel dat toch iemand die besmet is met ebola op een vliegtuig raakt, zou het hier direct opgemerkt worden en zou de persoon geïsoleerd worden. Met onze technieken van isolatie zijn secundaire gevallen niet mogelijk.’

Ook de kans op besmetting op een vliegtuig zelf is uiterst miniem. ‘Normaal gezien heb je weinig lichamelijk contact op een vliegtuig. En om besmet te raken, moet je al contact hebben met lichaamsvloeistoffen. Ebola is dan wel een ziekte met een hoge sterfte, maar het is weinig besmettelijk.’

Ook Van Ranst pleit voor een meer doortastende aanpak van het virust in Afrika. ‘Vaak zijn er ter plekke professionele en goedbedoelde initiatieven die veel goed doen, maar de internationale actie en krachtdadigheid kan beter.’

Volgens Van Ranst is er te lang gewacht om doortastend te werk te gaan omdat er verschillende factoren zijn onderschat. “De uitbraak doet zich voor in landen waar er weinig ervaring is met ebola. In bijvoorbeeld Congo is dat niet het geval en is er een zekere paraatheid. Bovendien is het de eerste keer dat het virus uitbreekt in een hoofdstad. Doordat er uitbraken zijn op verschillende plaatsen is internationale hulp ten slotte moeilijk te coördineren.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content