‘Weet Kim Jong-Un al dat hij ‘gewonnen’ heeft?’

‘China zou maar wat graag van de huidige crisis gebruik maken om de Amerikaanse militaire aanwezigheid in de regio te eroderen. De vraag is dus; hoeveel is Trump bereid om op te geven’, schrijft David Criekemans (UAntwerpen).

Een opmerkelijke vertoning in Beijing de afgelopen dagen. De Noord-Koreaanse leider Kim Jong-Un was op bezoek bij zijn Chinese ambtsgenoot Xi Jinping. Hij was daar op uitnodiging van de Chinese Volksrepubliek, zijn eerste staatsbezoek – al was het wel ‘onofficieel’. De ontmoeting moet gezien worden in het kader van de voorbereidingen op de ontmoeting, ergens in april of mei, tussen Kim Jong-Un en de Amerikaanse president Donald Trump. Kim leverde ook een “geheime boodschap” voor Trump aan Xi Jinping. Daarmee positioneert de Chinese Volksrepubliek zichzelf alvast als een centrale actor in de mogelijk aankomende vredesonderhandelingen.

Bekeken vanuit het Westen lijkt het alsof de sanctiepolitiek gewerkt heeft in combinatie met Donald Trumps mad man strategie. Zijn potentiële onberekenbaarheid zou wel eens tot ‘ongelukken’ kunnen leiden en tot de implosie van het Noord-Koreaanse regime. Trump gooide de handboeken weg over hoe je dit soort van internationale onderhandelingen moet voeren. Daardoor lijkt een nieuw momentum mogelijk. Maar dat is de meest positieve lezing van de feiten. Er blijft overigens toch nog altijd een zekere speculatie of het Noord-Koreaanse atoom- en rakettenprogramma werkelijk zo ver staat als Pyongyang ons graag wil doen geloven. Een ver gevorderd staaltje blufpoker?

De recente ontmoeting tussen Kim Jong-Un en Xi Jinping licht wel een mogelijk tipje van de sluier over hoe Noord-Korea die aankomende vredesonderhandelingen ziet. De gangbare gedachte onder specialisten is dat “denuclearisatie”, het opgeven van het Noord-Koreaanse atoomprogramma, politieke science fiction is. Kim verwees in het verleden al indirect naar leiders als de Iraakse president Saddam Hoessein of de Libische leider Khadaffi die hun massavernietigingswapens opgaven. Ze werden later door het Westen uiteindelijk toch geliquideerd. Maar er is ook de casus van de Cubaanse rakettencrisis van oktober 1962.

Daarin was Amerikaans president Kennedy uiteindelijk bereid om in het geheim de Amerikaanse raketten in Turkije terug te trekken in ruil voor een vergelijkbare reactie van de Sovjets op Cuba. Tegelijkertijd gaf de VS een garantie dat zij nooit meer als eerste Cuba zou binnenvallen. Daarmee was het regime van Fidel Castro gered. Een variant op dat scenario lijkt zich in de hoofden van Kim Jong-Un en Xi Xinping af te spelen.

Het lijkt dus dat Noord-Korea wel degelijk de optie van denuclearisatie op tafel legt, waarbij Beijing in ruil haar veiligheidsparaplu over Pyongjang zou trekken. Maar dat zou ook betekenen dat de Amerikaanse aanwezigheid in Zuid-Korea afgebouwd zou moeten worden. Zogenaamd ‘defensieve’ Amerikaanse antiluchtafweersystemen als THAAD en Aegis die operationeel zijn in de regio Zuid-Korea en Japan zouden teruggetrokken moeten worden. Deze erodeerden immers de Chinese en Russische nucleaire afschrikking in de regio.

De VS zou tevens garanderen Noord-Korea nooit als eerste aan te vallen. Maar de vraag is hoe ver Kim Jong-Un het wil drijven. Wat met de Amerikaanse militaire aanwezigheid in Zuid-Korea en langsheen de gedemilitariseerde zone? United States Forces Korea (USFK) vormt een onderdeel van het Pacific Command. Het gaat om zo’n 24.000 troepen; landmacht, luchtmacht, marine en special forces. De totale Amerikaanse aanwezigheid bedraagt 35.000 man in Zuid-Korea, met onder andere 300 tanks. De VS heeft 40.000 man in Japan. De Japanners trainden recent samen met de Amerikanen luchtbombardementen met de laatste nieuwe B1-B Lancer bommenwerpers. In Japan is tevens de Zevende Amerikaanse Vloot gestationeerd; 50 tot 70 schepen en onderzeeërs, 140 vliegtuigen en 20.000 zeelieden in de Indische en Stille Oceaan. Voorts heeft de VS nog eens 3.800 man op het eiland Guam, dat gebruikt wordt als strategische luchtmachtbasis voor B-52 bommenwerpers.

China zou maar wat graag van de huidige crisis gebruik maken om de Amerikaanse militaire aanwezigheid in de regio te eroderen. De vraag is dus; hoeveel is Trump bereid om op te geven? En dreigt Zuid-Korea, als het onvoldoende beschermd achter blijft, dan geen vogel voor de kat te worden? De komende weken vernemen we misschien meer. Vast staat dat Kim Jong-Un een uiterst slim en gewiekst strateeg is. ‘Dealmaker’ Trump zou maar wat graag aantonen dat zijn onconventionele manier van zaken doen vruchten afwerpt. Misschien weet Kim Jong-Un al dat hij ‘gewonnen’ heeft? Of zal Trumps nieuwe Amerikaanse veiligheidsadviseur en hardliner John Bolton toch nog op de rem gaan staan? Wordt vervolgd.

David Criekemans doceert buitenlands beleid aan de Universiteit Antwerpen, internationale politiek en veiligheid aan het University College Roosevelt in Middelburg (Nederland) en geopolitiek aan het Geneva Institute of Geopolitical Studies.