VS kondigt nieuwe aanpak IS aan: ‘Bevrijding Mosul niet voor 2016’

Een jaar geleden veroverde Islamitische Staat (IS) de tweede grootste Iraakse stad Mosul. De door de Verenigde Staten geleide internationale coalitie is er nog niet in geslaagd de stad terug te winnen. En dat lijkt het voorlopig ook niet van plan te zijn: het Witte Huis kondigt een nieuwe aanpak van de terreurbeweging aan en Mosul wordt op de lange baan geschoven. ‘Niet voor 2016.’

Het is ondertussen een jaar geleden dat Islamitische Staat (IS) in de tweede grootste Iraakse stad Mosul oprukte. Het Iraakse leger vluchtte en liet de bevolking aan haar lot over: honderdduizenden inwoners sloegen op de vlucht; christenen konden kiezen tussen bekering, belastingen, de dood of de benen nemen. Hun bezittingen, gemerkt door de Arabische letter ‘N’, kwamen in handen van IS-militanten, de militaire bases en het materiaal dat door het leger achtergelaten werd ook.

Op 14 juni deden de eerste brieven de ronde in Mosul met richtlijnen die onder andere roken verboden en vrouwen verplichtten zich volledig te bedekken en het huis niet te verlaten tenzij begeleid door een verwante man. Een jaar later zwaait IS er nog steeds de plak en heeft de terreurbeweging de controle over zowat elk aspect van het leven van de bevolking verworven. Wie in door IS gecontroleerd gebied leeft, komt er ook niet meer zomaar uit.

Leven onder IS in Mosul (BBC)

Ramadi bezegelt lot Mosul

Wanneer zal Mosul dan bevrijd worden door de internationale coalitie geleid door de Verenigde Staten? Niet gauw, zo blijkt uit de eerste meldingen over de nieuwe aanpak van IS door de regering van Barack Obama.

Verwacht wordt dat het Witte Huis een grote verschuiving in focus in de strijd tegen Islamitische Staat zal aankondigen. De nieuwe plannen volgen na maandenlange onderhandelingen over Mosul, zo bericht The New York Times: hoe prominent moet het mogelijk heroveren van die stad voorkomen in de vroege fases van de militaire campagne tegen de terreurbeweging?

Het lot van Ramadi lijkt het lot van Mosul nu bezegeld te hebben. Hoewel generaal Martin Dempsey in april volgens The New York Times nog beweerde dat Ramadi niet centraal stond in te toekomst van Irak, bracht de verovering ervan door IS afgelopen maand mei daar verandering in.

Niet VS, maar IS in opmars

De verovering van Ramadi weerlegde meteen de berichten van de Obama-administratie dat de terreurgroep in het defensief gedrongen was: plots bleek dat Islamitische Staat en niet de door de VS geleide coalitie in opmars was. En dat besefte ook de Iraakse premier Haider al-Abadi die in allerijl een plan opstelde om de stad terug te winnen.

Verwacht wordt dus dat Mosul nog even opzij geschoven wordt en dat de coalitie zich op Ramadi zal richten in een lange campagne om uiteindelijk Mosul pas in een later stadium – waarschijnlijk niet voor 2016 luidens een anonieme overheidsbron in The New York Times – te heroveren.

Het zit dan ook zo, dat Ramadi van strategisch belang is. Het is de provinciehoofdstad van Anbar in het westen van Irak, waar veel soennitische stammen leven waarvan de Verenigde Staten steun hopen te krijgen in hun strijd tegen IS. Het ligt op zo’n 110 kilometer van hoofdstad Bagdad en de provincie grenst aan Saudi-Arabië en Jordanië: twee belangrijke leden van de internationale coalitie.

‘Snel Mosul innemen niet realistisch’

Het al dan niet focussen op de bevrijding van Mosul hing echter ook af van het opnieuw opleiden van het Iraakse leger. Dat bleek slechts erg traag op gang te komen. Bovendien vonden bepaalde Iraakse autoriteiten volgens de Amerikaanse krant dat de voorgestelde tijdspanne om Mosul in te nemen niet realistisch was. Een medewerker van de Amerikaanse Central Command beweerde in februari bijvoorbeeld nog dat de aanval op Mosul nog deze lente gepland was.

De nadruk lag lange tijd op de tweede grootste stad van het land dat het toneel was voor de preek van IS-leider Abu Bakr al-Baghdadi in juli 2014. Dat de Baiji-raffinaderij, een belangrijk oliecomplex, op een hoofdweg naar Mosul ligt, was daarbij van belang.

Nu blijken Iraakse troepen geruggensteund door luchtaanvallen van de internationale coalitie wegen naar Baiji en de raffinaderij geopend te hebben, bericht persagentschap Reuters. Na maandenlange gevechten eindelijk een teken van vooruitgang tegen IS aldaar.

Extra militaire steun

Op een gelijkaardige manier sloegen de Irakezen erin Tikrit ten noordwesten van Bagdad terug te winnen. Maar de gebouwen zijn nog steeds beladen met explosieven waardoor het voor inwoners nog niet veilig is om terug te keren. De Britse premier David Cameron kondigde echter extra steun aan in de vorm van 125 militaire trainers die de Iraakste troepen ook zouden leren hoe ze geïmproviseerde explosieven moeten uitschakelen. Van Italië wordt eveneens verwacht dat het een belangrijke rol zal spelen in het opleiden van de Iraakse politie.

Het is dan ook niet verwonderlijk dat de steun van de VS aan Iraakse troepen een centrale rol speelt in de nieuwe strategie van het Witte Huis. De verschuiving van focus van Mosul naar Ramadi, van het noorden naar het westen van Irak, zou volgens The New York Times hand in hand gaan met het sturen van zo’n 400 extra Amerikaanse militaire trainers. Zij moeten deze zomer al de Iraakse troepen en soennitische strijders opleiden en helpen Ramadi te heroveren.

‘Juiste opleiding bij juiste mensen’

Bovendien zou de provincie Anbar er een nieuwe militaire basis bijlkrijgen. Een anonieme bron vertelde de krant dat het gaat om ‘een aanpassing om de juiste opleiding bij de juiste mensen te krijgen’.

Momenteel hebben de Verenigde Staten zo’n 3.000 troepen inclusief trainers en adviseurs ter plaatse. Om een troepenmacht bijeen te krijgen om Ramadi te veroveren moeten er in plaats van de huidige 5.500, zo’n 10.000 Iraakse tribale strijders in Anbar opgeleid en uitgerust worden, klinkt het in The New York Times. Er zouden meer dan 3.000 Iraakse soldaten gerekruteerd moeten worden om de rangen van de zevende en achtste divisies van het leger in de provincie te vullen.

Islamitische Staat heeft tot op heden in Irak twee provinciehoofdsteden – Ramadi en Mosul – en de stad Falluja in handen. Amnesty Internationaal bracht de spiraal van geweld die de doortocht van IS in Irak met zich meebracht interactief in kaart.