‘Terwijl u deze tekst leest, worden er wereldwijd 80 meisjes gedwongen te huwen’

Wererldwijd wordt één op drie meisjes gedwongen te huwen voor haar 18de, maar vaak ligt die leeftijd veel lager. Een complex probleem, waar via ontwikkelingssamenwerking iets aan gedaan kan worden, stelt Kathleen Van Brempt.

De hele week staat Brussel in het teken van Girlpower, tijdens de Europese week van Actie voor meisjes. De week wordt zaterdag afgesloten met de Internationale dag van het meisje, een initiatief van de Verenigde Naties om aandacht te vragen voor de rechten van jonge meisjes en de problemen waarmee ze geconfronteerd worden. In Vlaanderen zal de focus die dag vooral liggen op gedwongen huwelijken bij minderjarige meisjes. Daarover organiseert Plan België ook donderdag in het federaal parlement een congres. Plan België stelt een HIVA-studie voor die aan duidelijkheid niets te wensen overlaat: ‘Gedwongen kindhuwelijken, een blinde vlek in de Belgische ontwikkelingssamenwerking.’ ‘Belgische’ kan echter net zo goed vervangen worden door ‘Europese’, want de strijd tegen gedwongen kindhuwelijken via ontwikkelingssamenwerking ligt overal lastig. Nochtans is de EU wereldwijd de tweede grootste donor inzake ontwikkelingssamenwerking, wat betekent dat de Europese slagkracht om problemen aan te kaarten groot is.

Kinderhuwelijken, een omvangrijk probleem

Gedwongen kindhuwelijken komen vooral voor in Azië en Afrika. Het probleem is niet enkel schrijnend, het is ook omvangrijk. Wererldwijd wordt één op drie meisjes gedwongen te huwen voor haar 18de, maar vaak ligt die leeftijd veel lager. In Niger bijvoorbeeld is één van de drie meisjes die voor haar 18de moet trouwen, jonger dan 15 jaar. Als we daar niets aan doen, zullen er elk jaar 14,2 miljoen ‘kinderen’ uitgehuwelijkt worden. Dat zijn er 39.000 per dag, of één meisje om de twee seconden. De meisjes blijven daardoor in een spiraal van onderdrukking, geweld, sociale, psychische en medische problemen gevangen zitten. Vaak worden deze meisjes uitgehuwelijkt aan oudere mannen die hen dagelijks hun ‘huwelijkverplichtingen’ afdwingen, wat dikwijls leidt tot fysiek geweld. Precies omdat deze mannen al een seksuele voorgeschiedenis hebben, is de kans op besmettingen met seksueel overdraagbare ziektes zoals HIV bij de meisjes groot.

Zowel meisjes als baby’s zijn slachtoffer

De lichamen van die meisjes zijn nog lang niet geschikt om seksueel actief te zijn, laat staan om kinderen te baren. Elke dag bevallen er 20.000 meisjes en jaarlijks overlijden er 70.000 adolescente meisjes aan verwikkelingen tijdens de zwangerschap. Vroege zwangerschap is zelfs doodsoorzaak nummer één voor meisjes tussen 15 en 19 jaar. Jaarlijks moeten deze meisjes ook 3,2 miljoen onveilige abortussen ondergaan. Niet enkel de meisjes zelf lijden onder de gevolgen, ook hun baby’s komen in dezelfde spiraal terecht. Zij zijn vaker ondervoed dan andere kinderen en worden al op jonge leeftijd met medische complicaties geconfronteerd.

Twee op de drie meisjes die gedwongen werden te huwen, mogen niet meer naar school gaan. Dat berooft hen van het recht op onderwijs en verhindert hen zich ten volle te ontplooien en economisch zelfstandig te worden.

Delicaat onderwerp

Plan België wijst er op dat er wel degelijk iets kan gedaan worden aan de problematiek, met name via ontwikkelingssamenwerking. Maar gedwongen huwelijken komen nauwelijks aan bod als donorlanden overleg plegen met de partnerlanden in Azië en Afrika. Het onderwerp is immers delicaat en diep geworteld in de tradities van sommige bevolkingsgroepen, die er vaak zelf geen graten in zien. Je kind op jonge leeftijd uithuwelijken, zorgt voor een mond minder te voeden, levert vaak een bruidsschat op en is dus economisch rendabel, en vermijdt de ‘schande’ van voorhuwelijkse seks. Ouders zien het dan ook vaak als de ‘juiste keuze’.

Er zijn nauwelijks ontwikkelingsprojecten die zich richten op gedwongen kindhuwelijken. Nochtans hebben de programma’s die bestaan effect. Het innovatieve Apni Beti Apni Dhan (Onze dochters onze rijkdom) in India opent voor arme families een spaarrekening, waarvan het geld kan opgenomen worden als het meisje tot haar 18de ongehuwd blijft. Het voorziet in extra bonussen als het meisje school loopt. Ook in Ethiopië heeft een gelijkaardig project succes bij gedwongen huwelijken op erg jonge leeftijd. Meisjes worden er begeleid, krijgen financiële steun als ze naar school blijven gaan en hebben een betere toegang tot gezondheidszorg en informatie.

Belangrijke kansen op Europees niveau

Het probleem aanpakken is niet eenvoudig, omdat zoveel verschillende factoren meespelen. Onderwijs is cruciaal, maar ook specifieke programma’s, doelgerichte begeleiding van meisjes, informatie voor ouders en grootouders, beïnvloeding van sociale normen en tradities, economische ondersteuning, verbetering van de toegang tot gezondheidszorg, overleg met de betrokken partnerlanden, het afhankelijk maken van financiering van ontwikkelingsprojecten van de aanpak van gedwongen kindhuwelijken… De lijst is lang.

Op Europees niveau zijn er nu belangrijke kansen, met name de zogenaamde Post 2015 Agenda, zeg maar de nieuwe internationale doelstellingen inzake ontwikkelingssamenwerking die nu uitgeschreven worden . Die zullen de Millenniumagenda, die de doelstellingen tot 2015 vastlegde, vervangen. De VN hebben gedwongen kindhuwelijken in de ontwerpteksten van de Post-2015 Agenda opgenomen. Helaas werd in juni van dit jaar de streefdatum voor het uitbannen van gedwongen kindhuwelijken – met name tegen 2030 – uit de teksten geschrapt. Nochtans zijn ambitieuze, duidelijke én meetbare doelstellingen noodzakelijk als we verandering willen bewerkstelligen. Want terwijl u deze tekst las, werden er wereldwijd 80 meisjes gedwongen te huwen.

Ik zal er dan ook in de commissie ontwikkelingssamenwerking van het Europees parlement voor ijveren dat Europa specifieke doelstellingen afdwingt. Ik vraag de Belgische regering hetzelfde te doen en een voortrekkersrol te spelen in dit dossier.

Kathleen Van Brempt (vide-voorzitter van de sociaal-democraten in het Europees parlement en lid van de commissie ontwikkelingssamenwerking)