“We kunnen niet elke week een rusthuis bijbouwen”

Tegen 2050 — over niet meer dan 40 jaar — zullen er 2 miljoen 60-plussers méér zijn dan nu, en drie keer meer 80-plussers.

Tegen 2050 zullen er in België 2 miljoen 60-plussers méér zijn dan nu, en drie keer meer 80-plussers. Tijd dus om na te denken hoe die generatie op zijn oude dag verzorgd wil worden, vinden Brieuc Van Damme en Ivan Van de Cloot van het Itinera Institute. Want de kostprijs van die zorg zal over 40 jaar ook verdrievoudigd zijn.

Stel dat we niets zouden veranderen aan het huidige zorgbeleid. Dan zijn de naakte cijfers ronduit hallucinant. Tegen 2050 — over niet meer dan 40 jaar — zullen er 2 miljoen 60-plussers méér zijn dan nu, en drie keer meer 80-plussers. ‘Als we de zorg op dezelfde manier blijven aanpakken als nu,’ aldus Van de Cloot, ‘dan moeten we vanaf nu, 40 jaar lang, elke de week, een rusthuis bijbouwen en zullen er 120.000 bijkomende professionele werkkrachten nodig zijn. Kost de ouderenzorg vandaag 0,9 procent van het bruto binnenlands product (bbp), dan zal dat in 2050 oplopen tot 2,6 procent – of bijna drie keer meer.’

En het zijn niet alleen de aantallen die veranderen. Ook de verwachtingen van de senioren zullen drastisch oplopen. ‘Deze generatie is niet te vergelijken met de naoorlogse senioren’, aldus Van Damme. ‘De babyboomers hebben 1968 meegemaakt, de emancipatiebeweging, de consumptiemaatschappij. Zij zijn gewend geraakt aan de vrijheid en zullen die ook als senioren blijven opeisen. En ook daarop zijn de bestaande ouderenzorgsystemen niet berekend.’

Seniorendorpen
Van de Cloot: ‘De senioren die nu met pensioen gaan, genieten nog minstens tien of twintig jaar van een actieve autonomie en ook nadien, als ze stilaan bepaalde zorgbehoeften zullen ontwikkelen, zullen ze geen betutteling accepteren. De vraag is dus: hoe kunnen we beetje bij beetje het zorgaanbod afstemmen op het behoud van die autonomie?’

Er zullen tussenoplossingen moeten komen, tussen thuis wonen en het rusthuis in. We kennen al thuisverpleging en thuiszorgdiensten, maar er is meer. Voorbeelden uit binnen- en buitenland maken in het boek duidelijk hoe ze bij Itinera denken over het ‘openbreken’ van de bestaande woonzorg. Dat begint al bij overwegingen van ruimtelijke ordening. Brieuc Van Damme: ‘We denken bijvoorbeeld aan het inrichten van wijken als generatiehubs. Als de ruimte bewust rekening houdt met wat senioren nodig hebben om zich te kunnen bewegen en om de juiste verzorging te krijgen, kunnen ze gewoon blijven wonen waar ze wonen.’

Seniorendorpen, zoals die al bestaan in Zeeland, zijn niet wat ze bij Itinera bedoelen: ‘We willen geen getto’s, we promoten liever het concept age friendly cities, waarin jong en oud naast elkaar kunnen blijven leven.’ In age friendly cities werken de buurt, de politiek en allerlei organisaties samen om de stad te organiseren met het oog op de behoeften van de bevolking. ‘Hoe dan ook zullen we iets moeten doen met de bestaande woningen van de babyboomers: die hadden een gezin, de kinderen zijn het huis uit, de woning is te groot en te hoog en veel ruimte wordt niet gebruikt… Ook hier zie je hoe er tegelijkertijd enorme veranderingen nodig zijn én geweldige mogelijkheden verscholen zitten.’ (LBA)