In de Indiase miljoenenstad Jaipur patrouilleert een twintigtal vrouwelijke agenten met als enige doel vrouwen te beschermen tegen alles van huiselijk geweld tot aanranding. Knack ging mee op stap in het meest onveilige land voor vrouwen ter wereld.
De agentes van de vrouwenpolitie-eenheid meanderen behendig langs de luid toeterende auto’s, brommers en riksja’s, passeren een koe en een volgeladen stootkar en parkeren hun brommers voor een oranjeroze winkelgalerij.
Naar aanleiding van de #MeToo-discussie die na het Weinstein-schandaal over heel de wereld losbarstte en ook in India weerklank kreeg, besloot de politie van Jaipur in april 2017 om stappen te ondernemen en riep ze een volledig vrouwelijke eenheid in het leven. Elke dag patrouilleren zesentwintig vrouwelijke agenten, in dertien teams van twee, op plaatsen waar vrouwen mogelijk lastiggevallen worden: bij meisjesscholen, parken, drukke winkelstraten en stations.
Jaipur, een stad met 4,5 miljoen inwoners, heeft te kampen met een grote hoeveelheid geweld tegen vrouwen. Aanranding, verkrachting, huiselijk geweld… Het is allemaal aan de orde van de dag. Volgens het Nationale Misdaadstatistiekenbureau en de cijfers van de Politie van Rajasthan (Jaipur behoort tot de Indiase deelstaat Rajasthan, nvdr.) werden er in 2016 3656 meldingen van verkrachting opgetekend en 27.636 ‘misdrijven tegen vrouwen’ gemeld. In de stad Jaipur werden 279 verkrachtingen gerapporteerd. Landelijk waren er 34.641 meldingen. De noodzaak voor verandering werd afgelopen juni onderstreept door de publicatie van een rapport van de Thomas Reuters Foundation: India is voor vrouwen het meest onveilige land ter wereld.
Hoewel het rapport in India vooral verontwaardiging opriep, staat veiligheid van vrouwen sinds de gruwelijke groepsverkrachting van studente Jyoti Singh in een bus in Delhi in 2012 wel degelijk op de kaart. De advocaat van de daders legde de verantwoordelijkheid toen bij het slachtoffer en haar vriend. Een nette vrouw hoort ’s avonds namelijk niet buiten te komen en haar vriend had haar als mannelijk gezelschap moeten beschermen. Het verweer werd verworpen, maar deze gedachtegang is in India niet ongewoon. De zaak leidde tot grootschalige protesten.
Onlangs, na enkele geruchtmakende verkrachtingsschandalen aan het begin van dit jaar, heeft de regering de doodstraf ingesteld voor verkrachting van een minderjarige. Echter, over oorzaak en aanpak verschillen de meningen. Zo zei de conservatieve BJP-politicus Surendra Singh, naar aanleiding van de brute moord en verkrachting van een achtjarig meisje in Kathua en de verkrachting van een zeventienjarig meisje in Unnao, dat ouders hun dochters beter in de gaten moeten houden.
Omdat vrouwen zich niet op hun gemak voelen bij mannelijke agenten worden veel misdrijven niet gemeld.
‘Toen door de #MeToo-discussie vorig jaar de roep om veiligheid voor vrouwen opnieuw door de natie schalde, vonden we dat we iets moesten doen,’ zegt politiecommissaris Gaurav Srivastava, een van de initiatiefnemers van de vrouwenpolitie-eenheid. Hij hoopt met de oprichting van de eenheid de patriarchale mindset van de regio te doorbreken en zo de positie en veiligheid van vrouwen te versterken. ‘Hoewel we technologisch inmiddels een hele hoop kunnen, wordt onze samenleving nog steeds gedomineerd door mannen. Dat heeft vele gevolgen. Zo realiseren we ons dat er een communicatieprobleem is tussen de grotendeels mannelijke politiemacht en de vrouwen die slachtoffer zijn van een misdrijf. Omdat vrouwen zich niet op hun gemak voelen bij mannelijke agenten worden veel misdrijven niet gemeld.’
‘Er is een streefquotum voor heel het korps van dertig procent vrouwelijke agenten. Inmiddels bestaat ons korps al wel uit tien procent vrouwen, maar ze worden meestal achter een bureau gezet. Met deze eenheid willen we het stereotype doorbreken dat vrouwen niet de mentale en fysieke capaciteit hebben om op straat te werken.’
Elke maand komen de zesentwintig vrouwen van de vrouwenpolitie-eenheid samen onder leiding van de 28-jarige adjunct-commissaris Tejaswani Gautam, een kordate vrouw, afkomstig uit Delhi.
Ze opent de vergadering en vraagt de vrouwen of ze acties kunnen benoemen waar ze trots op zijn. Een jonge agente – het merendeel van de agentes is begin twintig – overwint haar schroom en staat op: ‘Ik ben trots op de keer dat we een verkrachting van een meisje van elf hebben voorkomen. We waren op patrouille in het park en zagen een man het meisje aanranden. Om hem heen stonden andere mannen het te filmen. We hebben onmiddellijk om back-up gebeld en hebben erger kunnen voorkomen.’
Nadat de adjunct-commissaris het meest succesvolle team van de maand een applaus in ontvangst heeft doen nemen, benadrukt ze het belang van lichaamstaal. Al snel blijkt dat een team van de eenheid zich de afgelopen week door een groep mannen heeft laten wegjagen. De adjunct-commissaris spreekt de vrouwen erop aan: ‘Jullie zijn agenten. Jullie doen niet onder voor een man. Laat je niet intimideren en ga zeker niet weg. Straal zelfvertrouwen uit. Weet dat de politie van Jaipur trots op jullie is.’ Gesterkt rechten de vrouwen hun rug. ‘En vergeet niet, als je hard werkt, kun je hogerop komen. Denk in oplossingen.’
Nirmala Lakhera (42 jaar) is een van de meer ervaren agentes van de eenheid. Ze is getrouwd en heeft een dochter van negen. Vandaag is ze op pad samen met Premlata Choudharu (37 jaar) en de jonge agente Maya Bainsla. Het team draagt geen vuurwapens en zelf mogen ze geen arrestaties verrichten. Wel zijn ze uitgerust met een wapenstok, pepperspray en een walkietalkie. Ze hebben gevechtstraining gehad, zijn voorgelicht over hun rechten en hebben les gehad over de Indiase wetgeving.
‘We richten ons op de eerste plaats op de veiligheid van vrouwen,’ legt Nirmala uit, terwijl ze haar helm aan de brommer hangt. ‘Zo hebben we afgelopen week acht jongens die bij een school meisjes lastigvielen laten oppakken. Ze waren de meisjes aan het betasten en spraken hen aan op een onheuse manier. Maar we grijpen ook in als we een straatroof of verkeersovertredingen tegenkomen. Of als we een geblindeerde auto zien. Dat is in India verboden vanwege het gevaar op ontvoering en misbruik.’
‘Ik ben trots op mijn baan,’ vervolgt ze met een brede lach. ‘Ik ben al agent sinds 1999. Ik wilde graag iets bijzonder met mijn leven doen. Uitdagingen aangaan. Deze baan, werken op straat, is wat ik zocht. […] Ik heb de steun van mijn hele familie. Van mijn man, mijn ouders en mijn schoonouders.’
Ik ben trots op de keer dat we een verkrachting van een meisje van elf hebben voorkomen.
‘Mensen waarderen wat we doen,’ valt Premlata in. Ook zij is een van de weinige getrouwde agentes. ‘Ze zijn blij met ons. Ook mannen. Deze week nog kwam een man op ons af om te zeggen hoe blij hij was om vrouwelijke agenten op straat te zien.’
‘Dingen veranderen,’ zegt Nirmala, terwijl ze in de gaten houdt hoe Maya stilstaande auto’s aanmaant door te rijden. ‘Naarmate de geletterdheid toeneemt, zullen mensen meer openstaan voor vrouwen in beroepen zoals de onze.’
‘Het voelt goed om vrouwen te helpen,’ zegt Premlata. ‘Zo hebben we een keer heel vroeg in de ochtend een straatkapper betrapt die een voorbijganger, een jonge vrouw, achter zijn stalletje had getrokken. We zagen hoe hij haar op de grond duwde en waren net op tijd om een verkrachting te voorkomen. Onze collega’s hebben hem gearresteerd.’
Opeens stapt Premlata af op een jongen die op zijn brommer tegen een boom hangt. Kalm vraagt ze waarom hij haar aanstaart. Als hij brutaal terugpraat, gesterkt door mannen die om hem heen komen te staan, besluit Premlata hem te laten arresteren. Nirmala belt het controlecentrum. Enkele minuten later neemt een mannelijke collega de jongen mee in zijn politiewagen.
‘Hij zal morgen voorkomen,’ zegt Prem. ‘Hij zal enkele maanden voorwaardelijk krijgen of een boete.’
Terug op het bureau zit adjunct-commissaris Tejaswani Gautam achter haar kantoor. Ze is recentelijk als officier van een anticorruptie-eenheid naar deze baan gepromoveerd en voelt zich als een vis in het water. Een voor een komen collega’s binnen om zaken voor te leggen. Ze salueren en noemen haar ‘Sir’.
Als de mannen weg zijn, haalt ze lachend haar schouders op. ‘Je hoorde het. Ze noemen me ‘Sir’. Het is voor de meeste mensen nog altijd ondenkbaar om vrouwen in een positie met autoriteit te zien.’
De eenheid is nu ruim een jaar aan het werk. ‘We hebben heel wat obstakels moeten overwinnen,’ vertelt commissaris Gaurav Srivastava. ‘In onze samenleving, en dus ook op ons departement, bestaan vooroordelen over vrouwen. Bij mannen, maar ook bij de vrouwen zelf. Een van de voornaamste uitdagingen is het versterken van het zelfvertrouwen van de agentes. […] De vrouwen gaan nu met zijn tweeën op pad, maar in het begin waren ze zo onzeker dat we ze per vier het veld instuurden. Pas na enkele maanden hebben we de teams opgesplitst.’
‘Omdat we hen moesten leren om autoriteit uit te stralen, ook als ze tegenover iemand staan die twee keer zo groot zijn als hen,’ vervolgt hij, ‘lieten we ze, naast het beoefenen van krachtsport en fitness, paardrijden. Paardrijden vergt fysieke en mentale kracht. Je leert een wezen dat groter en sterker is dan jij onder controle houden.’
‘Zo waren er wel meer dingen die we gaandeweg tegenkwamen. We beseften bijvoorbeeld niet dat veel vrouwen het niet gewend zijn om met een brommer te rijden. De agentes moesten bijna allemaal nog een brommerrijbewijs halen. In het begin konden ze er niet goed mee overweg. Er waren voorvallen waarbij ze slipten of ergens tegenaan reden. Gelukkig waren er geen ernstige ongevallen en ik weet zeker dat ze nu met meer zelfvertrouwen op de brommer zitten.’
‘In eerste instantie droeg de eenheid net als de andere straatagenten kaki uniformen, maar de vrouwen wilden graag een strenger ogend uniform. Dat vonden we een goed idee. Een agent hoort er indrukwekkend uit te zien, zo van: ja, haar moeten we serieus nemen. Zij weet van wanten.’
‘Wat we ook niet hadden voorzien, waren de familieverplichtingen van de vrouwen. Rajasthan, nou ja heel Noord-India, is nogal conservatief. Een vrouw, ook met baan, dient voor het huishouden te zorgen. Ook is zij degene die voor een ziek familielid zorgt. Mannen hebben deze taak niet. Het is nog steeds niet gangbaar dat een vrouw werkt. Maar dit is aan het veranderen. Zo’n twintig jaar geleden is, vooral op het platteland, met name in de lage politierangen, een instroom van vrouwen op gang gekomen. Deze vrouwen solliciteerden met steun van de hele familie.’
‘Maar als ze werkt, mag dat alleen als haar huishoudtaken er niet onder leiden,’ reageert adjunct-commissaris Gautam.
Commissaris Srivastava knikt. ‘We hebben besloten om er begrip voor op te brengen en geven meer ruimte geven aan onze vrouwen dan aan onze mannen op dit vlak.’
We pakken wetsovertreders aan en dat zijn niet vrouwen met een kort rokje of een stel dat elkaar op een bankje omhelst.
Adjunct-commissaris Tejaswani Gautam is als vrouw in hogere rang nog een uitzondering. Ze heeft na haar studie politicologie via de staatsexamens het politiekorps betreden en is vastberaden een carrière op te bouwen. Trouwen ziet ze niet zitten. ‘Het huwelijk is geen gelijkwaardig instituut. Zelfs al is het een liefdeshuwelijk en geen gearrangeerd huwelijk, dan nog zal de opvoeding en het organiseren van de huishoudelijke taken bij de vrouw belanden, ook al is ze chirurg of advocaat. En met een baan als dit is dat niet te combineren. De meeste vrouwen die het proberen, geven uiteindelijk door druk van familie toch hun baan op.’
‘Veranderingen gaan langzaam,’ beaamt Srivastava. ‘Maar ook al is de vrouweneenheid een bescheiden start, de inwoners van Jaipur zien dat we in ieder geval iets doen om de situatie te verbeteren. En let wel,’ benadrukt hij. ‘We doen niet aan moral policing. Dat is soms wel de verwachting van onze burgers, maar we pakken wetsovertreders aan en dat zijn niet vrouwen met een kort rokje of een stel dat elkaar op een bankje omhelst. Natuurlijk houden we in de gaten of het vrijwillig is, maar dat zie je gauw genoeg.’
Er komt een melding binnen. Onder een viaduct ligt een man in de schoot van een vrouw. Hij is dronken. Terwijl Premlata overlegt met de vrouw die de moeder van de man blijkt te zijn, verliest hij zijn bewustzijn. Na wat heen en weer gebel is er een riksja geregeld die hen naar het ziekenhuis brengt. ‘Daar kan hij overgeven en dan is ie wel weer de oude’ zegt Premlata.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
