Onverantwoordelijkheid van politieke elite in Washington is weerzinwekkend

De onverantwoordelijkheid van de politieke elite in Washington is weerzinwekkend. De rest van de wereld, met de eurozone op kop, denkt echter best twee keer na vooraleer hard van leer te trekken tegen de Amerikaanse vaudeville.

Na zeventien jaar is het opnieuw van dat. De politieke patstelling in Washington rond de begroting en Obamacare leidt tot een shutdown van de Amerikaanse overheid. In de realiteit blijft het allemaal nog wat beperkt daar aan zogenaamd essentiële dienstverlening niet geraakt wordt. 1 miljoen ambtenaren vliegen op onbetaald verlof, de nationale parken gaan toe en de NASA sluit de deuren, dat vormen zowat de meest zichtbare aspecten van deze shutdown. Het zijn echter vooral de indirecte gevolgen van dit alles die zware gevolgen zullen gaan hebben, voor de VS maar ook voor de rest van de wereld.

Reuters-commentator John Whitesides vatte het perfect samen. Met deze vaudeville in Washington, aldus Whitesides, “rijzen nieuwe vragen over de bekwaamheid van een diep verdeeld Congres om haar meest essentiële functies te vervullen”. Is de Amerikaanse politieke elite nog in staat tot een minimum aan ernstig beleid? Daar gaat het vandaag en de komende dagen ten gronde om. Binnen twee weken moet er immers een beslissing vallen over de verhoging van het zogenaamde schuldenplafond dat vandaag op 16 700 miljard dollar zit. De kans is reëel dat er dan opnieuw circusnummers worden opgevoerd en de noodzakelijke verhoging van de plafond er niet, of laattijdig, komt. In dat geval zal de Amerikaanse overheid niet langer in staat zijn haar rekeningen te betalen en dus de facto in faling gaan.

Het onvermogen van de beleidsverantwoordelijken in Washington om tot een minimum aan ernstig beleid te komen, dreigt zwaar te gaan wegen op het economisch herstel. Minder onzekerheid is een absoluut noodzakelijk iets om de economische groei significant boven nul te brengen en te houden. De shutdown in de VS jaagt de onzekerheid binnen het economisch-financieel systeem verder op. Gezinnen zullen terug wat meer de knip op de beurs houden en ondernemingen zullen investeringsplannen opnieuw wat kritischer bekijken.

Dit geldt zeker voor de VS maar ook voor de rest van de wereld. Met een aandeel van 22% blijft de VS immers veruit de belangrijkste economie van de wereld. De Amerikaanse economie had het de voorbije periode moeilijk om tot een groei boven de 2% te komen en dit ondanks het extreem stimulerende beleid van de centrale bank (de Fed). In 2011 haalde men 1,8% groei en in 2012 2,8%. In het eerste kwartaal van dit jaar kwam uit op 1,1% en voor het tweede kwartaal geeft de overheid 2,5% als voorlopige schatting.

Meer onzekerheid en dus minder groei in de VS zal zeker ook negatief inwerken op wat er in de rest van de wereld economisch gaat reilen en zeilen. De bijkomende onzekerheid in de VS ent zich bovendien op reeds omvangrijke onzekerheid elders in de wereldeconomie. We lopen het rijtje even af.

In China kampt men met de gevolgen van een excessieve kredietverlening die tot diverse zeepbellen, onder meer in het vastgoed, leidde. Bovendien poogt de Chinese overheid de Chinese economische tanker gedraaid te krijgen van een export geleide koers naar een meer door het binnenlands verbruik bepaalde route. De risico’s verbonden aan dit alles voor de groei van het land zijn aanzienlijk.

In Japan zorgt Abenomics voor een economische heropleving maar de vraag rijst hoe duurzaam dit gaat zijn. De monetaire en budgettaire extravagantie is extreem in Japan. Bovendien gaat de regering Abe nu een omvangrijke belastingverhoging doorvoeren. Het is afwachten welke gevolgen dit gaat hebben voor de economische groei.

In Brazilië lijkt de groei-euforie van de voorbije jaren compleet voorbij. De regering Dilma is niet in staat de nodige herstructureringen op de rails te zetten. In India kampt men met aanzienlijke financieel-bancaire problemen die alsmaar zwaarder beginnen te wegen op het groeipotentieel van de economie.

En dan is er nog de eurozone. Samen met de net vermelde landen vormt de eurozone tweederde van de wereldeconomie. De voorbije maanden heerste er opmerkelijke rust binnen de Europese monetaire unie. Het was vooral de geloofwaardigheid van Mario Draghi, de president van de Europese Centrale Bank (ECB), die hiervoor zorgde. Dragi slaagde er in de financiële markten te overtuigen dat hij én het banciaire systeem voldoende liquide zou houden én de markt van de overheidsobligaties onder controle zou houden. De alzo gecreëerde tijdsruimte werd echter onvoldoende aangewend door de politieke bewindsvoerders van de eurozone om echt verder door te zetten op de weg naar politieke, economische, budgettaire en bancaire unie. Inzake de bankenunie werden stappen gezet maar er is nog lang geen sprake van een echte bankenunie. Zonder substantieel meer Europa kan de eurozone niet overleven.

Ondertussen blijven landen als Portugal, Ierland en zeker Griekenland in erg moeilijke sociaal-economische omstandigheden hangen. In Griekenland dreigt de economische kaalslag de politieke democratie onderuit te halen. Ook in Spanje en Italië blijft de crisis keihard toeslaan. Europa en de nationale regeringen slagen er duidelijk niet in tot een coherent en doortastend anti-crisisbeleid te komen. Iedereen ging er van uit dat er na de Duitse verkiezingen ruimte tot belangrijke beslissingen zou ontstaan. Dat is altijd voor een groot stuk dagdromerij van de Europese elite geweest. Met de forse zege van Merkel is een substantiële omslag in de Duitse houding rond, bijvoorbeeld, eurobonds en transferunie niet aan de orde. Het valt bovendien nog af te wachten in hoeverre de duidelijk moeilijker dan aanvankelijk verwachte regeringsvorming in Duitsland op zich geen bijkomende bron van onzekerheid zal gaan worden.

De shutdown in de VS is het resultaat van kennelijk onvermogen van de bewindslui In Washington om de hand constructief aan de ploeg te slaan. Helaas vormen de Amerikanen terzake geen uitzondering. Binnen de eurozone is het schuldig verzuim van de politieke bewindslui zo mogelijk nog groter, zij het vandaag minder spectaculair. Voeg daar ook de kort geschetste problemen, vaak ook gekoppeld aan schromelijk tekort schietend beleid, in de andere grote economieën van de wereld aan toe en bezorgdheid voor het schuchtere economisch herstel is meteen stevig aan de orde.