Japanse maffia beheerst opruimingswerken Fukushima

Een corrupt netwerk van onderaannemers controleert de schoonmaakoperatie in Fukushima.

De schoonmaakoperatie in Fukushima is in handen van een klein netwerk van corrupte onderaannemers. Dat bericht het persagentschap Reuters. Die aannemers doen zelfs een beroep op de Japanse maffia om werknemers te ronselen.

In de zomer van 2012 nam de 41-jarige Tetsuya Hayashi een baan aan in de beschadigde kerncentrale van Fukushima. Hij moest er de stralingswaarden meten bij opruimingswerkers die de centrale buitenkwamen. Tot zijn verbazing werd hij uiteindelijk ingezet in een van de gevaarlijkste stralingszones op het terrein.

Zijn oversten vertelden hem dat hij een beschermingspak en een zuurstoffles moest dragen. Maar zelfs met dat pak was de straling er zo hoog zijn dat hij in minder dan een uur de jaarlijks toegelaten stralingslimiet zou overschrijden. Toen hij zich daarover ging beklagen bij de aannemers, werd hij meteen aan de deur gezet.

De werkloze Hayashi nam daarna nog een tweede baan aan in Fukushima. Ditmaal moest hij een betonnen bassin aanleggen voor de opslag van opgebruikte brandstofstaven. Zijn werknemer roomde bijna een derde van zijn salaris af en betaalde hem de rest van het geld uit in bruine enveloppen.

Hayashi is maar een van de naar schatting 50.000 arbeiders die tot dusver werden ingezet om de verwoeste centrale en de aanpalende dorpen te desinfecteren. Volgens cijfers van Tepco zijn er in Fukushima tot 2015 alleen al nog minimaal 12.000 arbeiders nodig. En die schattingen houden geen rekening met de werkkrachten die de overheid nodig zal hebben om een ondergrondse muur van bevroren water aan te leggen, die moet verhinderen dat er nog radioactief water weglekt.

Het verhaal van Hayashi is geen alleenstaand geval. Het persbureau Reuters sprak met meer dan 80 arbeiders, werkgevers en ambtenaren die betrokken zijn bij de ontmanteling van de kernreactoren in Fukushima. Nagenoeg allemaal klagen ze over een klein netwerk van corrupte onderaannemers, dat zich toelegt op de opruiming van de getroffen centrale. Dikwijls hebben ze geen ervaring in de materie en soms hebben ze zelfs banden met de Japanse maffia.

Malafide koppelbazen

Aan de top van die complexe piramide staat Tepco, de beheerder van de centrale. Omdat Tepco onmogelijk alle onderaannemers kan controleren, werkt het samen met de vier grootste bouwbedrijven van Japan. In hun opdracht halen talloze kleine bedrijfjes het radioactieve afval weg in de nabijgelegen dorpen, zodat de inwoners naar hun woning kunnen terugkeren.

Zo’n 25 procent van de banen in Fukushima raakt echter niet ingevuld. Niet alleen zijn er hoge risico’s verbonden aan de schoonmaakoperatie, maar Tepco heeft bovendien nog eens de lonen van zijn werknemers met 20 procent doen dalen in de nadagen van de kernramp. Malafide koppelbazen hebben daar brood in gezien en rekruteren nu Japanners die wanhopig op zoek zijn naar werk.

Al sinds zijn ontstaan in de vroege jaren ’70 doet de nucleaire sector in Japan een beroep op goedkope arbeidskrachten. Door problemen met geld en ziekteverzekeringen zijn de arbeidscondities er altijd twijfelachtig geweest. De centrales maken bijvoorbeeld gebruik van rondtrekkende daklozen uit de armere wijken van Tokio en Osaka. Zij staan binnen de sector bekend als ‘nucleaire zigeuners’.

Onervaren bedrijven

De kernramp heeft de arbeidscondities alleen erger gemaakt. Toen het Japanse Lagerhuis in 2011 een wetsontwerp goedkeurde die de desinfectering van de gevarenzone moest financieren, maakte die wet geen gebruik van de bestaande regels binnen de bouwindustrie. Aannemers hoefden bijgevolg geen verantwoording af te leggen bij de Japanse overheid.

Daardoor gingen talloze onervaren firma’s zonder vakkennis ineens aan de slag in de kernindustrie. Door de daarop volgende stormloop voor contracten moesten veel aannemers koppelbazen inzetten om bijtijds aan genoeg werkvolk te raken. In sommige gevallen ‘kochten’ die ronselaars zelfs arbeidskrachten door hun schulden af te betalen. De debiteuren werden daarna gedwongen om tegen een sterk verminderd salaris voor hun nieuwe bazen te werken, totdat ze hun schulden hadden terugbetaald.

Japanse maffia

In die baaierd tracht ook de Japanse maffia een graantje mee te pikken. Volgens de Japanse politie zijn er tegenwoordig 50 bendes en 1.050 maffialeden werkzaam in de streek rondom Fukushima. De autoriteiten hebben een speciale eenheid opgericht om de georganiseerde misdaad weg te zuiveren uit het hele project.

Zo werd onlangs het maffiakopstuk Yoshinori Arai veroordeeld voor inbreuken op het arbeidsrecht. Hij gaf tijdens zijn proces toe dat hij in twee jaar tijd zo’n 40.000 euro had opgestreken door de lonen van opruimingswerkers af te romen. Arai leverde werkkrachten voor een werf in Fukushima die werd geleid door het bouwbedrijf Obayashi. Daar waren ze ‘niet op de hoogte’ dat een van hun onderaannemers banden had met de maffia.

In april sanctioneerde het Japanse ministerie voor Werkgelegenheid drie bedrijven die illegaal arbeiders tewerkstelden in Fukushima. Het bedrijf Yamoto uit Nagasaki stuurde bijvoorbeeld in totaal 510 werkkrachten naar de kerncentrale om er leidingen te leggen. Sinds 2009 mag die firma niet meer participeren in openbare werken, omdat ze zou worden gecontroleerd door de maffia. Volgens de Japanse politie zijn zulke incidenten slechts ‘het topje van de ijsberg’. (YD)