Mario Cams

Het ongelukkige geschenk van Angela Merkel aan Xi Jinping

Mario Cams Verbonden aan het departement Sinologie van de KU Leuven, waar hij al vier jaar onderzoek doet naar onder meer de kaarten waarvan sprake.

De Chinese president Xi Jinping kreeg tijdens zijn bezoek aan Europa van Duits bondskanselier Angela Merkel een historische kaart van China cadeau. Opmerkelijk detail: de kaart beeldt betwiste delen van China, zoals Tibet en Binnen-Mongolië, niet af. Kritiek op het Chinese minderhedenbeleid of eerder een ongelukkig geschenk, vraagt kaartenexpert Mario Cams.

Angela Merkel had het over de eerste nauwkeurige kaart van China die ooit in Duitsland werd gemaakt, toen ze het historische stuk overhandigde. Maar in werkelijkheid ging het om een Duitse heruitgave van één van de gekende d’Anville-kaarten van China. De Franse cartograaf Jean-Baptiste Bourguignon d’Anville kwam in de jaren 1720 als jong talent in contact met de Franse jezuiëten. ‘Een Europese versie te maken van een Chinese atlas’, luidde zijn opdracht.

Die Chinese atlas uit 1718 was een van de grootste cartografische projecten die de wereld tot dan toe had gekend. Meer dan tien jaar hadden de opmetingen geduurd. Verschillende teams van Europese missionarissen en Chinese ambtenaren hadden het immense Chinese keizerrijk samen in kaart gebracht. Het was een cartografisch meesterwerk en een onwaarschijnlijke wetenschappelijke prestatie.

De afgeleide versie uit 1844 die circuleerde op de Chinese sociale media. Losjes gebaseerd of the hoofdkaart uit de d'Anville reeks.
De afgeleide versie uit 1844 die circuleerde op de Chinese sociale media. Losjes gebaseerd of the hoofdkaart uit de d’Anville reeks.© .

Bloggers

Omdat foto’s van de kaart van Merkel niet meteen getoond werden door de Chinese media, circuleerden er op de sociale media verschillende herdrukken van de door d’Anville herwerkte kaarten. Een versie uit 1844 waarop niet alleen het China van vandaag staat afgebeeld, maar ook de beide Korea’s, Mongolië en grote delen van Oost-Siberië, bracht Chinese internetgebruikers aan het speculeren.

‘Een bewijs dat Rusland in de 18de eeuw grote delen van het Chinese territorium geannexeerd heeft’, opperden sommigen. Vergelijkingen met de recente gebeurtenissen in de Krim-regio werden snel gemaakt.

‘Een subtiel gebaar van Merkel om de Chinese president te overhalen Europa en de VS bij te staan bij hun kritiek op Rusland, gezien China ooit hetzelfde lot heeft ondergaan’, gingen anderen nog een stap verder.

De hoofdkaart uit de d'Anville-reeks (1735).
De hoofdkaart uit de d’Anville-reeks (1735).© .

Kritiek

Maar in tegenstelling tot wat veel Chinese internetgebruikers dachten, ging het om een andere kaart uit de d’Anville-reeks. Eentje die enkel de vijftien oude Chinese provincies afbeeldt, en regio’s zoals Tibet, Binnen-Mongolië en Xinjiang – regio’s die vandaag integraal deel uitmaken van de Volksrepubliek – niét afbeelden.

Gezien de kritiek vanuit Europa op het mensenrechtenbeleid van China zich vaak toespitst op de situatie van etnische minderheden in deze regio’s, kreeg het geschenk van Merkel zo een politieke lading die niet gesmaakt werd door de Chinese delegatie.

Dat was wellicht ook de reden waarom de kaart niet meteen getoond werd in de Chinese media, die verder het bezoek van Xi Jinping in het grootste detail versloegen. Chinese en Europese journalisten legden dus vrij snel dezelfde link: de kaart van Merkel was verhulde kritiek op het Chinese beleid inzake Tibet.

De deelkaart uit de d'Anville reeks die enkel de 'oude' Chinese provincies afbeeldt (1735). Een trouwe Duitse heruitgave hiervan werd door Angela Merkel cadeau gedaan aan Xi Jinping.
De deelkaart uit de d’Anville reeks die enkel de ‘oude’ Chinese provincies afbeeldt (1735). Een trouwe Duitse heruitgave hiervan werd door Angela Merkel cadeau gedaan aan Xi Jinping.© .

Vergiftigd geschenk?

De kans is klein dat Merkel of haar entourage werkelijk zo’n riskante achterliggende boodschap in het achterhoofd hadden. Wellicht ging het om een goed bedoelde illustratie van de historische reikwijdte van de banden tussen Duitsland en China.

Hoe dan ook was de kaart van Merkel een ongelukkig geschenk. En een gemiste kans. Het is tenslotte precies 300 jaar geleden dat de kaarten geproduceerd werden door teams van Chinese én Europese cartografen, die zo samen een belangrijke stap zetten in de ontwikkeling van de wetenschappen.

Een andere kaart uit dezelfde reeks – eentje die niet meteen zo’n politiek gevoelige snaar zou raken – zou een sterk symbool geweest zijn van de historische reikwijdte van de culturele en economische banden tussen de twee continenten.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content