Formatie Nederland: regeerakkoord afgerond na 208 dagen onderhandelen

Premier Mark Rutte (VVD) verlaat de mislukte formatiegesprekken op 15 mei. © AFP

Na 208 dagen onderhandelen, ligt er in Nederland een regeerakkoord op tafel.

De vier partijen in Nederland die een nieuw kabinet willen vormen, hebben maandag na ruim drie maanden overleg hun regeerakkoord af. De plannen voor de komende jaren gaan nu naar de fracties van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie (CU). Zij buigen zich in de loop van de dag over het concept.

‘Ik ben heel erg blij’, aldus VVD-onderhandelaar Mark Rutte. Hij sprak over een “heel evenwichtig stuk”.

CDA-onderhandelaar Sybrand Buma zei overtuigd te zijn dat het een goed akkoord is. Volgens Gert-Jan Segers van de CU zitten er ook compromissen in die pijn doen.

Alexander Pechtold (D66) toonde zich tevreden en sprak van een solide akkoord.

Prominente leden van meerdere partijen uitten in media echter al felle kritiek op enkele voorstellen die de afgelopen dagen uitlekten. VVD’ers bijvoorbeeld hebben bezwaar tegen de herinvoering van een belasting voor mensen die hun hypotheek volledig hebben afgelost. Informateur Gerrit Zalm, die de onderhandelingen leidt, ontvangt de onderhandelaars van de vier partijen opnieuw dinsdagochtend. Zij melden dan wat hun fracties vinden van het akkoord.

Flirten met record

De regeringsonderhandelingen in Nederland zijn afgerond. In het weekend werden de puntjes op de i gezet, maandag gaat het regeerakkoord ter goedkeuring naar de Kamerfracties. Ook in 1977 duurde het al eens 208 dagen om een regering te vormen. (Daarmee bleef Nederland wel nog ver verwijderd van het Belgisch wereldrecord van 541 dagen zonder regering na de verkiezingen van 2010.)

De centrumrechtse VVD van ontslagnemend premier Mark Rutte won op 15 maart de parlementsverkiezingen. De partij stopte zo de gevreesde opgang van de extreemrechtse PVV, die tweede eindigde met 13,1 procent (+3 pct), maar verloor ook wel in vergelijking met de vorige verkiezingen, van 26,58 naar 21,29 pct. Zowel de christendemocraten (CDA) als de links-liberalen (D66) haalden, 12 procent, terwijl de PvdA, de grote verliezer van de verkiezingen, achterbleef met slechts 5,7 procent (-19,14 pct).

Nederland blijft zo achter met een gefragmenteerd politiek landschap. Regeringspartij PvdA, die bij de vorige verkiezingen nog 38 zetels binnenhaalde, staat plots nog maar op de 7de plaats met 9 zetels, terwijl de PVV, D66 en de CDA ongeveer op hetzelfde niveau staan.

Dat niemand met de rechts-populistische PVV wil regeren, is meteen duidelijk. Edith Schippers (VVD) start op 16 maart haar moeilijke opdracht als informateur. Tien dagen later stelt ze in een eerste verslag dat de ‘enige werkbare’ coalitie bestaat uit VVD, CDA, D66 en GroenLinks. Gesprekken over die coalitie lopen op 15 mei vast, vanwege meningsverschillen over migratie. Op 17 mei wordt Schippers opnieuw als informateur benoemd, nu met een samenwerking tussen VVD, CDA, D66 en de ChristenUnie (CU) als doel. Opnieuw lopen de onderhandelingen uit op een mislukking, deze keer omdat verkennende gesprekken tussen D66 en de ChristenUnie op niets uitdraaien.

Schippers gooit op 29 mei de handdoek in de ring, omdat ze bij geen van de partijen bereidheid ziet om tot een compromis te komen. Ze wordt opgevolgd door Herman Tjeenk Willink (PvdA). Hij doet een nieuwe poging om een coalitie te vormen tussen VVD, CDA, D66 en GroenLinks, maar opnieuw lopen de onderhandelingen vast op migratie. D66 laat in juni weten bereid te zijn opnieuw onderhandelingen te starten met VVD, CDA en CU. Op het einde van die maand stapt Tjeenk Willink op als formateur, met de boodschap dat de vier partijen hun gesprekken moeten voortzetten onder leiding van een PVV-informateur.

Volgende man aan zet is de voormalige minister van Financiën Gerrit Zalm. Die start begin juli met gesprekken tussen de vier partijen, en focust meteen op de hete hangijzers: Europese samenwerking, migratie, het klimaat en medisch-ethische kwesties, zoals de actieve donorregistratie en euthanasie.

Ondertussen is al bekend geraakt dat de volgende regering de euthanasiewetgeving niet zal verruimen. Daarnaast melden de Nederlandse media dat er onder meer een akkoord bereikt is over de versnelde afbouw van de hypotheekrenteaftrek, en dat het kinderpardon niet versoepeld zal worden, wat een eis was van D66 en de ChristenUnie. Over een ander gevoelig onderwerp binnen het asieldossier hebben VVD en CDA dan weer toegegeven: het aantal vluchtelingen dat door Nederland wordt uitgenodigd om zich in het land te vestigen zal stijgen van 500 naar 750. Ook komt er een een lastenverlichting van 6 miljard euro, waartegenover een verhoging van het btw-tarief van 6 naar 9 pct staat.

De vier partijen stellen het akkoord morgen voor.

Partner Content