Peter Mertens (PVDA)

‘Beste Guy Verhofstadt, van uw maandloon kunnen 40 Griekse families leven’

Peter Mertens (PVDA) Kamerlid PVDA

Peter Mertens (PVDA) viel van zijn stoel bij de bolwassing die Alexis Tsipras in het Europees parlement kreeg. Mertens draait de kritiek om in deze open brief aan een van de vurigste speechers: Guy Verhofstadt. ‘Van uw maandloon kunnen 40 Griekse families met kinderen en kleinkinderen (over)leven.’

Geachte heer Verhofstadt,

Beste Guy,

U spande gisteren de kroon. Ditmaal niet op de barricades in Oekraïne, maar in het Europees parlement. ‘De voorbije jaren slaapwandelden we naar een Grexit, nu zijn we er zelfs naartoe aan het rennen. Ik ben boos.’, zo klonk het in uw flamboyante toespraak.

‘Beste Guy Verhofstadt, van uw maandloon kunnen 40 Griekse families leven’

Wel, daar ben ik het mee eens. Voor 2010 werd Griekenland gekenmerkt door een corrupt twee-partijen-systeem, opgezet na de val van het extreemrechtse kolonelsregime, dat gekenmerkt werd door politiek cliëntelisme, en smeergeldpolitiek. Geen haan die daar naar kraaide toen de Grieken in 1981 lid werden van de Europese Unie, en de Grieken in 2002 mee stapten in het verhaal van de Euro.

De boel ontplofte pas toen nadien bleek dat de Griekse corrupte elite, met de welwillende hulp van de bankiers van Goldman Sachs, de boeken hadden vervalst. Geen probleem, daar wist de Europese Unie wel raad mee.

De Europese Commissie en de Europese Centrale Bank riepen de hulp in van het IMF, en de drie instellingen luisterden voortaan naar de naam Trojka. Die Trojka, streek in mei 2010 in Athene neer, en ging het oplossen. Het resultaat van die Trojka-politiek is dramatisch. Geen enkel probleem werd opgelost. Integendeel. Alle, maar dan ook werkelijk alle problemen zijn groter geworden.

De ‘slaapwandeling naar de Grexit’, zoals u die periode noemt, was in werkelijkheid een catastrofe met een zeer grote menselijke kost. Dat schrijf ik niet nu. Dat schreef ik al in 2011, amper een jaar na de intrede van de Trojka, in mijn boek ‘Hoe durven ze?’.

‘Het zijn de gewone Grieken die de rekening betalen’

‘Het zijn de gewone Grieken die de rekening betalen’, zei u gisteren in uw vuurspuwende toespraak. Beste mijnheer Verhofstadt, de Grieken betalen al bijna 5 jaar de crisis. Ik vraag u: hoe komt het dat u tussen mei 2010 en december 2014 nooit hebt gesproken over de vier-jaar-durende humanitaire catastrofe, opgehoest door de ‘gewone Griek’?

Waar was Uw empathie toen bleek dat één op drie Grieken ondertussen in armoede leeft? Waar was Uw empathie toen de Trojka beval om uitkeringen na een jaar te schrappen, zodat ondertussen negen op de tien Griekse werklozen geen enkele vorm van uitkering meer krijgen?

Waar was Uw empathie toen de Trojka oplegde om de pensioenen te korten, zodat vandaag meer dan een miljoen Griekse gepensioneerden moet leven met een pensioen onder de 500 euro per maand.

Waar was Uw empathie toen de Trojka dicteerde om de lonen te korten, zodat vandaag zes op tien Griekse loontrekkenden minder dan 1.000 euro per maand verdient?

Niets hebben we daarvan gehoord.

Het geld maakte een mooie U-turn rondom de Akropolis om onmiddellijk terug te gaan naar voornamelijk Duitse grootbanken

Het gevolg van de ‘reddingsoperatie’ door de Trojka is catastrofaal. De koopkracht daalde met 37 procent. Meer dan 100.000 ondernemingen gingen in die periode failliet. Ondanks waanzinnige inspanningen is de Griekse schuld ondertussen gestegen tot 177 procent van het BNP, dat is 57 procent meer dan in 2009.

Zoals ik in 2011 in ‘Hoe Durven Ze?’ schreef: de ‘bail-outs’ die in Frankfurt werden uitgetekend, waren nooit bedoeld om de gewone Grieken te helpen. Het geld maakte een mooie U-turn rondom de Akropolis om onmiddellijk terug te gaan naar de schuldeisers van voornamelijk Duitse grootbanken. De Trojka dwong een land dat al bankroet was tot meer schuld.

De Grieken hebben ondertussen twee keer ‘neen’ gezegd aan deze blinde wurgpolitiek. Een eerste keer in januari 2015, met de verkiezingsoverwinning van Syriza. En een tweede keer in juli 2015, met het overduidelijke OXI in het Griekse referendum. Het probleem is dat de Europese aristocratie te koppig is om over haar eigen verantwoordelijkheid in het Griekse drama te spreken.

Er zijn niet te weinig voorstellen, er zijn te veel voorstellen

‘U praat over hervormingen, maar we zien nooit concrete voorstellen. Ik ben daar kwaad over.’, zo slingerde U gisteren met veel gesticulaties naar de Griekse premier.

De waarheid is niet het gebrek aan voorstellen. De waarheid is dat er te veel voorstellen op tafel liggen. Wat de Grieken niet langer willen, dat zijn blinde besparingen. Het genre besparingen dat de Trojka hen vier jaar lang heeft opgelegd, en dat de Griekse economie en de Griekse samenleving heeft doen kelderen.

Wat U en de huidige generatie Europese leiders het meeste stoort, is dat Griekenland het carcan verwerpt dat de Eurogroep (de Europese ministers van financiën) en de Europese Commissie oplegt.

U eist ‘geloofwaardige hervormingen’, maar weigert ondertussen te spreken over de schuldenkwestie. U eist ‘ernstige hervormingen’, maar weigert een balans op te maken van de hervormingen die de laatste vier jaar door Griekenland zijn doorgevoerd. Geen enkel ander Europees land heeft zo veel hervormingen moeten doorvoeren als dat landje aan de Egeïsche zee.

En wat is het resultaat van die politiek? Hoe ernstig en geloofwaardig zijn de hervormingen die U wil doorvoeren, als er zelfs geen debat mogelijk is over de doelstellingen? Het IMF heeft vorige week zelf een rapport uitgegeven waarin het toegaf dat Griekenland wellicht de schuldherschikking nodig heeft, die het land vraagt. Angela Merkel weet dat, François Hollande weet dat, en U weet dat.

Alle vorige regeringen hebben braafjes alle aanbevelingen opgevolgd. Ondertussen is hun land naar de haaien gegaan

Het is trouwens absurd om andersom tewerk te gaan, en eerst een technische discussies over bezuinigingen te voeren vooraleer er over de doelstellingen en over de schuldenkwestie wordt gepraat. Dat is de kar voor het paard spannen, en dat doet de Europese Unie en het IMF nu al vier jaar lang. Alle vorige regeringen hebben braafjes alle aanbevelingen van de Commissie, de Centrale Bank en het IMF opgevolgd. Ze hebben allemaal ‘geloofwaardige en ernstige hervormingen’ toegepast, en ondertussen is hun land naar de haaien gegaan.

Voor het eerst is er een regering die uit die spiraal wil treden, en de hardnekkigheid waarmee de Europese aristocratie weigert om daarop in te gaan doet het ergste vermoeden voor de hele Europese toekomst. Dat is ook Uw verantwoordelijkheid.

De dubbele moraal

‘U, meneer Tsipras, moet wetgeving tegen het cliëntelisme op tafel leggen en uw eigen cliëntelisme afzweren.’, zo zei U gisteren. Op de website integritywatch.eu scoort U zelf niet zo goed.

Naast Uw functie als voorzitter van de liberale fractie, hebt U zelf nog betaalde mandaten in APG Nederland, Exmar van de familie Saverys, Sofina van de familie Boël, en EIPA. Goed voor de vierde plaats van top-cumulards van de Europese Unie, en voor een maandinkomen van minimum 20.000 euro. Minimum 8.020 euro als parlementslid, en daarenboven ook nog eens minimum 12.503 euro voor uw andere bezoldigde mandaten. Weet U, mijnheer Verhofstadt, dat tegenwoordig in Griekenland zo’n 40 families met kinderen en kleinkinderen van zo’n maandloon moeten overleven? Dat zijn kinderen en kleinkinderen die opnieuw samen wonen bij grootmoeder of grootvader, en het schamele pensioen van 500 euro per maand als enige familie-inkomen bezitten.

Het was 30 jaar stil bij Europese socialisten rond corruptiebestrijding toen fractielid Pasok in de Griekse regeringen zat

Er is iets met die dubbele moraal, iets dat veel mensen in Europa stoort. De chef van de sociaaldemocratische fractie, Gianni Pittella, spelde gisteren de Grieken de les: ‘Nu moet de Griekse regering beslissen over hervormingen om de corruptie en de fiscale ontwijking te bekampen. Allemaal maatregelen die nodig zijn, niet omdat Europa die oplegt, maar omdat ze de Griekse burgers ten goed komen.’

Men zou haast vergeten dat de architecten van de Panhelleense kleptocratie, met name Pasok, tot de fractie van Pittella horen en dat het dertig jaar muisstil was in de sociaaldemocratische fractie over de strijd tegen corruptie en fiscale ontwijking in Griekenland.

Hetzelfde geldt voor Manfred Weber van de Beyerse CSU, die gisteren het woord nam namens de christendemocratische fractie in Europa. Ook Weber vond het nodig om Tsipras een bolwassing te geven, maar fietste wel los voorbij aan de Duitse schandalen rond het Siemens-contract bij de Olympische Spelen in Athene, en aan de 5 miljard euro die Griekenland in 2009 moest betalen voor de opgedrongen aankoop van zes onderzeeërs van het Duitse ThyssenKrupp.

Rousfeti en Fakelakia

Rousfeti en fakelakia, zo klinkt een hoofdstuk uit mijn boek ‘Hoe durven ze’. Het gaat om het systeem van politieke klantenbinding (rousfeti) en het smeergeld (fakelakia) dat vooral Pasok sinds 1981 in Griekenland invoerde. Over die corruptie schreef ik vier jaar geleden, en toen kraaide er geen haan in het Europees parlement.

Nu, voor het allereerst sinds de val van het kolonelsregime, een regering probeert komaf te maken met cliëntelisme en smeergeld, schreeuwen zowat alle Europese fracties moord en brand. Zelfs mensen als de Duitse Groenen Katrin Göring-Eckardt en Anton Hofreiter, en ons Groen-kamerlid Wouter De Vriendt, laten zich vangen.

De Vriendt schreef eergisteren op Facebook: ‘Dit is waarom ik groen ben! Geen populisme, geen holle kreten, maar een gemeenschappelijk Europees standpunt, niet conservatief maar hervormingsgezind, gericht op moderne duurzame investeringen, kritiek op de EU soberheidspolitiek, maar ook een oproep aan de huidige Griekse regering om enkele hervormingen door te voeren die ze tot op vandaag geweigerd heeft: stopzetten politieke benoemingen en cliëntelisme.’.

Op vijf maanden tijd deed de nieuwe regering meer tegen cliëntelisme dan 4 jaar memorandum-politiek van de Trojka

‘Weigeren om politieke benoemingen en cliëntelisme stop te zetten’? Je moet het maar durven zeggen. Eén van de vier pijlers van het programma van Syriza was de aanpak van zowel politieke benoemingen als cliëntelisme. Het aantal raadgevers en cabinettards werden vanaf het eerste moment drastisch verminderd, de helft van de auto-vloot van de ministers werd onmiddellijk van de hand gedaan, een derde van het personeel dat aan het Maximos-paleis verbonden is (de hoofdzetel van de regering) vloeide af, en zelfs 40 procent van het personeel van de eerste minister.

Op nauwelijks vijf maanden tijd heeft de nieuwe regering meer tegen cliëntelisme en vriendjespolitiek gedaan, dan de memorandum-politiek van de Trojka gedurende 4 jaar heeft weten te bereiken.

Is er nog veel werk? Uiteraard, het 35-jaar oude systeem van vriendjespolitiek en smeergeld verander je niet op 5 maanden. Maar zeggen, zoals U, of Gianni Pittela, of Wouter De Vriendt doen, dat de Griekse regering weigert om strijd te voeren tegen cliëntelisme en politieke benoemingen, dat is larie en apekool.

Nooit of te nimmer hebben jullie die woorden gebruikt toen Pasok en Nieuwe Democratie 35 jaar lang de postjes hebben verdeeld. Het is beschamend om de beschuldigingen nu te gebruiken tegen de allereerste regering die echt maatregelen neemt om komaf te maken met Rousfeti en Fakelakia.

Rechtstreeks betrokken partij in de privatisering van het Griekse water

‘U moet de publieke sector verkleinen. U moet publieke banken in private banken veranderen, U moet de markten openen.’, zo raadde U na viereneenhalve minuut toespraak aan.

U weet ook dat precies de privatisering van onze publieke bank, de ASLK, aan uw vriend Maurice Lippens, de voorbode was van de financiële crisis bij Fortis. De winsten gingen naar de aandeelhouders, en toen er te veel was gespeculeerd mocht de Belgische belastingbetaler bijspringen. Maar hier is meer aan de hand, want U bent zelf rechtstreeks betrokken bij de privatiseringsgolf in Griekenland.

'Beste Guy Verhofstadt, van uw maandloon kunnen 40 Griekse families leven'
© reuters

Met name als bestuurder van de Sofina-holding van de famile Boël, één van de grote aandeelhouders van GDF-Suez. Suez Environnement neemt deel in één van de twee consortia dat de laatste fase afrondt in de privatisering van de publieke watermaatschappij EYATH in Griekenland. Met name in de watervoorziening in Thessaloniki, de tweede grootste stad in Griekenland. 200.000 inwoners van Thessaloniki namen deel aan een referendum over de privatisering, en 98 procent sprak zich uit tegen de winstmakerij met publiek water.

Toch gaat de privatisering door. Suez doet het bod samen met de oligarchen van Aktor, één van de grootste zakengroepen in Griekenland op het kruispunt van de media, zakenwereld en politiek. In het Grieks heet dat ‘diaploki’, dat wil zeggen: ‘verweven belangen’.

De bestuurder van Exmar over de voorrechten van rederijen

Barosso
Barosso© EPA

‘Er moet een einde komen aan de voorrechten van rederijen’, zo fulmineerde U gisteren in het Europese halfrond. Ik viel bijna van mijn stoel.

Natuurlijk, als bestuurder van Exmar België van de familie Saverys, de familie die de Boelwerf leegzoog, kent U wat van rederijen. Ik begin mijn Griekenland-hoofdstuk met het verhaal van de rederijen. Karel De Gucht was voor uw fractie lid van de Europese Commissie, in de commissie Barosso I (2004-2009) en Barosso II (2010 – 2014). Het is diezelfde Barosso die samen op vakantie trekt met de steenrijke reder Spiros Latsis, en die er in 2004 voor zorgde dat de Europese Commissie nog eens voor 10,3 miljoen euro subsidie goedkeurde aan het scheepsimperium van de familie Latsis. Wat heeft Uw fractie daar in die tien jaar over gezegd? Wat hebt U daar over gezegd?

De grote fortuinen doen betalen

Uw oproep om de privileges af te schaffen en de grote fortuinen te doen betalen is totaal ongeloofwaardig. U hebt de deregulering van de financiële markten aangemoedigd, die geleid heeft tot de hyperspeculatieve hefboomfondsen en de toxische rommelproducten.

Met uw paarsgroene regering hebt U zelf de hoogste belastingschalen afgeschaft, en uw goede vriend Didier Reynders (MR) heeft het systeem van notionele interestaftrek ingevoerd om de allergrootste multinationals net te doen ontsnappen van (een groot deel van) de vennootschapsbelasting. Dat zijn het soort privileges waar U niet wil over praten.

Tsipras: ‘U vergeet dat wij het zijn die de grootste verantwoordelijken voor de belastingontwijking voor het gerecht hebben gebracht. De vorige regeringen hebben dat nooit gedaan.’

‘U vergeet dat wij het zijn die de grootste verantwoordelijken voor de belastingontwijking voor het gerecht hebben gebracht. De vorige regeringen hebben dat nooit gedaan’, benadrukte premier Tsipras gisteren terecht in zijn antwoord op U.

‘Wij zijn het die een akkoord bereikten met Zwitserland, zodat Grieken die hun geld naar het buitenland sluisden toch belastingen moeten betalen. Wij hebben wetgeving doorgevoerd om belastingontwijking tegen te gaan. Wij voeren wetgeving in om de grote media-eigenaars belasting te laten betalen. Geen enkele vorige regering heeft dat gedaan. We hebben een douanecontrole ingevoerd om smokkel en piraterij tegen te gaan.’

Toch wordt de mythe dat de nieuwe Griekse regering geen dadenkracht kent, ruim verspreid. Zo schrijft Wouter De Vriendt van Groen dat de Griekse regering tot nog toe geweigerd heeft om ‘de grote vermogens te belasten’, en hij roept vanuit Oostende de Griekse regering op, om dat toch te doen. De waarheid is dat de Griekse regering maatregelen neemt om de privileges af te schaffen, en om de grootste vermogens te doen betalen. Maar dat de meeste maatregelen geboycot worden door de zogenaamde ‘instellingen’ (dat is het nieuwe woord voor de Trojka).

Belastinghervormingen worden tegengehouden door de Instellingen

Yanis Varoufakis
Yanis Varoufakis© Reuters

In zijn brief van 23 februari aan de Eurogroep, schreef de toenmalige Griekse minister van Financiën Yanis Varoufakis: ‘Wij willen werken aan een nieuwe cultuur van belastingplicht om ervoor te zorgen dat alle lagen van de samenleving, en speciaal de hoogste lagen, fair bijdragen aan de publieke financies. In die context stellen we voor om een vermogens-database op te stellen samen met onze Europese en internationale partners, die de belastingautoriteiten kan bijstaan om de juistheid van belastinginkomens te meten.’

De hulp van de Europese partners is onder meer nodig omdat de allerrijkste Grieken onder meer via Nederlandse constructies de belastingen ontwijken. In het compromis van 20 februari werd het principe van die database aanvaard. Maar ze is er nog steeds niet, en dat ligt niet aan de Griekse regering.

Meer nog, toen de Griekse regering eind juni opnieuw voorstelde om de hoogste bedrijfswinsten zwaarder te belasten, werd dit door de zogenaamde ‘instellingen’ categoriek geweigerd. Ik heb daar toen van U of uw Europese fractie geen woord over gehoord.

Christine Lagarde
Christine Lagarde© reuters

U kan de weigering nochtans rood op wit nalezen, in het antwoordt van Christine Lagarde (IMF) op de Griekse voorstellen. Ze heeft het voorstel voor een hogere vennootschapsbelasting op de hoogste bedrijfswinsten netjes als een schooljuffrouw in het rood doorstreept.

Net zoals ze het voorstel doorstreepte om de 4G- en 5G-licenties, die de vorige regeringen gratis aan hun vrienden oligarchen van de media ter beschikking stelde, toch betalend te maken. Zoals in elk land gebeurt. Geschrapt door mevrouw Lagarde. In het rood. Geschrapt door iemand die op haar jaarinkomen van meer dan 380.000 euro zelf geen belastingen betaalt.

Verantwoordelijkheidszin en leiderschap

‘Toon dat u een echte leider bent, en geen valse profeet’, zo slingerde U in het gezicht van de Griekse premier. Toegegeven, het is een mooie oneliner. Maar wat ik gisteren in het Europees parlement mistte is precies verantwoordelijkheidszin en leiderschap.

Fractie na fractie las Griekenland de les, de ene al wat straffer dan de andere. U, Manfred Wever (PPE), Gianni Pittella (sociaaldemocraten), Rebecca Horms (Groenen), allemaal na elkaar met een beschuldigende vinger naar Griekenland.

Maar wie sprak er over de vraag wie er van die schuldenkwestie beter is geworden?

Wie sprak er over de marges zijn voor een echte investeringspolitiek in de huidige Europese Unie?

Wie sprak er over hoe men met democratie in Europa omgaat?

Dat had ik willen horen in het Europees parlement gisteren, in plaats van die eindeloze stoet van bolwassers die midden in de grootste Europese crisis sinds de oprichting van de euro, alleen maar bezig zijn met de zwarte piet aan Griekenland door te geven. Dat is geen verantwoordelijkheidszin, dat is geen leiderschap.

Jean-Claude Juncker, Alexis Tsipras en Angela Merkel
Jean-Claude Juncker, Alexis Tsipras en Angela Merkel© Belga

De Griekse regering is bereid om heel ver mee te gaan in de bezuinigingslogica, als er een perspectief over de schuldenlast en over investeringen zou bestaan. De Griekse regering heeft al pagina’s en pagina’s aan concrete voorstellen ingediend, zoals de 8 miljard euro aan besparingsmaatregelen die ze op 22 juni aanvaardde, met wel bijzonder veel toegevingen op het eigen programma.

Maar uit Europa klinkt er geen enkele openheid om over de herschikking van de schulden de praten. Integendeel, in plaats van echte onderhandelingen over de schuldenkwestie en over de investeringspolitiek, krijgt de Griekse regering ultimatum na ultimatum, onder het zwaard van Damocles: de Grexit.

Dat is een heel zware verantwoordelijkheid, en die kan U niet in de schoenen schuiven van de Griekse regering.

‘De Griekse regering wordt gevraagd om een revolver tegen het hoofd te houden en de trekker over te halen. Jammer genoeg, zal de kogel niet enkel de toekomst van Griekenland in Europa het leven ontnemen. De collateral damage zal ook de Eurozone doden als een baken van hoop, democratie en voorspoed, en kan leiden tot verstrekkende economische gevolgen over de hele wereld’, schrijven Thomas Piketty en vier andere toonaangevende economen.

Ze hebben gelijk. De vraag is dus veeleer hoe U, en de huidige generatie Europese leiders de geschiedenis in willen gaan.

Vriendelijke groeten,

Peter Mertens

Partner Content