Uitstervende diersoorten, vervuiling en ontbossing: welkom in het antropoceen

Het WWF slaat alarm over de staat van onze planeet. Volgens de natuurorganisatie veroorzaakt de mens stilaan een massa-uitsterving van diersoorten. Zo komen we in een nieuw tijdperk, het antropoceen.

Volgens de officiële geologische tijdschaal heet het tijdperk waarin we nu leven het holoceen. Sinds ongeveer een eeuw stellen wetenschappers wereldwijd voor om een ander tijdperk in te luiden, dat van het antropoceen, het tijdperk van de mens dus. Wij hebben namelijk een enorme invloed op alle organismen die op aarde leven. Begin vorig jaar bereikte een groep vorsers de consensus dat het antropoceen begonnen is op 16 juli 1945, de datum van de eerste onomstreden aangetoonde kernproef.

Dat tijdperk van de mens brengt weinig goeds, zegt het WWF in haar laatste Living Planet Report, een tussenstand van onze planeet zeg maar. ‘Door onduurzame menselijke activiteiten nemen populaties van wilde dieren wereldwijd aan een alarmerend tempo af en komt ook het welzijn van de mens in gevaar’, klinkt het.

Biodiversiteit daalt

Zo stierven er in de afgelopen eeuw honderd tot duizend soorten per tienduizend soorten uit. Dat is veel meer dan het gemiddelde uitsterftempo. Het WWF spreekt dan ook van een nieuwe massa-extinctie. Van de 1.678 belangrijkste soorten op land zijn er nu 38 procent minder. Onder de 881 soorten die in zoet water leven, zoals kikkers, is er een crash van maar liefst 81 procent. Voor 1.353 soorten in zee is dat 36 procent. De luchtvervuiling, de aantasting van het leefgebied en de klimaatverandering zijn maar enkele oorzaken die het WWF aanhaalt.

Onze biodiversiteit daalt dus, terwijl onze ecologische voetafdruk almaar de hoogte ingaat. Op dit moment consumeert de wereldbevolking alsof we 1,6 planeten vol natuurlijke grondstoffen hebben. Die hebben we niet, hoewel de mens wel afhankelijk is van dat natuurlijke kapitaal. De uitputting ervan zal volgens het WWF leiden tot grotere conflicten en migratiestromen, klimaatverandering, kwetsbaarheid voor natuurrampen zoals overstromingen of droogte, en een achteruitgang van de fysieke en mentale gezondheid.

‘Minder vlees eten’

Toch ziet algemeen WWF-directeur Marco Lambertini ook hoopvolle signalen. ‘Er zijn tkeenen die erop wijzen dat we in een overgangsfase zitten naar een ecologisch duurzame toekomst. Al is 2016 goed op weg een van de warmste jaren ooit te worden, toch is de wereldwijde CO2-uitstoot de laatste twee jaar gestabiliseerd en beargumenteren sommige wetenschappers zelfs dat de uitstoot mogelijk al haar piek heeft bereikt.’ Lambertini noemt ook het verbod van de Verenigde Staten en China op binnenlandse handel in ivoor ‘iets wat zijn weerga in de geschiedenis niet kent.’

WWF België, dat donderdag een persconferentie hield in het Brusselse Museum voor Natuurwetenschappen, geeft alvast concrete raad mee. ‘We moeten als consument minder vlees eten, liefst een derde’, zegt WWF-voorder Koen Stuyck. ‘Onze overheid moet stoppen met het subsidïeren van die landbouwtechnieken die nadelig zijn voor de natuur en fabrikanten van mengvoeders moeten gecertificeerde ontbossingsvrije soja gebruiken.’

Die soja is een belangrijke oorzaak van de ontbossing in Brazilië. ‘De Braziliaanse regio Cerrado wordt platgewalst voor de teelt van soja’, zegt Antoine Lebrun, directeur van WWF-België. ‘De soja die naar Europa komt neemt 13 miljoen hectare grond in. Elke Europeaan consumeert jaarlijks 61 kilo soja, niet rechtstreeks natuurlijk, maar via het eten van vlees van dieren die mengvoeders krijgen op basis van soja. Grote industriële varkens- en pluimveehouderijen zijn namelijk de belangrijkste afnemers van Braziliaanse soja.’

(JVL)