Eind vorige week maakte het hof van beroep van Brussel na 14 jaar een einde aan de KB Lux-affaire.
In 1996 startte de Brusselse onderzoeksrechter Jean-Claude Leys een grootscheeps onderzoek naar fiscale fraude ten belope van zo’n 400 miljoen euro, tegen de toenmalige top van KB en KB Lux – vandaag KBC. Afgelopen vrijdag werd dat onderzoek door het Brusselse hof van beroep nietig verklaard.
Met dat arrest bevestigde het hof de uitspraak van de rechtbank in eerste aanleg, die eind vorig jaar oordeelde dat de bewijslast tegen de beklaagden op onrecht-matige wijze was verkregen.
Het arrest van het hof van beroep komt neer op een striemende veroordeling van de methoden van de speurders en van onderzoeks-rechter Jean-Claude Leys in het bijzonder. Leys was ooit een ster van de Brusselse magistratuur. Naderhand werd hij op voorspraak van MR en PS als advocaat-generaal geïnstalleerd in Bergen.
Het onderzoek dat Leys in mei 1996 instelde tegen klanten en toplui van KB Lux veroorzaakte heel wat mediacommotie. Maar van bij de aanvang waren er voldoende redenen om aan te nemen dat de methoden van onderzoeksrechter Leys weinig koosjer waren. De eerste en lange tijd enige die het onderzoeksteam aan de kaak stelde was Knack-hoofdredacteur Frank De Moor. Hij onthulde destijds de gevaarlijke salto’s die de Brusselse gerechtelijke politie had uitgehaald om door dubieuze informanten aangereikte bewijsstukken in handen te krijgen.
Tijdens een geënsceneerde huiszoeking wisten de politiediensten, met de hulp van informant Jean-Pierre Leurquin, een geschorste veearts, ‘als bij toeval’ die stukken te vinden. Naderhand bleek dat sommige documenten waren bijgekleurd en enkele zelfs helemaal vervalst. De media-affaire rond de vermeende buitenlandse rekening van minister van Financiën Didier Reynders – een weinig glorieuze episode in de Vlaamse media-geschiedenis – zou dit op pijnlijke wijze illustreren.
In 1999 al noemde het Vast Comité van Toezicht op de Politiediensten – het Comité P – de handelwijze van de Brusselse politie ‘onbehoorlijk en ondoelmatig’. In 2002 oordeelde een Brusselse rechtbank dat de gegevens waarover de administratie beschikt ‘niet kunnen worden beschouwd als zekere en vaststaande feiten’.
Toch deden het Brusselse parket en vooral onderzoeksrechter Jean-Claude Leys alsof er geen vuiltje aan de lucht was. Leys, een van de witte ridders die in die jaren het land onveilig maakten, sprong ongemeen lenig om met bewijsmateriaal. Zo toverde hij in 1999 een dertigtal bij KB Lux gestolen microfiches tevoorschijn die al jaren onaangeroerd in zijn dossier zaten.
Wie zoals Frank De Moor bleef hameren op de onrechtmatige manier waarop de bewijzen waren verkregen, werd er door gerechtskringen openlijk van beschuldigd de zaak van KB Lux te dienen. Leys dreef het zover zonder enig mandaat Frank De Moor voor ondervraging te laten op-pakken en tegelijk het persbericht te verspreiden dat de Knack-journalist was betrapt terwijl hij dossierstukken doorspeelde aan een van de verdachten. Het bericht moest een dag later worden rechtgezet.
Er zat ook een communautaire kant aan de KB Lux-zaak. De Luxemburgse bank mocht dan al zowel Franstalige als Nederlandstalige klanten hebben, voor PS’ers als José Happart leverde het onderzoek het bewijs dat de Vlaamse welstand veelal door fraude was verworven.
Met de uitspraak van het Brusselse hof van beroep, dat de wanpraktijken van de onderzoekers aanklaagt, lijkt het doek gevallen over de voor het Brusselse gerecht onverkwikkelijke affaire. Al kan het Openbaar Ministerie nog altijd naar het Hof van Cassatie stappen – waar het volgens juristen niet veel kans maakt.
Eerder dit jaar merkte SP.A-Kamerlid en justitiespecialist Renaat Landuyt terecht op dat diegenen die in het KB Lux-onderzoek hebben geblunderd, onder wie dus Jean-Claude Leys, nog altijd niet bestraft werden. Gezien de politieke bescherming die de man geniet, lijkt zo’n sanctie weinig waarschijnlijk.
Rik Van Cauwelaert
