
In beeld: Het jaaroverzicht van de wetenschap

* Nederlandse onderzoekers veroorzaken commotie door hun creatie van een vogelgriepvirus dat uiterst gevaarlijk is voor de mens – een huzarenstukje dat moeilijk gepubliceerd raakt, omdat men bang is van de consequenties van publicatie.

* Hartstamcellen kunnen gestimuleerd worden om vanzelf de hartspier te vernieuwen. Maar de discipline krijgt een stevige dreun door de aankondiging van het biotechnologiebedrijf Geron dat het al zijn investeringen in stamcelonderzoek stopt.

* Het spaceshuttleprogramma van de Verenigde Staten stopt op 21 juli, met de laatste landing van een shuttle. Er wordt druk gewerkt aan een opvolger. Ondertussen komen de eerste echt commerciële ruimtevluchten eraan.

* De oervogel Archeopterix zou toch niet de eerste vogel geweest zijn maar een dinosaurus, weliswaar met pluimen. De pluimen zouden minstens gedeeltelijk zwart geweest zijn.

* Onze hersenen blijken niet alleen nieuwe cellen te kunnen vormen om een beschadiging te herstellen, maar ook om bepaalde taken uit te oefenen.

* Net als amfibieën krijgen nu ook vleermuizen op grote schaal af te rekenen met de schadelijke gevolgen van een schimmelinfectie. Vooral in Amerika houdt die lelijk huis.

* Het gat in de ozonlaag boven de zuidpool lijkt stilaan weer kleiner te worden, maar boven de noordpool bereikt het in de lente van 2011 zijn maximum ooit, met een ozonverlies geraamd op 40 procent.

* De eerste geïntegreerde schakeling, transistor inbegrepen, die uitsluitend uit het supermateriaal grafeen bestaat, wordt voorgesteld.

* Voor het eerst worden menselijke eicellen met succes gebruikt als broedkamer voor het herprogrammeren van volwassen cellen tot een embryonaal stadium.

* De concentratie aan broeikasgassen in de atmosfeer bereikte in 2010 het absolute maximum van op z’n minst de laatste eeuwen. Het door de mens veroorzaakte broeikaseffect wordt steeds sterker gelinkt aan extremere weersomstandigheden.

* Er zijn nieuwe aanwijzingen dat in de regio van Ethiopië waar de mensheid (waarschijnlijk) haar oorsprong vond, een scheur in de aardkorst ontstaat die mogelijk een binnenzee zal worden.

* Van steeds meer dieren en planten wordt het volledige genetische materiaal in kaart gebracht. Belgische onderzoekers werken onder meer mee aan de eerste genenkaart van een spinachtige en een spoelworm.

* Het inzicht groeit dat ziektes, zoals kanker en griep, een sterk persoonlijk karakter kunnen hebben, afhankelijk van de genetische constellatie van een individu. Dat zou de variabiliteit in het succes van behandelingen kunnen verklaren. * Het inzicht groeit ook dat het mens-worden niet alleen te maken had met het ontstaan van nieuwe genen, maar ook met het verlies van oude.

* De Large Hadron Collider heeft totnogtoe geen Higgsbosonen geproduceerd: de deeltjes waarvoor hij in feite gebouwd werd. Wel legt hij sporen bloot van supersymmetrische deeltjes. En hij veroorzaakt een storm door op z’n minst de suggestie te wekken dat neutrino’s zich sneller zouden bewegen dan licht – een inzicht dat door vele wetenschappers meteen als fout wordt afgedaan.

* Een ruimtesonde bereikt de planeet Mercurius en begint vanaf de lente beelden door te sturen. Ze zou in totaal 75.000 opnames van de planeet moeten maken. * Er zou effectief water op Mars geweest zijn, maar misschien niet aan het oppervlak van de planeet, wel ondergronds. Wat impliceert dat een zoektocht naar sporen van leven op Mars ook beter onder de grond zou gebeuren.

* De moderne mens bereikte Europa vroeger dan gedacht. Hij kruiste ook zo intens met de neanderthaler dat 4 procent van onze genen een neanderthaleroorsprong hebben. Hetzelfde gebeurde in Oost-Azië met de denisovan: een nieuw beschreven mensensoort, verwant aan de neanderthaler. * In Zuid-Afrika wordt de zoveelste nieuwe aapmens beschreven.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier