Is brood gezond en 8 andere vragen over voeding

Waarom zijn sommige mensen kwistiger met zout dan andere? Wat doet chocolade met ons? En zijn brood en het paleodieet nu gezond of niet?

1. Is brood gezond?

Ja, want brood levert een goede dosis vezels (vooral als het gemaakt is van volkorenmeel, want dan bevat het ongeveer 9 g vezels per 100 g, in tegenstelling tot 3,5 g in het geval van wit brood). Brood is ook een bron van meervoudige koolhydraten (zetmeel), die langzaam opgenomen worden en dus geen te snelle piek in de bloedsuikerspiegel veroorzaken, waardoor het klassieke dipje aan het einde van de ochtend vermeden wordt. Brood is arm aan vet, maar rijk aan vitaminen, minerale zouten en andere sporenelementen, vooral als het om volkorenbrood gaat. Dankzij de fytaten in brood wordt magnesium beter opgenomen, en dankzij de onverteerbare voedingsvezels verlaagt het vetgehalte in het bloed. En nee hoor, van brood word je niet dik, toch niet in het kader van een evenwichtige voeding.

2. Is het paleodieet gezond?

We moeten weer gaan eten zoals vroeger. Hoe vaak hebben we dat al niet gehoord? Bij sommige aanhangers neigt de overtuiging naar fundamentalisme. Neem het zo populaire paleodieet. In een notendop komt het neer op: veel vet, behoorlijk wat vlees en weinig koolhydraten (uit groenten en fruit). De mens ging pas een goede 40.000 jaar geleden granen eten. Ons lichaam is daar niet voor aangepast en moderne gemanipuleerde granen zijn vergif voor ons.

Helaas. De primitieve mens at al 3,5 miljoen jaar geleden veel voedsel van grasachtige oorsprong, waarschijnlijk vooral wortelstokken en knollen. Vlees lijkt pas 2,5 miljoen jaar geleden een essentieel deel te zijn gaan uitmaken van het dieet, en sommige primitieve voorouders bleven nog tot lang erna zuivere vegetariërs. Het paleodieet is dus een mythe.

3. Waarom krijgen we honger?

Ons hongergevoel wordt veroorzaakt door een te lage bloedsuikerspiegel. Die melding van een tekort aan glucose wordt via het zenuwstelsel aan de hersenen overgemaakt, in het bijzonder aan de hongercentra in de hypothalamus. De hersenen geven die informatie door, via specifieke neurotransmitters, zodat we gewaar worden dat we moeten eten. Tegelijk wordt een ander mechanisme in gang gezet: de afgifte van hormonen – o.a. ghreline – vanuit de maag heeft een effect op dezelfde zones in de hypothalamus. Door te eten vermindert het ghrelinegehalte, en daardoor ook het hongergevoel. In derde instantie daalt het lipidegehalte in ons vetweefsel, alsook het vetgehalte in ons bloed, en dat zorgt voor de verlaging van een ander hormoon, leptine, wat ook aan de hersenen wordt gesignaleerd.

4. Kiezen we in de zomer het best warme dranken?

Ja, want bij het drinken van een koude drank koelt ons organisme af. Resultaat: om je lichaamstemperatuur op 37°C te houden, moet het lichaam moeite doen om weer op te warmen. Op termijn krijg je het dus weer warm. Door warme dranken gaan we meer zweten, en dat is ook een mechanisme waardoor we onze lichaamstemperatuur op het juiste peil kunnen houden.

5. Waarom zijn sommige mensen kwistiger met zout dan andere?

De neiging om meer of minder zout te gebruiken is een kwestie van persoonlijke smaak, maar waardoor wordt onze smaak beïnvloed? Belangrijker nog dan de culturele dimensie of voedingsgewoonten is de rol van een erg persoonlijk mechanisme. Volgens de American Heart Association hebben personen die vooral bittere smaken sterk gewaar worden de neiging om meer zout op hun eten te strooien. Die verhoogde gevoeligheid voor bittere smaken wordt van bij de geboorte bepaald door een specifiek gen (TAS2R38). Dat kan verklaren waarom sommige personen al van jongs af een afkeer hebben van broccoli, groene bladgroenten of andere bittere groenten.

6. Waarom worden we beïnvloed door de kleur van onze voeding?

De aantrekkingskracht van een voedingsmiddel wordt bij de mens in grote mate bepaald door het uitzicht. Dat is anders dan bij andere diersoorten, zoals honden, die meer beïnvloed worden door de reuk. De kleur van onze voeding is dan ook veel belangrijker dan we denken, en dat is al zo sinds onze oudste voorvaderen leefden. De 2 belangrijkste natuurlijke kleuren in onze voeding zijn rood (vlees, bessen en rijpe vruchten) en groen (groenten), kleuren die ons brein goed kan herkennen. Aangezien ons organisme steeds probeert onze nood aan calorieën en eiwitten in te vullen, lijkt de rode kleur ons het meest aan te trekken. Die kleur zou in verband gebracht worden met voedingsmiddelen die (althans in hun natuurlijke staat) rijk zijn aan eiwitten en calorieën, terwijl groene voedingsmiddelen beschouwd worden als arm aan calorieën en dus minder aantrekkelijk. Als ze gegaard zijn, zouden groene en rode voedingsmiddelen wel meer als gelijkwaardig gezien worden. Volgens onderzoekers is het een nalatenschap van onze prehistorische voorouders, die – toen voedselverhitting nog onbekend was – uitsluitend rauwe voedingsmiddelen aten.

7. Hoe komt het dat we een kater krijgen?

Wie veel alcohol drinkt, kan zich misselijk voelen, hoofdpijn krijgen, dorstig worden, enzovoort. De oorzaak is de hoeveelheid ethanol in alcoholische dranken, waardoor we meer maagzuur produceren, en dat veroorzaakt maagpijn en misselijkheid. Ook het insulinegehalte verhoogt en zo wordt meer glucose afgebroken; maar die glucose is de favoriete ‘voeding’ van het brein en door een gebrek daaraan krijgen we hoofdpijn. Ten derde gaat het ethanol ook het vasopressine-gehalte verlagen, een hormoon dat de urinedrang bepaalt en ervoor zorgt dat we het kunnen ‘ophouden’ tot de blaas helemaal vol is. Door die verlaging moeten we vaker naar het toilet en raken we uitgedroogd.

8. Heeft chocolade een effect op ons humeur?

Studies tonen wel degelijk aan dat chocolade eten een positief effect heeft op ons humeur, maar wat weten we daar nu precies over? Het eten van chocolade blijkt angstgevoelens te verminderen, maar we weten nog niet of dat komt door de specifieke eigenschappen van chocolade, namelijk dat bepaalde bestanddelen een effect hebben op onze hersenen, of gewoon door de smakelijkheid en de zintuiglijke smaakervaring.

9. Zijn we werkelijk wat we eten ?

Daar lijkt het wel op. Want onze voeding zou zelfs veranderingen in ons DNA teweegbrengen. Onderzoekers deden die ontdekking bij parasieten, maar voor meer ingewikkelde diersoorten, zoals de mens, moet ze nog bevestigd worden. We weten wel al dat onze voeding een invloed heeft op onze darmflora, en op die manier uiteindelijk ook op de genexpressie. Daarnaast worden sommige van de functies van ons organisme, zoals ontstekingsbevorderende processen of het immuunsysteem, sterk door onze darmflora beïnvloed.