Een schijnontslag

Het probleem is niet dat de Belgische crisis onoplosbaar is geworden. Het probleem is alleen dat geen van de partijen een oplossing heeft, laat staan een plan om uit dit politieke en constitutionele imbroglio te raken dat zij de afgelopen jaren zelf hebben aangericht.

Tekenend voor de politieke vertoning van de afgelopen dagen was het interview met SP.A-voorzitter Caroline Gennez dat de krant Le Soir in haar weekendeditie publiceerde. ‘De N-VA wil de politieke wereld op twee niveaus klem rijden’, verklaarde Gennez. ‘Daarom heb ik Elio Di Rupo de raad gegeven in zijn nota het communautaire zodanig te behandelen dat de CD&V aan de onderhandelingstafel wordt gebracht, gecombineerd met een economisch luik om Open VLD te verleiden. Zodra de N-VA alleen staat, verliest ze elke relevantie.’

Elio Di Rupo – als hij en zijn medewerkers daar al niet zelf op waren gekomen – leverde een nota af die erop voorzien was om zonder de N-VA te worden uitgevoerd. Waarna gebeurde wat moest gebeuren: de N-VA zei inderdaad nee. Alleen deed die partij dat sneller dan verwacht.

Maar in hetzelfde interview met Le Soir zei Gennez behoorlijk boos te zijn op Bart De Wever omdat die nee zei tegen Elio Di Rupo. Want dat is volgens haar heel slecht ‘voor de portefeuille van de mensen en voor de jongere generatie’. Een vreemde redenering, want het was kennelijk toch de bedoeling dat de N-VA nee zou zeggen op Di Rupo’s nota.

Wanneer dan de N-VA uit de onderhandelingen stapte, gevolgd door de CD&V, waar ze dachten dat Elio Di Rupo het meende toen hij beweerde dat doorgaan zonder de N-VA geen zin had, vielen de tactische plannetjes uitgedokterd in PS- en SP.A-salons in duigen.

Na een schijnontslag bij de koning zette formateur Di Rupo zijn meest dramatische toon, zoals hem aangeleerd door de communicatiespecialisten. Hij zei iets vaags over ‘de wensen van het staatshoofd’ en begon prompt over een eventuele doorstart met partijen die wel tot onderhandelen bereid waren.

Waarover moeten die onderhandelingen dan wel gaan? Verderop in dit blad zegt Karel De Gucht dat hij als liberaal niets anders dan torenhoge bezwaren kan hebben tegen de sociaaleconomische voorstellen van Elio Di Rupo. De Gentse burgemeester Daniël Termont oordeelt dan weer dat er in de nota van de informateur veel dingen staan die hij als socialist verwerpelijk vindt. Termont heeft het over toegevingen aan de werkgevers en aan de rechterzijde.

Dat beloven erg pittige en lange discussies te worden – en dan is er nog niet gezegd over communautaire zaken.

Was Jean-Luc Dehaene een vaardig loodgieter, zijn opvolgers Elio Di Rupo en andere koninklijke verkenners en verduidelijkers zijn politieke stukadoors die proberen de barsten in de Belgische muren dicht te pleisteren. De federale constructie wordt er alleen bouwvalliger van.

Uitzonderlijke situaties vergen uitzonderlijke oplossingen. En een jaar zonder federale regering is zo’n uitzonderlijke situatie. Die kan alleen worden rechtgezet tijdens een overleg tussen de twee grote regio’s, Wallonië en Vlaanderen. Die twee hebben de legitimiteit om te beslissen over wat ze nog samen willen doen, welke solidariteitsmechanismen zij wensen te hanteren – en over een definitieve overdracht van bevoegdheden.

De twee regio’s hebben geen grensbetwistingen. Alleen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest maakt aanspraak op de Vlaamse randgemeenten.

Bij dat overleg tussen Wallonië en Vlaanderen kunnen de Brusselaars mee aanzitten, maar dan wel op een melkstoeltje. Want de Brusselaars maken zich illusies over de leefbaarheid van hun ‘région à part entière’, die tot nu toe niet meer is dan een ratjetoe van lokale partijbelangen. Het bbp en de uitstraling die de stad zich aanmeet, worden haar aangeleverd door de honderdduizenden – ook Europese – ambtenaren die er dagelijks komen werken en ’s avonds weer vertrekken.

In het jongste nummer van ons Franstalige zusterblad Le Vif-L’Express doet Brussels parlementslid Emmanuel De Bock (MR-FDF) een boekje open over de manier waarop de lokale satrapen ook federale subsidievetpotten leegzuigen, zonder dat de zo al beproefde lokale bevolking, die ’s avond alleen achterblijft, daar beter van wordt.

Ooit was er al het voorstel om Brussel om te vormen tot een zogenoemde ‘federale stad’.

‘De federale stad zal bestaan uit de 19 gemeenten van de Brusselse agglomeratie en de inwoners mogen ieder voor zich kiezen welke subnationaliteit ze willen hebben, de Vlaamse of de Waalse. De stad zal op cultureel en administratief gebied zelfbestuur hebben. De andere zaken zullen aan de federale overheid worden overgedragen.’ Dit plan werd in maart 1947 voorgedragen door de Luikse liberaal en federalist Jean Rey, de latere voorzitter van de Europese Commissie. Het is nog steeds bruikbaar.

De politieke partijen, geheel in beslag genomen door hun electorale en financiële berekeningen, zijn tijdens de voorbije onderhandelingen op de grenzen van hun politieke vermogen gestoten. Een nieuwe formatieronde van Elio Di Rupo zal daar niets aan veranderen.

Rik Van Cauwelaert