De 10 beste Vlaamse en Nederlandse romans van 2013

Terwijl in Vlaanderen de familieroman met de Eerste Wereldoorlog in de hoofdrol opvallend aanwezig was, waren in Nederland de usual suspects aan het feest, aldus Frank Hellemans en Maarten Dessing in hun overzicht van de Nederlandstalige romantoppers.

Top 5 Vlaamse romanliteratuur

1. Plastic love – Paul Claes (De Bezige Bij)

‘Geluk ligt in een klein gaatje.’ Wiskundeleraar Herman, hoofdpersonage in Claes’ libertijns portret van de sixties en seventies van de 20e eeuw, weet er alles van na een amour fou met een meisje van vijftien. Met inzet van al zijn literaire middelen laat Claes zien hoe een echte erotische roman eruit ziet. Een ding is zeker: de 70-jarige Claes verraste met ‘Plastic love’, zijn antwoord op de ‘Vijftig tinten’-gekte. ‘A bout de souffle’, de cultfilm van Jean-Luc Godard, krijgt met ‘Plastic love’ een Vlaamse remake.

2. Oorlog en terpentijn – Stefan Hertmans (De Bezige Bij)

De frontervaringen van Martien, Hertmans’ grootvader, vormen de kern van dit ontroerend familieportet van een eeuw Vlaamse geschiedenis. Hertmans hield zijn postmoderne reflectiezucht deze keer in toom om het volle gewicht op de authentieke dagboekuittreksels van zijn grootvader-amateurschilder te leggen.

3. Woesten – Kris Van Steenberge (Vrijdag/Podium)

Beste debutant van het afgelopen jaar in de Vlaamse letteren. Van Steenberge serveert ook een eeuw familiegeschiedenis met de Eerste Wereldoorlog als scharniermoment, maar deze keer vanuit West-Vlaams perspectief. De legendarische zwijgzaamheid van de Westhoek wordt in zijn debuutroman een hoogst efficiënt literair stijlmiddel. Geen woord te veel dus, maar o zo trefzeker.

4. Dagboek van een landjonker – Benno Barnard (Atlas Contact)

‘Ik ben tegen alles waar Kristien Hemmerechts voor is.’ Het is maar een van de talloze, puntige oneliners waar de Nederlandse Vlaming én belgicist Barnard het patent op heeft. Zonder een blad voor de mond te nemen noemt Barnard man en paard in dit onverbloemd zelfportret waarin hij ook de eigen tics en zwakheden ter sprake durft te brengen. Ook al zijn het in eerste instantie dagboeknotities over zichzelf en de wereld, toch leest dit journaal als de spreekwoordelijke trein.

5. Belgische fabels – Frank Adam (Vrijdag)

‘Onderschat de Belgen niet. Ze zijn zo slim dat ze zelf dom willen zijn.’ ‘Belgische fabels’, het vijfde deel van Adams nog veel te weinig bekende fabelcyclus, hakt er weer scherp in. De rake oneliners liggen zo voor het rapen. Geheimtip voor wie zijn naasten onder de kerstboom wil verrassen met een origineel boekencadeau.

Frank Hellemans

Top 5 Nederlandse romanliteratuur

1. La Superba – Ilja Leonard Pfeijffer (De Arbeiderpers)

Migranten zijn weinig benijdenswaardig, dat weet iedereen. In deze roman laat Pfeijffer op vernuftige en meeslepende wijze zien dat dat voor alle migranten geldt – ook de luxe emigrant die, om wat voor reden ook, zijn veilige thuishaven verruilt voor een zonnig oord.

2. Apocalyps – Arnon Grunberg (Nijgh & van Ditmar)

Verhalen produceert Grunberg eigenlijk alleen in opdracht. Toch blijkt dat het beste uit de schrijver te halen. Scherp, kolderiek, hard en, bijna zonder uitzondering, memorabel. De voorstudies van romans die verschillende verhalen blijken te zijn, zetten die romans ook nog eens in nieuw perspectief.

3. Stikvallei – Frank Westerman (De Bezige Bij)

Een fascinerende studie naar de oorsprong van verhalen, aan de hand van een mysterieuze natuurramp. Westermans betrokken, maar open blik laat geen invalshoek onbenut waarmee je naar dit vraagstuk kunt kijken. De conclusie is aan de lezer zelf.

4. De dode arm – Allard Schröder (De Bezige Bij)

De titel van deze roman is een sterke metafoor – voor de plek die de hoofdpersoon inneemt in zijn familie, maar ook voor de plek die zijn leven en zijn land bezetten in de Europese geschiedenis. Schröders geserreerde stijl maakt deze roman er een om over na te denken én van te genieten.

5. Hoe ik een beroemde Nederlander werd – Wouter Godijn (Atlas Contact)

Weinig schrijvers zijn zo eigenzinnig als Godijn. Zijn meest recente roman is een doordacht en origineel, maar bovenal prikkelend commentaar op de menselijke betrokkenheid bij zijn eigen leven en de politiek. Helden zullen we nooit worden, al doen we nog zo ons best.

Maarten Dessing