‘Wie bezorgd is om de vluchtelingenproblematiek, zou dat ook moeten zijn over de klimaatverandering’

‘Het stenen tijdperk eindigde ook niet omdat er geen stenen meer waren’, blikken John Crombez en Kathleen Van Brempt (SP.A) vooruit naar de Klimaatconferentie in Parijs. ‘Het wordt economisch rendabel om over te schakelen van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare energie.’

Aan de vooravond van de Klimaattop in Parijs vergaderden sociaal-democratische leiders uit heel Europa in de Franse hoofdstad over de stappen die noodzakelijk zijn om de temperatuurstijging onder de 2 graden Celsius te houden. Op de Klimaattop van december moeten daartoe ambitieuze en bindende maatregelen worden getroffen. De keuzes zijn eigenlijk eenvoudig: of we trappelen ter plaatse en kiezen voor klimaatcatastrofes en massale volksverhuizingen, of we kiezen voor een schone toekomst met meer welvaart, een betere gezondheid en miljoenen nieuwe jobs. De kaarten liggen goed om dat laatste te realiseren.

De komende weken en maanden zullen we in de media overspoeld worden met voorstellen en scenario’s over klimaatacties die voor de gemiddelde Europeaan bijzonder ver van hun bed liggen. De laatste Europese Parlemeter toont waar de Europeanen echt wakker van liggen. Naast werkloosheid is migratie nu de tweede belangrijkste uitdaging voor de Europeanen. Dat is uiteraard het gevolg van de vluchtelingenproblematiek waarmee de Unie geconfronteerd wordt. Eerder dit jaar bleek uit de Eurobarometer dat Europese burgers zich over klimaatverandering niet zoveel zorgen maken. Nochtans zal, op het einde van de rit, klimaatverandering een vluchtelingenprobleem worden, massaler en ontwrichtender dan wat we vandaag in Europa meemaken. Klimaatverandering heeft immers een directe impact op sociale rechtvaardigheid en mensen ontvluchten nu eenmaal onrechtvaardige situaties.

Massale volksverhuizing

Als Europese burgers erg bezorgd zijn over de vluchtelingenproblematiek dan zouden ze dat ook moeten zijn over de klimaatverandering. Want dat er, als we niet ingrijpen, een massale volksverhuizing van het zuiden – de regio’s die het eerst getroffen worden en zelfs al getroffen zijn – naar het noorden zal plaats vinden, is een vaststaand feit. Volgens schattingen kunnen we tegen 2050 geconfronteerd worden met 200 miljoen klimaatvluchtelingen. De huidige vluchtelingencrisis geeft ons een beeld van wat het voor onze samenleving betekent als honderdduizenden mensen op de vlucht slaan. Nu al is het een titanenwerk om die mensen te helpen en waardig op te vangen.

In het Europees parlement zei president François Hollande moedig dat Europa te laat heeft ingezien dat de tragedies in Afrika en het Midden Oosten een grote impact zouden hebben op de EU. Hij zei ook dat we veel te laat hulp hebben geboden. Laten we diezelfde fout niet opnieuw maken.

We weten perfect wat er op ons af zal komen als we geen grote inspanningen leveren om het tij te keren. Maar inspanningen leveren, betekent investeren: in de omslag naar hernieuwbare energie, in nieuwe technologieën, in hulp aan de landen die nu al getroffen worden… Dat moeten we doen in een klimaat dat gedomineerd wordt door een neo-liberale besparingsagenda. En precies dat is het probleem. Europese sociaal-democraten, daarin gesteund door het kruim van de internationale economen, bepleiten al lang dat we moeten investeren om uit de crisis te geraken. Dat geldt ook voor de klimaatcrisis. Maar conservatieve politici gaan hard op de rem staan en leiden ons zo naar meer in plaats van minder problemen.

Nochtans biedt de Klimaatconferentie van Parijs, hoe technisch die voor de meeste mensen ook mag zijn, een uitgelezen kans om het over een hoopvolle toekomst te hebben. Als we de handen uit de mouwen steken, de welvaart beter en eerlijker herverdelen, korte termijnstrategieën achter ons laten én echt investeren in de toekomst, kunnen we definitief het koolstoftijdperk achter ons laten. Dat zou een historisch moment zijn dat ons een leefbare wereld oplevert, schone lucht, een gezonder leven en daarom heel wat minder kosten voor de gezondheidszorg, nieuwe, duurzame technologieën en producten én heel wat nieuwe tewerkstelling in de groene economie.

Denk ook maar aan de honderdduizenden jobs die in Europa gecreëerd worden als we de omslag maken naar een koolstofvrije economie, ondermeer in de energiesector, maar ook bijvoorbeeld in de bouwsector, een van de sectoren die in Europa het zwaarst getroffen is door de economische crisis. Het zal dertig jaar duren om het Europese gebouwenpark te renoveren en energie-efficiënt te maken.

Het zou ook de landen in het zuiden toekomstperspectief bieden, zodat hun bevolking welvaart kan opbouwen en niet verplicht wordt om naar het Noorden te vluchten. Een ambitieus en bindend klimaatakkoord kan ons allemaal véél opleveren.

De kaarten liggen zelfs vrij goed om belangrijke stappen te zetten in de strijd tegen klimaatopwarming. Waar het Kyotoprotocol enkel engagementen inhield voor de geïndustrialiseerde wereld, zijn vandaag alle landen betrokken partij op de Klimaattop van Parijs. Groei-economieën zoals China en India ervaren aan den lijve de vervuilende gevolgen van van hun economisch succes en investeren massaal in schone technologie. In 2013 investeerde China al meer in hernieuwbare energie dan de hele EU samen. De geesten zijn dus wereldwijd aan het rijpen om de omslag echt te maken. Bovendien is hernieuwbare energie met rasse schreden goedkoper aan het worden en op veel plaatsen al goedkoper dan productie op basis van fossiele brandstoffen. Het wordt economisch rendabel om over te schakelen.

Meer nog, heel wat analisten waarschuwen dat investeren in fossiele brandstoffen een gevaarlijke bubbel kan creëren, omdat 80 procent van de voorraden onder de grond moet blijven als we de temperatuurstijging onder de 2 graden Celsius willen houden. Wie investeert in steenkool, investeert in iets wat totaal onbruikbaar zal worden en smijt letterlijk zijn geld weg. We moeten dus geen afscheid nemen van fossiele brandstoffen omdat de voorraden op zijn, maar omdat ze te duur worden. Het stenen tijdperk eindigde trouwens ook niet omdat er geen stenen meer waren. Ook dat besef helpt om sneller de omslag te maken. Naast desinvesteren zijn het versneld afbouwen van subsidies aan fossiele brandstoffen en een prijs zetten op de uitstoot van CO2 belangrijke maatregelen die we moeten nemen.

Europa als avant-garde

Er is goede hoop voor een schone toekomst, maar toch moeten we alert blijven. Want zelfs met alle inspanningen die in Parijs op de tafel liggen, halen we de beperking tot 2 graden nog niet. We zullen na Parijs dus regelmatig en snel moeten bijsturen. Europa kan en moet daarbij de avant-garde vormen met een ambitieuzer beleid en gerichte investeringen in vernieuwende technologieën. In Parijs engageren de voorzitters van socialistische en sociaal-democratische partijen zich nu om die ambities waar te maken, door de ondertekening van de Verklaring van Parijs, met 21 progressieve voorstellen voor de Klimaattop van Parijs, eind december. Ook sp.a steunt die voorstellen volledig.