‘Waarom nieuwsjagers de échte journalistieke helden zijn’

‘De nieuwsjager, als de verteller van waargebeurde verhalen die zich in het nu afspelen, kan niet anders dan zijn of haar gêne overboord gooien’, schrijft hoogleraar journalistiek Baldwin Van Gorp na het zien van de eerste aflevering van ‘Nieuwsjagers’ op VIER.

De verhouding van hoeveel van elk een redactie er nodig heeft, is anders naargelang de aard van het medium, maar er bestaan maar twee types goede journalisten. Het eerste type is de journalist die de actualiteit uitstekend kan duiden, context en inzicht biedt en deze van commentaar voorziet. Het tweede type is de nieuwsjager. Die brengt verhalen die beklijven, tekstueel of visueel en liefst van al beide. Zeker voor een dagblad impliceert ‘beklijven’ dat het verhaal nog niet eerder is verteld. Er staat dus druk op de ketel. Het moet allemaal tegen de deadline gebeuren.

Nieuwsjagers, de reportagereeks van Vier brengt het tweede type in beeld. De eerste aflevering toonde trefzeker hoe de nieuwsjager voortdurend op een slappe koord moet balanceren. Gewone stervelingen hebben geleerd afstand te houden, de nodige schroom en gêne aan de dag te leggen als er emoties van anderen in het spel zijn. Romans en speelfilms zijn dan voor die stervelingen alternatieve, veilige manieren om een inkijk te krijgen in de emotionaliteit van anderen. Dat is heel leerzaam, omdat die verhalen ook iets over onszelf vertellen en de eigen angsten en gevoelens een plaats weten te geven of deze kunnen temperen. De nieuwsgierigheid naar het nieuws vervult daarbij ook een voorname rol, want het gaat over échte verhalen die bovendien net zijn gebeurd of zelfs nog niet zijn afgerond. Daar gaat een grote aantrekkingskracht van uit die kranten doet verkopen en kijkcijfers doet stijgen.

De nieuwsjager, als de verteller van waargebeurde verhalen die zich in het nu afspelen, kan niet anders dan zijn of haar gêne overboord gooien. Grijp die telefoon en toets het nummer in van de vrouw die mogelijk zonet het slachtoffer is geworden van een aanslag. Bel aan bij de ouders van een dochter die klaarblijkelijk in de handen is gevallen van een tienerpooier. Vraag een vrouw of het fruit dat haar potsierlijke hoed tooit nep is of echt. Die voorbeelden waren te zien in het Vier-programma. De journalisten in de uitzending geven toe dat ze soms niet anders kunnen dan peuteren waar het niet mag. Daar is precies de koord gespannen waarop ze moeten balanceren.

Metaforen

Empathie tonen, het vertrouwen winnen, de juiste vragen stellen is wat er moet gebeuren, en liefst oprecht. Dat kan enkel als journalisten hun eigen emotionaliteit mee laten spelen. Die emotionaliteit stelt hen immers in staat een waarachtig stuk te schrijven of geschikte beelden te schieten. Dat diepmenselijke maakt hen meteen ook kwetsbaar. De journaliste die op de dag van de aanslagen in Barcelona het vliegtuig opstapte om als reporter ter plaatse verslag uit te brengen, gaf het aan: dit bezorgde ook haar een krop in de keel. Een aasgier krijgt heus geen krop in de keel als hij een karkas open pulkt, om maar aan te geven dat ‘aasgier’ niet meteen de meest geschikte metafoor is om een journalist te typeren. En het was net die metafoor die gisteren hoogdagen kende op Twitter en van #nieuwsjagers een trending topic maakte.

Geen enkele nieuwsredactie kan zonder nieuwsjagers die beslagen zijn in de moeilijke evenwichtsoefening zoals zonet beschreven. Zij nemen de grootste risico’s, ook door een cameraploeg de toestemming te geven over hun schouders mee te kijken. Voor mij komen ze daarom het dichtste in de buurt bij het beeld van de journalistieke held.

Baldwin Van Gorp is hoogleraar journalistiek en auteur van het boek Verdraaid! Het nieuws anders bekeken.