‘Vraag niet wat Europa voor Vlaanderen kan doen, maar wat Vlaanderen voor Europa kan doen’

Ludo Abicht van Vlinks houdt een pleidooi voor een Europese sociale zekerheid.

Een efficiënt stelsel van sociale zekerheid biedt al op zich een meerwaarde in vergelijking met een systeem van liefdadigheid, omdat het een actieve participatie van de burgers veronderstelt in plaats van een passieve afhankelijkheid van de goede wil (of de behoefte aan belastingvoordelen) van de sociaaleconomisch beter gestelde medeburgers en sociale groepen. Deze actieve betrokkenheid bevat, zoals alle relaties tussen gelijkwaardige burgers in een democratische samenleving, per definitie zowel plichten als rechten.

Hoewel er ernstige en gerechtvaardigde bezwaren kunnen en dus moeten worden ingebracht tegen de manier waarop de huidige Europese integratie wordt ingevuld, denk maar aan het ontbreken van het zo vaak beloofde “sociaal Europa” of aan het structureel ingebouwd democratisch deficit, moeten we ervan uitgaan dat die integratie op zich de enige realistische en democratische manier is waarop we onze gemeenschappelijke economische, ecologische, sociale en politieke problemen in de toekomst zullen kunnen aanpakken. Denken we maar aan het dramatische wordende verkeersprobleem of de opvang van vluchtelingen, om slechts twee knelpunten te noemen. Vlaanderen heeft er dus alle belang bij, vanaf het begin bij deze noodzakelijke herstructurering een eigen positieve rol te spelen.

Voor alle duidelijkheid: het gaat over de belangen van alle inwoners van Europa buiten en binnen onze grenzen. Wat de tweede categorie betreft gaat het dus ook over de nieuwe Vlamingen, waar ze ook vandaan komen, die zich hier komen vestigen en daarom zo snel mogelijk in het actieve arbeidscircuit moeten worden opgenomen. Dit vereist een proactieve aanpak van de inburgering die naast de verzekering van de sociale rechten (gezondheid, woonbeleid, veiligheid) een sterke nadruk legt op de culturele integratie (taal, kennismaking met de culturele tradities en kennis van de geschiedenis). De “culturele meerwaarde” betekent hier zowel een groeiende vertrouwdheid met de hier heersende onvervreemdbare principes van de verlichting als, van onze kant, een toenemend inzicht in de culturele en levensbeschouwelijke tradities van de landen van herkomst, want alleen op die manier kunnen we op termijn een wederzijds begrepen en aanvaard contract met deze nieuwkomers sluiten.

Solidariteit niet van boven opleggen

Voorlopig beschikt Vlaanderen nog over voldoende financiële en culturele troeven om in dit proces een voorbeeldfunctie te vervullen, als het enigszins kan met andere welvarende regio’s als bijvoorbeeld Catalonië en Schotland. Dan zal blijken dat een grotere autonomie geen bedreiging vormt voor armere landen en regio’s maar, integendeel, een meerwaarde. Alleen op deze basis kunnen we de begrijpelijke vrees voor een identitaire uitsluiting in een positieve samenwerking ombuigen. Anders gezegd: niet met mooie woorden, maar door overtuigende daden.

Concreet zal ons dat, gezien de huidige ongelijkheid in Europa, in een eerste periode een fractie van onze huidige welvaart kosten. Zo zouden we bijvoorbeeld van alle betrokken partners een percentage van 0,7% (zoals dit ooit ook voor ontwikkelingshulp was afgesproken), voor deze gezamenlijke Europese sociale zekerheid kunnen opzij zetten. Indien we echt een constructieve rol in een nieuw Europa willen spelen kan dergelijke authentiek democratische -dat wil zeggen niet van hogerhand opgelegde solidariteit- een eerste merkbare verschil maken.

Daarom moeten we, desnoods als één van de weinige eerste regio’s en landen, maar aantonen dat we daartoe in staat zijn: “wat we zelf doen, doen we gewoon grootmoediger”. Of, met een parafrase van de beroemde uitspraak van J. F. Kennedy: “Vraag niet wat Europa voor Vlaanderen kan doen, maar wat Vlaanderen nu en in de toekomst voor Europa kan (en dus moet) doen.”

Ludo Abicht is kernlid van Vlinks