‘Van detox tot onthaasting: waarom wil iedereen plots boete doen?’

Een jaar niet werken, een maand zonder alcohol, een week op sapjes leven. Geen mens lijkt er nog aan te ontkomen. ‘Met al dat ontgiften en onthaasten proberen we gemoedsrust af te kopen’, schrijft Knack-redactrice Ann Peuteman. ‘Wat is dat toch met ons? Waarom willen we zo dringend boete doen?’

Ego te absolvo a peccatis tuis in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti. Zo klinkt de apotheose van een geslaagde katholieke biecht. Eerst expliceer je wat je hebt uitgevreten, vervolgens legt de priester je een straf op en uiteindelijk vergeeft hij je je zonden. Absolutie dus. Voor de meesten van ons is dat niet meer dan een wazige herinnering uit onze schooltijd, want tegenwoordig voelen niet veel mensen zich nog geroepen om te biechte te gaan. Toch lijkt de drang naar absolutie weer helemaal terug te zijn. Waarom zouden we onszelf anders zo graag geselen met episodes van ontgifting, onthaasting of onthouding?

Penitentie. Nog altijd willen we een straf ondergaan om ons daarna met een schoongeschrobd geweten in oude gewoontes te wentelen. Vandaar dat detoxen, in alle mogelijke domeinen van ons leven, steeds populairder wordt. Zo ken ik een vrouw die al sinds haar kindertijd tuk is op de zoetste zoetigheid. Vooral aan melkchocolade met nootjes, eclairs en echte Coca-Cola kan ze onmogelijk weerstaan. Omdat oeverloos gesnoep niet bepaald gezond is en ze zich er ook een beetje voor schaamt, last ze elk jaar een compleet suikervrije maand in. Dan valt ze behoorlijk af, is ze fitter en blaakt ze van trots. Daardoor voelt ze zich ook veel minder schuldig over de paar honderd chocoladerepen die ze tijdens die andere elf maanden naar binnen werkt.

Steeds meer mensen gaan nog een stap verder en ontgiften zichzelf een paar keer per jaar: een hele weeklang leven ze alleen op fruit-, groete- of andere sapjes. De kilo’s vliegen er dan af en ze zijn ervan overtuigd dat hun huid straalt en hun organen gezuiverd zijn. Maar zodra die week voorbij is, bestellen ze een biefstuk met frieten en een royale kwak mayonaise. Dat hebben ze dan wel verdiend. Net zoals al die goed menende mensen die zich na Veertig Dagen Zonder Vlees vol overgave op de kippenbouten, varkenshaasjes en cordon blues stortten. Of degenen die na een januarimaand zonder ook maar een druppel alcohol, meteen een stevige fles wijn opentrekken. En wat dacht u van al die workaholics die zichzelf alsmaar sneller voorbij hollen, net voor de klif een paar sabbatmaanden inlassen en vervolgens nog harder gaan werken dan tevoren. Ik ken zelfs een man die na een resem tumultueuze en vooral uitputtende verhoudingen besloot om even een relatiestop in te lassen. Omdat hij vond dat hij niet goed bezig was, omdat hij wou herbronnen. Vijf maanden duurde die adempauze, daarna stortte hij zich uitgehongerd op Tinder.

Geweten sussen

Natuurlijk zijn er ook mensen die door zo’n detox definitief van koers veranderen, die maar een keer per week meer drinken, gezonder gaan eten, meer rust nemen of overwegend vegetarisch koken. Heel positief natuurlijk. Maar de meesten doorstaan hun beproeving met opgegeven hoofd om zich daarna weer aan de totale mateloosheid over te geven. Wat is dat toch met ons? Waarom voelen we op geregelde tijdstippen de behoefte om ons geweten te sussen? Waarom kunnen we zo moeilijk tomeloos leven zonder daar achteraf – of tussendoor – boete voor te willen doen?

Wellicht zitten alle onheilstijdingen die ons steeds vaker worden voorgehouden daar voor iets tussen. Constant lezen we dat we op een hartaanval, een burn-out of diabetes afstevenen als we verdergaan zoals we bezig zijn. Maar definitief matigen vinden we te moeilijk en ook wel erg ongezellig. En dus sluiten we een deal met onszelf: als we ons een maandje per jaar onthouden, mogen we in een goede afloop geloven. Gemoedsrust kopen we ermee af. Net als vroeger met de biecht. Een draaglijke dosis zelfgeseling en als bij wonder zijn we weer helemaal gezond van hoofd en leden. Nee, priesters hebben we anno 2016 niet meer nodig. We weten er ondertussen zelf wel weg mee, met die penitentie en absolutie.