Privatiseringen: worden we daar beter van?

Met het Forensisch Psychiatrisch Centrum (FPC) in Gent komt voor het eerst een forensisch psychiatrisch centrum in handen van een commercieel bedrijf. Een multinational zelfs, aangesteld door de regering.

De regeringsleden zijn de personen aan wie het bestuur van de staat is opgedragen. De regering handelt in het algemeen belang van de staat en de burgers. Maar als we het voorbeeld van het FPC in Gent nemen dan kunnen we niet anders dan concluderen dat de regering het belang van multinationals vooropstelt.

In België is de privatisering van de zorgsector, justitie en politie een nieuw fenomeen. In landen zoals de VS, het VK en Nederland staan ze verder. Uit de ervaring in die landen kunnen we leren dat privatiseringen rampzalig zijn. Voor de geïnterneerden omdat winst centraal staat, hun zorg moet opbrengen. Voor de werknemers omdat ontslagen volgen en wie blijft werken ziet zijn/haar werkomstandigheden achteruit gaan. Uit onderzoek blijkt dat in private gevangenissen meer geweld en corruptie is, dat de rechten van de gevangenen er minder worden gerespecteerd en dat de leefomstandigheden er vaak erbarmelijk zijn.

Privatiseringen zijn een van de eerste maatregelen die politici naar voren schuiven, zeker als er bespaard moeten worden. De vraag is: worden we er beter van? 2,5 miljoen Amerikanen zitten in de gevangenis. De belangrijkste reden hiervoor is niet een stijging van de criminaliteit, die daalt zelfs, maar wel de langere straffen die opgelegd worden. In 2004 werden in Californië 360 mensen tot levenslang veroordeeld voor winkeldiefstal. Door de privatisering van de National Health Service in het VK zijn honderdduizenden mensen hun baan kwijt en voor de armen is toegang tot gezondheidszorg zo goed als onmogelijk. Zijn we in België beter geworden van privatiseringen in de energiesector? Vandaag betalen we 43% meer voor elektriciteit en 70% meer voor gas.

Waarom wordt er dan geprivatiseerd in al die sectoren? Omdat beleidsmakers de welvaartsstaat aan het afbouwen zijn. In mijn nieuw boek De neoliberale strafstaat laat ik aan de hand van cijfermateriaal, theoretische analyse en concrete voorbeelden zien hoe de welvaartsstaat in België en omringende landen wordt afgebouwd en ook hoe dit onvermijdelijk naar de opkomst van de strafstaat leidt.

FPC is nog maar het begin. Er zijn allerlei privatiseringen op til, gaande van de gevangenissen en het transport van gevangenen tot de bewaking van openbare gebouwen. Grote bewakingsfirma’s zoals G4S, Securitas, Cobelguard en Seris, staan te springen om politie en justitie te ‘bevrijden’ van ‘bepaalde administratieve taken’. Alain D’Haese, woordvoerder van multinational G4S liet alvast weten dat ze graag alcohol- en flitscontroles voor hun rekening nemen en ook de stadsparken willen ze bewaken.

G4S hoopt dat België het voorbeeld van het Verenigd Koninkrijk volgt. Door privatiseringen in de gezondheidszorg en van de politiediensten hebben in het VK grote bedrijven, waaronder G4S, miljardencontracten kunnen sluiten. Besparen en privatiseren is het motto van de rechtse regering onder leiding van David Cameron. Die laatste haalt inspiratie bij Thatcher, de koningin van de privatiseringen. Onder haar bewind werd 14 miljard pond aan inkomsten door de privatisering van overheidsinstellingen overgeheveld van de belastingbetaler naar aandeelhouders en investeerders.

In de VS zijn de winsten van de privébedrijven die eigenaar zijn van gevangenissen astronomisch. Hoe meer mensen in de gevangenis belanden, hoe meer winst er te rapen valt. Om meer mensen in de gevangenis te doen belanden, moeten de wetten strenger worden gemaakt. Private gevangenissen weten dit en daarom hebben ze voor meer dan 45 miljoen dollar gelobbyd om wetgevers te overtuigen dat er strengere wetten moeten komen, bijvoorbeeld voor zaken gerelateerd aan drugs en migratie. In de VS alleen al levert het opsluiten van illegale immigranten 5,1 miljard dollar op. In Vlaanderen hoeven ze niet te lobbyen want dit is precies wat in het programma van N-VA staat voor de volgende verkiezingen.

Volgens politici is kiezen voor private gevangenissen interessant omdat die minder kosten. In werkelijkheid klopt dat niet. In Arizona bijvoorbeeld kosten private gevangenissen jaarlijks 3,5 miljoen dollar meer dan staatsgevangenissen. Desondanks is het aantal gevangenen dat in private gevangenissen terechtkomt tussen 1990 en 2009 met maar liefst 1600% gestegen.

Laten we de vraag stellen waarom multinational Sodexo en niet Platform FPC (Vlaamse sterkhouders in de forensische zorg, met Stad Gent, het OCMW en de universiteit als partners) de uitbater wordt? Omdat Sodexo een goedkoper bod heeft gedaan. Dit wil zeggen dat er een minimum aan personeel komt en dus minimale diensten. Open Vld wil zelfs de geïnterneerden zelf laten betalen voor hun verblijf. Met een dergelijk beleid dat winst centraal stelt, zullen de leefomstandigheden van de geïnterneerden even slecht blijven. Dat terwijl België hiervoor al meermaals is veroordeeld voor schending van hun rechten.

Nog niet overtuigd? Laten we de rusthuissector nemen, de enige zorginstelling waar commerciële bedrijven actief zijn. In die bejaardentehuizen mag het eten niet meer dan vier euro per dag kosten. Koks volgen nota’s die voorschrijven hoeveel gram de verschillende ingrediënten exact mogen wegen. Het personeel moet tegen de klok werken omdat er slechts beperkte tijd voorzien is om een kamer schoon te maken. Vaak zien deze bejaardentehuizen er heel mooi uit en hebben ze een goede ligging. Ze hebben flashy promomateriaal, maar eens je er binnen komt, is het een ander verhaal. Ook hier primeert de winst voor de aandeelhouders. Winst die ten koste gaat van de kwaliteit en de service.

Dat de overheid niet alles efficiënt en goed organiseert is één zaak, maar wil dat zeggen dat dan maar alles in handen van de privésector gegeven moet worden? Politici dienen de juiste beslissingen te nemen om de diensten indien te hervormen, zodat de overheid betere dienstverlening kan leveren aan haar burgers.