De nieuwe website Transparencia wil burgers helpen om vlotter toegang tot openbare documenten te krijgen. In eerste instantie bedient ze alleen Brussel, maar ze heeft ook plannen om naar Antwerpen uit te breiden.
Zit er asbest in mijn sociale woning? Hoeveel subsidies heeft die vereniging gekregen? Welk bouwbedrijf heeft die overheidsopdracht binnengehaald? Wat zegt het inspectierapport van de brandweer over de veiligheid in de school van mijn kind? Op zulke vragen horen burgers, op grond van de openbaarheid van bestuur, een antwoord te krijgen. In de praktijk blijft die openbaarheid vaak dode letter. Of moeten burgers en organisaties die bij de overheid documenten opvragen stalen zenuwen hebben.
De nieuwe website Transparencia wil inwoners van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest helpen om hun rechten vlotter te doen gelden. Ze is een initiatief van Cumuleo, de organisatie die alle mandaten van politici online zet, en Anticor, een vereniging die strijdt tegen corruptie. Op de website kunnen burgers een informatieverzoek indienen via een onlineformulier, dat meteen naar de bevoegde administratie wordt doorgestuurd. Transparencia volgt het verzoek ook op.
Reacties en antwoorden van overheidsinstanties gaan terug naar de aanvrager én worden online gepubliceerd. ‘Als de overheid bullshit verspreidt, zal iedereen dat kunnen lezen’, zegt een Anticor-medewerker die anoniem wil blijven, omdat hij zelf ambtenaar is en beducht voor druk van zijn oversten. ‘In de praktijk voeren overheidsinstanties vaak obstructie, ook al zijn ze wettelijk verplicht om klaarheid te scheppen. Omdat ze geen zin hebben in het extra werk, maar ook omdat ze liever geen pottenkijkers willen.’
Transparencia krijgt logistieke steun van de Britse ngo mySociety, die de basissoftware ontwikkelde die vandaag al in meer dan dertig landen wordt gebruikt. De Britse grote broer van Transparencia, de website WhatDoTheyKnow, maakte in acht jaar tijd al meer dan 320.000 documenten openbaar. Ook journalisten en ngo’s maken dankbaar gebruik van het internetplatform. Samen met vier IT-jongens van mySociety entten vrijwilligers van Anticor de software de voorbije maanden op de Brusselse situatie, met haar onoverzichtelijke kluwen van publieke en semipublieke instellingen en verenigingen, die allemaal onder de openbaarheid van bestuur vallen. Anticor kan ook rekenen op drie juristen die gratis hulp verstrekken wanneer overheidsinstanties weigeren om documenten vrij te geven.
Volgens Anticor is maximale transparantie belangrijk omdat ze een dam tegen belangenvermenging en corruptie vormt. Burgers hebben ook, zo klinkt het, het recht te weten hoe hun belastinggeld precies besteed wordt. De bedoeling is om via de website ook een databank te bouwen en op basis daarvan een ’transparantiebarometer’ op te stellen. Daaruit zouden burgers kunnen leren welke administratie het spel het eerlijkst speelt.
Voorlopig is Transparencia uitsluitend in het Frans beschikbaar, maar de Nederlandstalige versie zal op 15 december klaar zijn. Het volgende doel is een uitbreiding naar Antwerpen. Anticor zoekt daarvoor nog lokale medewerkers, ‘bijvoorbeeld studenten journalistiek’, die mee hun schouders onder het project willen zetten.
Meer informatie: www.transparencia.be
Han Renard
Een vergelijkbaar Brits initiatief onthulde in acht jaar tijd ruim 320.000 documenten.