Open VLD legt bom onder pensioen van vrouwen

Door een wetsontwerp van Open VLD dreigen vrouwen in de kou te staan als ze op pensioen gaan.

Sommige politieke partijen schijnen te vergeten hoe kwetsbaar vrouwen zijn als het op hun pensioen aankomt. Zeker voor gescheiden vrouwen is het risico om na de pensionering in armoede terecht te komen zeer groot. De pensioenwetgeving biedt hen op dit moment te weinig bescherming.

Maar als de politiek faalt, springt de rechtspraak (soms) in de bres. Wat betreffende het aanvullend pensioen is dat vandaag duidelijk het geval. Zo heeft het Hof van Cassatie beslist dat het aanvullend pensioen onderdeel is van de arbeidsovereenkomst en dus binnen het huwelijk in het gemeenschappelijk vermogen valt. Na echtscheiding kan dat aanvullend pensioen dan over beide ex-partners verdeeld worden.

Het is precies deze rechtspraak die Minister van Justitie Annemie Turtelboom (Open VLD) met een verbazingwekkend wetgevend initiatief onmogelijk wil maken. Momenteel wordt haar wetsontwerp in de Kamer besproken. Als het liberale wetsontwerp wet wordt, dreigen veel gescheiden vrouwen later in de kou te staan. De groenen stellen het omgekeerde voor: de wettelijke verankering van een dergelijke “pensioensplit”. Niet alleen in het aanvullend pensioen, maar ook in het wettelijk pensioen.

Bij werknemers is de gemiddelde pensioenloopbaan van mannen 37 jaar, tegenover slechts 28 jaar voor vrouwen. 38% van de vrouwen werkt deeltijds, ten opzichte van 5% bij de mannen. Het gemiddelde maandloon van mannen in ons land is 2950 euro bruto, tegenover 2240 euro voor vrouwen. Terwijl 45% van de mannen een aanvullend pensioen bij de werkgever heeft, is dat slechts voor 18% van de vrouwen het geval. Het genderverschil zit ook in hoe hoog dat aanvullend pensioen dan is. Bij mannen gaat het over zo’n 650 euro per maand, bij vrouwen over 290 euro (minder dan de helft). Logischerwijze leiden kortere loopbanen, lagere lonen en minder aanvullende pensioenen tot een lagere pensioenuitkering. 46% van de vrouwen heeft een pensioen dat lager ligt dan het minimumpensioen.

Het is evident dat in het licht van deze loopbaancijfers het huwelijk een broodnodig valscherm biedt. Maar onze samenleving evolueert razendsnel en het aantal echtscheidingen neemt toe. Het is deze trend die onze starre pensioenwetgeving voorlopig onvoldoende absorbeert.

Een pensioensplit biedt een logische, vrouwvriendelijke oplossing. In veel gezinnen werkt één van beide partners minder buitenshuis dan de andere. Meestal is dat de vrouw. Of dat nu het gevolg is van een expliciete afspraak of niet, voor ons spreekt het vanzelf dat het surplus aan inkomen en pensioen van de ene partner ook ten goede komt aan de andere. Dat wie investeert in het gezin, de kinderen en de loopbaan van de partner bij een echtscheiding het financiële gelag zou moeten betalen, druist immers in tegen elk rechtvaardigheidsprincipe.

Het Impulscongres van Groen besliste vorig weekend daarom dat de pensioensplit, de eerlijke verdeling van pensioenrechten, de nieuwe standaard wordt. Voor gehuwden én wettelijk samenwonenden. En niet alleen in het aanvullend, maar ook in het wettelijk pensioen. Want de voorstanders van het wetsontwerp hebben een punt wanneer ze wijzen op het mogelijke perverse effect van een split van het aanvullend pensioen, waarbij een werknemer riskeert een deel van zijn aanvullend pensioen te moeten afstaan aan een ex met een hoog wettelijk ambtenarenpensioen.

Een efficiënte pensioensplit gebeurt over alle pensioenpijlers heen, maar is wat ons betreft ook gekoppeld aan solide basispensioenen. Want het kan nooit de bedoeling zijn om een gemiddeld pensioen (van de man) en een zeer laag pensioen (van de vrouw) te splitten in twee lage pensioenen. Laten we daarom tegelijk nadenken over de invoering van een basispensioen naar Nederlands model, op het niveau van de armoedegrens van 1000 euro, aangevuld met een supplement afhankelijk van het aantal loopbaanjaren.

Het liberale standpunt tegen de pensioensplit botst terecht op veel weerstand. Wat zal de houding zijn van coalitiepartners SP.A en CD&V? Vrouwenorganisaties zoals KVLV, Femma en Markant protesteren, maar worden voorlopig niet gehoord. De manier waarop de traditionele partijen dit dossier aanpakken, roept herinneringen op aan de uitbreiding van de GAS-boetes. Nu niet gericht tegen kinderen, maar tegen vrouwen. Ook toen schoven de regeringspartijen het middenveld aan de kant en bleken CD&V, SP.A en Open VLD niet in staat om nieuwe maatschappelijke denkstromen in wetgeving te vatten.