‘Niet alleen aan de andere kant van de oceaan zien we een zorgwekkende afkeer van de wetenschap’

‘Wetenschappelijke integriteit, die mee aan de basis ligt van goede beleidsvoering en ons in een ongekende staat van welvaart heeft gebracht, wordt vandaag vaak in twijfel getrokken’, schrijft Sam Proesmans van de Vrijdaggroep.

Vorig weekend liep ik, net zoals honderduizenden mensen in meer dan 600 steden wereldwijd, in een March for Science. De reden is dat de wetenschappelijke integriteit, die mee aan de basis ligt van goede beleidsvoering en ons in een ongekende staat van welvaart heeft gebracht, in twijfel wordt getrokken. Dit is niet iets dat we enkel zien in de Verenigde Staten, maar ook in België. Als Gwendolyn Rutten (voorzitster van Open VLD) in haar nieuw boek het volgende schrijft in teken van ‘vrijheid’, dan krijg ik het warm en koud tegelijkertijd:

“Geen dag zonder nieuw verbod. De betutteling swingt de pan uit. We mogen geen vlees meer eten, geen alcohol meer drinken, niet meer op de buiten wonen, de open haard niet meer aansteken en niet meer met de auto rijden. De verdraagzaamheid van zogenaamd progressieve kringen is vaak selectief. Hun fanatisme neigt naar religie.“

De redenen voor dit zogenaamde ‘fanatisme’ zijn echter eenvoudigweg terug te brengen tot een karrenvracht aan wetenschappelijk onderzoek en peer-reviewed studies:

1)Hoe meer (rood) vlees je eet, hoe groter het risico op kanker of hart- en vaatziekten. Dit is geen uitspraak van een of andere fanaticus, maar wel de conclusies van talloze onderzoeken bij honderduizenden mensen in de afgelopen 50 jaar. In het bijzonder is de opmars van dikkedarmkanker erg zorgwekkend: nu al is het de derde meest voorkomende kanker bij mannen en de tweede bij vrouwen. De grote schuldige? Een dieet arm aan groenten en fruit en rijk aan vlees. Misschien nog belangrijker is het feit dat vleesproductie verantwoordelijk is voor 15% van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen, meer dan alle transport ter wereld samen. Klimaatverandering, iemand?

2) 660,000 Belgen kampen met een alcoholprobleem en de Wereldgezondheidsorganisatie berekende dat 13% van alle sterfgevallen in Europa toegeschreven kunnen worden aan alcoholmisbruik. Het blijft echter wachten op een nationaal alcoholplan in ons land.

3) Vlaanderen is zodanig verstedelijkt en de ruimtelijk wanorde is zo desastreus dat er amper nog een stukje onbebouwde grond te vinden is. De laatste bomen die toch nog rechtstaan worden vakkundig gekapt onder het non-beleid van Joke Schauvliege.

4) Hoe gezellig ook, een open haard is nu eenmaal een ontzettend grote bron van fijn stof. Hetzelfde fijn stof dat ons allen 13 maanden van ons leven kost en duizenden kinderen en volwassenen met puffers opzadelt, omdat we al jaren slachtoffer zijn van een non-beleid op het vlak van diesel (bedrijfs)wagens. Als je twee uur de open haard aansteekt, stoot je evenveel fijnstof uit als met de auto van Brussel naar Wenen te rijden. Diegenen die de stad willen ontvluchten omwille van de gebrekkige luchtkwaliteit, zijn eraan voor de moeite: de luchtkwaliteit in Vlaanderen is quasi even slecht op ‘de buiten’ als in de stad.

5) De Belg is wereldkampioen filerijden. Alle mobiliteitsexperts zijn het erover eens dat er iets structureels moet veranderen. Is het dan werkelijk fanatiek als we hier als samenleving trachten een oplossing voor vinden?

We moeten beseffen dat onze vrijheid stopt waar die van een ander begint. De vrijheid om te roken op café of restaurant werd stopgezet omdat het de vrijheid van anderen op een leven zonder astma-aanval of longkanker ontnam. Hetzelfde gaat op voor de vrijheid om vlees te eten, die stopt waar de vrijheid op een leefbare planeet voor een ander begint.

Bomenknuffelende betutteling?

Voordat u deze zogezegde aanslagen op uw vrijheid afdoet als bomenknuffelende betutteling, fanatisme of religie, bedenk dus dat u de gezondheid van uw medemens in gevaar brengt. Wees daarentegen gelukkig dat wetenschappers tot deze duidelijke vaststellingen komen, aangezien beleidsaanbevelingen gebaseerd op wetenschap de sterkste basis zijn voor goed bestuur over partijgrenzen heen. Hoeft men volgens de wetenschap steeds verbodsbepalingen in te voeren? Absoluut niet, inzichten uit de gedragseconomie leren ons dat mensen vaak via ‘nudges’ tot het volgens wetenschappelijke bevindingen ‘juiste’ gedrag kunnen worden aangezet. Denk bijvoorbeeld aan het duidelijker aanwijzen van de trap ten opzichte van de lift, het plaatsen van water op ooghoogte in een drankautomaat of supermarket (en de frisdranken onderaan) of het energielabel op huishoudtoestellen.

Ondanks de voor de hand liggende, op wetenschap gebaseerde oplossingen, die zichzelf alleen al op het vlak van besparingen in de gezondheidszorg in een veelvoud terugbetalen, zien we anno 2017 een zorgwekkende afkeer van wetenschap en helaas niet alleen aan de andere kant van de Atlantische oceaan.

Sam Proesmans is één van de 3 artsen die deelnam aan Flying Doctors, student aan Columbia University in New York en lid van de Vrijdaggroep. Die organiseert op 12 mei in Brussel een conferentie over de toenemende polarisatie in het publieke debat. Wie meer informatie wil of zich (gratis) wenst in te inschrijven, kan terecht op www.vrijdaggroep.be . Twitter: @Friday_Group