Vrije Tribune

‘Hopelijk maakt VRT verder werk van een inclusief beleid’

Vrije Tribune Hier geven we een forum aan organisaties, columnisten en gastbloggers

‘Je kreeg mensen te zien in wie je je als kijker op sommige momenten kon herkennen, ook al hebben ze een handicap’, schrijft Ann De Martelaer van GRIP vzw over de eerste aflevering van ‘Taboe’. Ze hoopt dat de VRT in de toekomst ook personen met een handicap een zichtbare plaats geeft binnen de reguliere programmatie.

Het was bijna onmogelijk om niet te weten dat zondagavond het nieuwe programma ‘Taboe’ van Philippe Geubels van start zou gaan.Verschillende media maakten ons benieuwd want lachen met mensen met een handicap, doe je dat? En wat zou Geubels er dan wel van maken?

Met een kijkpubliek van ruim 1,5 miljoen kijkers mag de VRT tevreden zijn. Het dan ook een zondagavondprogramma om op zondagavond naar te kijken, relaxed in de zetel, met wat kinderlijke nieuwsgierigheid en de uitdagende vraag of het wel toegestaan zou zijn om te lachen.

Hopelijk maakt VRT verder werk van een inclusief beleid.

Ik heb de volledige uitzending uitgekeken zonder mij ook maar te vervelen of in ergernis modus te vervallen. Met humor kan je taboes bespreekbaar maken en het werkt drempelverlagend. Als mensenrechtenorganisatie wil GRIP verandering brengen in de kijk op handicap. Voor GRIP is lachen met handicap niet nieuw. In 2004 al organiseerde de organisatie de humorcampagne ‘Haha… handicap’. We wilden het gevoel voor humor en zelfrelativering van mensen met een handicap in de verf zetten. Later volgden 2 cartoonwedstrijden (2005 en 2012) die nog altijd doorheen Vlaanderen reizen. Want humor werkt drempelverlagend. Eén van onze eerste slogans was: ‘Leven zonder humor, dat is pas een handicap’

Maar hoe evalueer je nu een programma dat grenzen opzoekt tussen wat kan of mag en correct is. Voor deze analyse baseren we ons op het doctoraatsproefschrift van Tina Goethals (2017) die in opdracht van gelijke kansen onderzocht welke invloed de media heeft in hoe we naar medemensen met een handicap kijken.

Manon, Hendrik, Rik en Thibaut leerden we in ‘Taboe’ kennen als vier sympathieke mensen. Met hun optimisme pakten ze de kijker in. We zijn er zeker van dat ieder van ons na deze uitzending gerust met één van hen een avondje op café wil gaan.

Geubels liet ons zien welke zorg Ken nodig had, maar zette dit niet centraal. We zagen beelden van de thuisverpleegster. Zijn vriendin zagen we in een steunende rol. Dit werd heel subtiel in beeld gebracht maar voor de meeste personen met een handicap is dit ongelooflijk belangrijk. Een partner is geen verzorger en een verzorger is niet jouw partner. Uit het verhaal van Hendrik hoorden we hoe belangrijk de houding van zijn stiefmoeder was geweest, hij werd niet gepamperd, iets wat hij nu beseft.

We zagen vier zoekende mensen die elk op hun eigen manier met hun handicap omgingen. Gelukkig werden noch ouders, partners, artsen, begeleiders opgevoerd om hun kijk of ervaringen te komen vertellen. Op geen enkele manier zagen we een betuttelende houding van Geubels ten aanzien van zijn gasten. We zagen eerder een komiek die zelf via een grap op zijn plaats werd gezet, soms heel onzeker was of verwonderd stond te kijken naar wat zijn gasten deden of dachten.

Mogelijks is het de kijker niet opgevallen, maar tijdens deze uitzending werd nergens verwezen naar het feit dat Manon, Hendrik, Rik, Thibaut tevreden moesten zijn met de kleine dingen die het leven misschien nog voor hen in petto heeft. Zij werden niet geportretteerd als mensen die in hun eigen wereld leven, door hun handicap een andere persoonlijkheid hebben verkregen of omwille van hun handicap de controle over de realiteit hebben verloren.

Uiteraard zijn inzet en persoonlijke wilskracht belangrijk, maar inclusie betekent dat ook de maatschappij het nodige doet om een gewoon leven terug mogelijk te maken.

In het gesprek met Manon ging Geubels even de mist in. Door een ongeluk met haar brommer is haar linkerkant deels verlamd. Zij is nog sterk zoekende naar zichzelf. Geubels ging erg in op haar moed, haar persoonlijkheid, haar doorzettingsvermogen. We zagen enkele flashback-beelden van tijdens de revalidatieperiode. Hierdoor zouden we kunnen denken dat mits voldoende inzet mensen met een handicap zelf alle barrières kunnen overwinnen om zich terug volledig te integreren in de samenleving. Uiteraard zijn inzet en persoonlijke wilskracht belangrijk, maar inclusie betekent dat ook de maatschappij het nodige doet om een gewoon leven terug mogelijk te maken.

Enkel Hendrik is geboren met zijn beperking. Bij de drie andere deelnemers gebeurde er iets onverwachts. Zij hebben een leven voor en na de handicap. Deze toevalligheid kwam toch sterk aan bod. Hier balanceerden we even op het randje van het goede leven vóór en de externe onverwachte factor die alles weg genomen heeft. Wat het betekent om geboren te worden met een handicap zoals bij Hendrik had meer met meer diepgang kunnen uitgewerkt worden.

Op een niet-betuttelende manier kregen we het portret van vier mooie mensen. We hadden het ook fijn gevonden mochten we gehoord hebben hoe zij in het leven stonden, welke maatschappelijke rollen zij opnemen, hoe ze instaan voor hun levensonderhoud.

Geubels maakte niet de fout om deze mensen in beeld te brengen als inspirerende heldhaftige iconen met uitzonderlijke prestaties die hun beperking door persoonlijke inzet overwonnen hebben.

Vonden we dit een goede uitzending; Ja! De comedy show sensibiliseerde de kijkers onder meer dat je niet de duwer van de rolstoel moet aanspreken maar wel de persoon die in de rolstoel zit. Geubels maakte niet de fout om deze mensen in beeld te brengen als inspirerende heldhaftige iconen met uitzonderlijke prestaties die hun beperking door persoonlijke inzet overwonnen hebben. Noch als mensen met wie je medelijden hebt. Je kreeg mensen te zien in wie je je als kijker op sommige momenten kon herkennen, ook al hebben ze een handicap.

Scoort dit programma hoog op vlak van inclusie: Neen. Net zoals een aflevering van ‘Temptation Island’ waarin enkel met personen met een handicap voorkomen, geen voorbeeld van inclusie zou zijn. Echte inclusie is een programma waar mensen met en zonder handicap samen in voorkomen en waarbij het accent niet op de handicap ligt maar wel op de persoon die deelneemt, en hoe deze in het leven staat. Bij deze is dit een warme oproep aan de VRT om verder werk te maken van een inclusief beleid en om personen met een handicap een zichtbare plaats te geven binnen haar reguliere programma’s.

Ann De Martelaer is stafmedewerker sensibilisering bij GRIP vzw.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content