Dirk Draulans

‘Het zijn moeilijke tijden voor de relaties tussen mannen en vrouwen’

Dirk Draulans Bioloog en redacteur bij Knack.

De UGent kampt opnieuw met een zaak van seksuele intimidatie. ‘Moeilijke tijden voor de relaties tussen mannen en vrouwen,’ schrijft Knack-redacteur en bioloog Dirk Draulans. ‘We evolueren aan sneltreintempo terug naar wat biologisch als normaal kan worden beschouwd: gelijkheid tussen mannen en vrouwen.’

Een kwarteeuw geleden bracht Knack het onverkwikkelijke verhaal van toxicoloog A.H., hoogleraar aan de Universiteit Gent. De man maakte zich schuldig aan elke denkbare vorm van fraude: wetenschappelijke, administratieve, financiële…

Daarenboven nam hij het niet nauw met de seksuele geplogenheden: hij gaf een meisje goede punten voor examens die ze niet had afgelegd, en een ander meisje slechte punten voor goede examens. Het verschil tussen beide meisjes was dat het eerste hem seksueel ter wille was geweest en het tweede dat geweigerd had.

Het verhaal was aan de universiteit bekend, maar er werd niet tegen de man opgetreden, tot frustratie van een van zijn collega’s die het niet meer kon aanzien en met de vuile was naar een journalist stapte. Ondanks de harde feiten duurde het nog meer dan een jaar voor de universiteit ingreep en de prof eerst op non-actief zette en vervolgens oneervol ontsloeg. Het was een moeilijke periode voor alle betrokkenen. Wat krachtdadigheid van het bestuur had veel leed kunnen besparen, vooral voor de slachtoffers van de man.

Lef om naar buiten te komen

Vandaag krijgt de UGent opnieuw te kampen met verwijten van laksheid in een dossier van seksuele intimidatie door een hoogleraar die model kan staan voor de machocultuur die aan de universiteit, en elders in de maatschappij, lange tijd aan de orde was (en dikwijls nog altijd is). Ten tijde van A.H. was de rector een man, maar vandaag is het een vrouw, de eerste aan de instelling, die van de strijd tegen alle vormen van discriminatie een erezaak maakt. Maar ook zij kon niet zo krachtdadig optreden als ze gewenst had, naar verluidt omdat er geen formele klacht van het slachtoffer tegen de hooggeleerde dader kwam.

Een vriendin van me die in Antwerpen studeerde, kreeg ooit te maken met een prof die ’s avonds uren aan de toog kwam hangen van de bar waar ze werkte om haar studies te kunnen betalen. En die meldde dat hij niet af zou laten tot ze met hem naar bed was geweest. Ze bleef weigeren, en toen hij ermee dreigde dat hij haar zou buizen stapte ze meteen met het verhaal naar de bevoegde autoriteiten. Ze slaagde met glans, hoewel de man niet ontslagen werd. Maar niet iedereen heeft de branie om met zo’n moeilijk verhaal naar buiten te komen. Het vertrouwen in de bevoegde instanties is ook niet altijd groot genoeg.

‘Het zijn moeilijke tijden voor de relaties tussen mannen en vrouwen’

Het zijn moeilijke tijden voor de relaties tussen mannen en vrouwen. Sommigen worstelen hevig met de gevolgen van de ontvoogding van de vrouw, die zich langzaam maar zeker losmaakt van het mannelijk juk waar ze zo’n 10.000 jaar onder gebukt ging: vanaf de periode dat de mensheid een zwervend bestaan als jager-verzamelaar inruilde voor een territoriaal bestaan als landbouwer. Omdat mannen gemiddeld 15 procent groter, zwaarder en krachtiger zijn dan vrouwen, wat een voordeel is bij fysieke arbeid, raakte de vrouw economisch ondergeschikt aan haar boerende echtgenoot en werd ze deel van zijn eigendom: ze liep op zijn erf tussen zijn kippen en zijn varkens om voor zijn kinderen en zijn huishouden te zorgen.

In onze dienstenmaatschappij, en met de hulp van efficiënte anticonceptie die een halve eeuw geleden op de markt kwam en waardoor de vrouw niet langer vooral een voortplantingsmachine is, valt dat op fysieke verschillen gebaseerde economisch onderscheid echter weg.

We evolueren aan sneltreintempo terug naar wat biologisch gesproken als normaal kan worden beschouwd: gelijkheid tussen mannen en vrouwen. Zoals het in de prehistorie de regel moet zijn geweest, getuige het feit dat er in stammen die vandaag nog als ‘primitieve’ jagers-verzamelaars leven zelden seksuele discriminatie heerst.

Maar de aanpassing verloopt niet zonder slag of stoot. Een intrigerende studie over de gelijkheid tussen mannen en vrouwen in Scandinavische landen, het mekka van gendergelijkheid, stelde vast dat daar meer huishoudelijk geweld tussen partners wordt gerapporteerd dan het Europees gemiddelde. Het is moeilijk de ware reden achter het ogenschijnlijk paradoxale verband te achterhalen.

‘Dat relatievorming complexer is geworden, leidt helaas niet tot meer goede huwelijken’

Misschien zijn de vrouwen er mondiger en tolereren ze minder, waardoor ze sneller klacht indienen. Maar misschien zijn de mannen, die hun vertrouwde koppositie in het maatschappelijk bestel moeten opgeven, er gefrustreerder dan elders, waardoor ze gemakkelijker zouden overgaan tot de fysieke middelen die ze duizenden jaren toepasten om vrouwen de baas te blijven. Er is ook het – grappige – gegeven dat mannen in Scandinavië wel meer ouderschapsverlof opnemen dan elders in Europa, maar het is wat verontrustend dat dit vooral lijkt te gebeuren in het beste visseizoen.

Versieren en versierd worden is tegenwoordig ook niet meer zo voor de hand liggend. Wie moet het initiatief nemen? Vrouwen zijn vandaag een stuk assertiever dan een halve eeuw geleden, maar als er stappen moeten worden gezet om een (ernstige) relatie te beginnen, wachten ze toch graag op een initiatief van de man. Hij moet wel op zijn tellen passen, want foute signalen en verkeerde interpretaties kunnen tot pijnlijke misverstanden leiden, waar hij niet zelden op afgerekend wordt. Relatievorming is complexer geworden dan vroeger, wat helaas niet tot een gemiddeld hoger aantal goede huwelijken lijkt te leiden.

Ik herinner me uit mijn postdoctoraal verblijf aan de universiteit van Oxford een doctoraatsstudente wiens mandaat verlengd moest worden. In de pub vertelde ze enthousiast dat ze voelde dat haar promotor meer dan een oogje op haar had en dat ze daar schaamteloos misbruik van zou maken. Wat ze ook deed, en waarvoor ze met een verlenging van haar mandaat werd beloond. Ze vond het zelfs opwindend.

Dat was competitief niet helemaal eerlijk naar de andere studenten toe, maar het was wel haar eigen beslissing. Wat de prof ervan vond, hebben we nooit geweten. Het wijst er wel op dat universiteitsprofessoren zelf ook op hun hoede moeten zijn – wat uiteraard nooit een vrijgeleide mag zijn voor machtsmisbruik.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content