Vrije Tribune

‘Het opjagen van migranten rond het Noordstation heeft die situatie niet opgelost’

Vrije Tribune Hier geven we een forum aan organisaties, columnisten en gastbloggers

De Migratiecoalitie maant de regering aan om – samen met de gewesten en gemeenschappen – dringend werk te maken van de structurele oriëntatie van en opvang voor migranten.

De regering klopt zich op de borst. De politieacties rond het Brusselse Noordstation en het Maxiliaanpark hebben hun doel bereikt: er is geen tentenkamp ontstaan en overdag zijn er nauwelijks nog migranten te bespeuren. ‘De Migratiecoalitie’ betwijfelt ten zeerste of de acties van de voorbije weken het juiste effect hebben. Ze maant de regering aan om – samen met de gewesten en gemeenschappen – dringend werk te maken van de structurele oriëntatie van en opvang voor migranten.

Straat als woonplaats is geen effectief en menswaardig antwoord

Tijdens de thuislozentelling van het Steunpunt Thuislozenzorg verbleven er in Brussel op 6 maart 2017 zo’n 1013 mensen in de winteropvang. Diezelfde nacht werden er ook 511 daklozen aangetroffen op straat. Buiten de winteropvang zijn het aantal opvangplaatsen voor alleenstaanden met een kwetsbaar profiel, zoals vrouwen, echter beperkt tot 190.

Het overgrote deel van de migranten zonder wettig verblijf heeft enkel de straat als woonplaats. Het opjagen van de migranten rond het Noordstation heeft die situatie niet opgelost en maar alleen schrijnender gemaakt.

Een nieuwe groep kwetsbare migranten die in de publieke ruimte overleefde is verjaagd en uit elkaar gedreven. Wie is daar beter van geworden? Cijfers over de detentie van enkelen onder hen of beweringen alsof ‘de kwestie nu opgekuist is’, mogen niet het centrum van het debat bepalen. Het echte debat gaat over mensenrechten, het toekomstperspectief van de betrokkenen en de duurzaamheid van de methode om hen daarin te oriënteren.

Het opjagen van migranten rond het Noordstation heeft die situatie niet opgelost

Van de overheden verwachten we daarom een aanpak met visie om instrumenten te ontwikkelen voor een slim en doordacht migratiebeleid. De Migratiecoalitie ijvert in het kader van de 11.11.11. campagne voor een rechtvaardig migratiebeleid. Stoere korte termijnoplossingen die enkel de uitzichtloosheid van mensen zonder wettig verblijf versterken én de bevolking een rad voor de ogen draaien, staan niet op ons programma.

Constructief omgaan met migratie

De recente rapporten van De Migratiecoalitie over enkele migratiemythes maakten duidelijk dat een repressief en restrictief beleid nefast is voor de leefomstandigheden en de veiligheid van migranten. Wie op een constructieve manier met migratie wil omgaan, zet best eerst zijn veronderstellingen opzij en is bereid het vraagstuk vanuit de volledige context te analyseren. Migranten zijn mensen, en hun gedwongen migratie heeft oorzaken. Migranten en vluchtelingen zijn mensen onderweg. Op die weg hebben ze al heel wat ellende meegemaakt. Die twee elementen bepalen hun analyses en hun keuzes.

Onafhankelijke migratie- en oriëntatiecentra

Onze praktijkervaring in het contact met migranten zonder papieren leert ons dat een aantal factoren doorslaggevend zijn om tot zinvolle toekomsttrajecten te komen: voldoende tijd, een vertrouwensrelatie, stabiliteit, kennis van zaken en inzicht. Mensen in een crisissituatie aanspreken op hun individuele verantwoordelijkheid om levensbelangrijke beslissingen te nemen, kan maar als je hen de passende instrumenten en het kader aanreikt om over die beslissingen na te denken.

Een aantal jaren geleden lanceerde De Migratiecoalitie het concept van onafhankelijke regionale migratie- en oriëntatiecentra. Het zijn gespecialiseerde centra die migranten mét en zonder papieren oriënteren in hun toekomstperspectief. Ze kunnen er terecht voor informatie over hun eventuele verblijfsrechten, een vrijwillige terugkeer naar het herkomstland, migratie naar een ander land, de gevolgen op lange termijn van een onwettig verblijf, de risico’s van het zwartwerk en hun arbeidsrechten. Maar vooral om de balans op te maken over wat een zinvol toekomstperspectief – het levensproject – is en waar en hoe dit gerealiseerd kan worden. Deze centra kunnen door de Gemeenschappen worden erkend en betoelaagd. Ze werken vanuit een transversale aanpak van welzijnswerk, geestelijke gezondheidszorg, integratie, en maatschappelijk opbouwwerk. Ze zijn toegankelijk voor migranten mét en zonder verblijfsvergunning, want ook die eerste groep is vragende partij.

Migranten die geen perspectief meer zien, krijgen in die centra meer inzicht in hun eigen concrete situatie en in de maatschappelijke context waarin ze zich nu bevinden.

Enkele middenveldorganisaties met jarenlange expertisen in Brussel, Gent en Antwerpen geven aan dat vooral migranten zonder wettig verblijf zich veilig moeten voelen van bij de start van hun oriëntatietraject. De onafhankelijkheid van de organisatie is daarbij cruciaal.

Migranten die geen perspectief meer zien, krijgen in die centra meer inzicht in hun eigen concrete situatie en in de maatschappelijke context waarin ze zich nu bevinden. Dat vraagt om correcte en volledige informatievoorziening zonder vooringenomen doelstellingen. Enkel focussen op vrijwillige terugkeer is daarbij een te beperkt uitgangspunt. Oriënteren betekent dat alle toekomstpistes verkend worden onder begeleiding van een deskundige en dialoogvaardige coach, die genoeg tijd heeft en niet onder druk gezet wordt.

Onderdak en grondrechten als voorwaarde voor oriëntatie

Rust is een belangrijke factor voor migranten zonder papieren. Ervaring leert dat de constante druk van de overlevingsstrategie waarin ze moeten investeren, nauwelijks mentale ruimte laat om complexe juridische en andere informatie te begrijpen en te verwerken. Wie opgejaagd wordt denkt anders en neemt weinig doordachte beslissingen .

Voor migranten zonder wettig verblijf staat thuisloosheid quasi synoniem voor uitzichtloosheid enerzijds en uitbuiting in de zwartwerkeconomie anderzijds. Duurzame migratieoriëntatie is maar mogelijk als de betrokkenen ook onderdak hebben. Om mensen adequaat te begeleiden moet de constante urgentie zelf te moeten voorzien in basisbehoeften , zoals toegang tot (geestelijke) gezondheidszorg, juridische bijstand, voeding, onderwijs, enz. , opgevangen worden door een menswaardige voorziening.

Drie voorstellen van De Migratiecoalitie

  1. De Migratiecoalitie vraagt dat de federale minister van Maatschappelijke Integratie, de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie en de regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest meteen een dialoog op zetten om de huidige crisis aan te grijpen om te voorzien in een voldoende daklozenopvang en dagonthaal gedurende het hele kalenderjaar. In overleg met actoren uit het middenveld, kan aan die opvang meteen een Migratie- en oriëntatiecentrum worden toegevoegd, zodat migranten er terechtkunnen voor het uitwerken van een toekomstperspectief.
  2. De Migratiecoalitie nodigt alle bevoegde ministers van de regionale overheden uit om in elke regio een werkgroep te starten en samen met ons te beginnen aan de realisatie van dergelijke migratie-oriëntatiecentra
  3. De Migratiecoalitie vraagt dat de federale regering ondertussen de rust op het terrein doet terugkeren en geen nieuwe acties te ondernemen die de betrokkenen nog meer in de clandestiniteit duwt. We zien meer heil in de dialoog tussen beleid en middenveld om met een constructieve houding een samenhangend migratiebeleid te ontwikkelen .

De Migratiecoalitie (Charlotte Vandycke, Vluchtelingenwerk Vlaanderen; Bogdan Vanden Berghe, 11.11.11; Frederic Vanhauwaert, Netwerk tegen Armoede; Angela van de Wiel, Samenlevingsopbouw Brussel; Landry Mawungu, Minderhedenforum; Didier Vanderslycke, ORBITvzw)

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content