‘Het idee dat euthanasie een optie is, geeft terminaal zieke mensen een zekere rust’

De uitbreiding van de euthanasiewet doet de emoties bij voor- en tegenstanders hoog oplaaien. ‘Wellicht zal euthanasie ook na de wetswijziging amper bij minderjarigen worden toegepast, maar voor die paar jongeren en hun ouders, die het wel willen, zal het een wereld van verschil betekenen’, aldus Knack-redacteur Ann Peuteman.

In het federale parlement wordt gestemd over de uitbreiding van de euthanasiewet voor minderjarigen. Het debat daarrond deed de emoties alvast hevig oplaaien. Drie vragen aan Knack-redacteur Ann Peuteman.

1. Aan het begin van het parlementaire jaar zag het er nog naar uit dat er niets in huis zou komen van een uitbreiding van de euthanasiewet. Hoe komt het dat het plots zo snel is gegaan?

Ann Peuteman: “De verschillende partijen hebben uiteindelijk ingezien dat dit dossier veel te delicaat is voor stoerdoenerij. De verenigde Senaatscommissie Justitie en Sociale Aangelegenheden organiseerde vorig jaar al een rondje hoorzittingen met deskundigen allerhande. Maar als puntje bij paaltje kwam, bewoog er niets. Als de een of andere partij er dan genoeg van kreeg en voor de vlucht vooruit koos, zoals Open VLD vlak voor het zomerreces, trokken de anderen zich geschrokken in hun loopgraven terug.”

“Door een paar maanden in alle discretie achter de schermen te werken, ging het plots vooruit. Zeker toen de betrokkenen (de federale meerderheidspartijen met uitzondering van de christendemocraten) besloten om voor euthanasie voor minderjarigen te gaan en de andere aanpassingen van de wet even in de koelkast te stoppen.”

“De laatste angel werd uit het dossier gehaald door euthanasie alleen mogelijk te maken voor minderjarigen die fysiek lijden en niet in geval van psychische problemen (wat voor volwassenen wel kan). Zo werd meteen de karikatuur uit de wereld geholpen dat artsen tieners met liefdesverdriet zomaar zouden doodspuiten. Anders hadden de initiatiefnemers de N-VA nooit meegekregen en was er wellicht geen meerderheid voor de uitbreiding van de euthanasiewet geweest.”

2. Zal er in de praktijk veel veranderen?

Peuteman: “Deskundigen beweren dat het haast nooit voorkomt dat een minderjarige vraagt om te sterven. Dat is ook het argument waarmee tegenstanders komen aanzetten: het heeft geen zin om de wet uit te breiden voor een groep die toch geen euthanasie wil. Met andere woorden: de wet is zonder voorwerp. Dat klopt niet helemaal. In de praktijk worden terminale minderjarigen geregeld geholpen door middel van palliatieve sedatie of andere comfortbehandelingen. Vaak op hun eigen vraag (en op die van hun ouders). ‘Als dat allemaal mag waarom euthanasie dan niet?’ luidt de redenering van voorstanders. ‘En waarom zou iemand van achttien wel euthanasie kunnen krijgen en die een paar jaar jonger is maar evenveel lijdt niet?'”

“Wellicht zal euthanasie ook na de wetswijziging amper bij minderjarigen worden toegepast. Maar voor die paar jongeren en hun ouders – al zijn het er maar twee per decennium – die het wel willen, zal het een wereld van verschil betekenen. En niet alleen voor hen. De ervaring leert dat de wetenschap ‘dat euthanasie een optie is’, terminaal zieke mensen vaak een zekere rust geeft. Ook al zullen de meesten er uiteindelijk nooit om vragen.”

3. Waarom komt er wel een uitbreiding van de euthanasiewet voor minderjarigen en niet voor dementerenden?

Peuteman: “Hoewel dementie en minderjarigheid de voorbije jaren vaak in één adem werden genoemd als het over euthanasie ging, zijn het in wezen heel verschillende discussies. Tot nu toe kan euthanasie alleen bij wilsbekwame mensen. Volwassenen en straks ook minderjarigen. Mensen in een gevorderd stadium van dementie zijn niet langer wilsbekwaam en kunnen dus zelf niet om euthanasie vragen. In principe zouden ze op het moment dat ze nog helder zijn wel op papier kunnen zetten dat ze euthanasie willen als ze pakweg hun partner of kinderen niet meer herkennen, maar zo’n document wordt niet door de wet erkend.”

“Partijen die dat toch mogelijk willen maken, zullen het niet makkelijk krijgen, want dit dossier brengt nog een veel moeilijkere ethische discussie met zich mee. Naar wie moet een dokter dan luisteren: naar de mens die je was toen je je euthanasievraag neerschreef of naar de vrolijk lachende bejaarde die vandaag voor hem zit en er geen flauw benul meer van heeft wat doodgaan is. Als de euthanasiewet ooit wordt uitgebreid voor mensen met dementie zal daar eerst een uitgebreid politiek, maar ook maatschappelijk debat aan vooraf moeten gaan. Want een wet met een klein draagvlak heeft de neiging dode letter te blijven.”