In een interview met De Zondag blikt Open VLD-voorzitter Gwendolyn Rutten terug op 2014. Tegelijk kijkt ze ook naar het werk dat nog op de plank ligt. ‘Deze regering zal nog verbazen, geloof me.’
Van ster op CNN tot mirakelvoorzitter en plots weer gewoon bruidsmeisje. Gwendolyn Rutten, voorzitter van Open VLD, waande zich het voorbije jaar op een roetsjbaan. Ze blikt terug op een woelig jaar en doet onder andere het verhaal van de bewogen regeringsonderhandelingen.
Aan enthousiasme en optimisme heeft Gwendolyn Rutten (39) niets ingeboet in het drukste jaar van haar leven. Al is ze haar familie wel iets verontschuldigd, bekent ze. ‘Zij hebben een jaar lang alles op mijn politiek project gezet. Wie mijn kinderen vroeg wat hun mama deed, kreeg het antwoord ‘bellen’ (Rutten heeft twee kinderen, 10 en 11 jaar, red.). Ik ga komend jaar iets terugdoen. Mijn man is van plan een koffiebar te openen in Aarschot. Het is nu aan mij om hem te ondersteunen. Jaja, ik ga koffie schenken en tassen afwassen (lacht).Ik heb me ook voorgenomen mijn telefoon wat meer aan de kant te leggen.’
Wat betekent de eindejaarsperiodevoor u?
‘Genieten van mijn gezin. Schaatsen, spelletjes spelen, cadeautjes inpakken. Ik zie het ook als een periode van bezinning. Al ben ik niet gelovig .Ik denk dat we dit leven maar één keer krijgen en dat we er elke dag moeten uithalen wat er in zit.’
‘Ik een mirakelvoorzitter? Dat was wel wat overdreven’
2014 was het jaar waarin u tot mirakelvoorzitter gebombardeerd werd.
‘Dat was wel een beetje overdreven (lacht). Ik was wel gevleid. Niemand geloofde nog dat wij zouden inbreken in de Vlaamse regering. Ik heb er nooit aan getwijfeld.’
Hoe is dat gegaan? Voor de buitenwereld leek het alsof N-VA en CD&V afstevenden op een Vlaamse regering met twee en dat u er pas op de laatste dag bij kwam.
‘Weg van de schijnwerpers waren wij al lang aan het praten met elkaar. Toen PS en CDH een akkoord sloten in Wallonië (op 5 juni, red.), klikten CD&V en N-VA zich in Vlaanderen aan elkaar vast. Dat was het keerpunt. Ik heb diezelfde avond contact gehad met de partijen van de latere ‘Zweedse coalitie’. Ik wist toen instinctief dat zij vroeg of laat bij ons zouden terechtkomen, ook op Vlaams niveau. Politiek is ook wiskunde. Ik hield vooral met Charles Michel (MR) de lijnen goed open.’
‘Toen hij informateur werd (op 27 juni, red.), zijn we echt bij de onderhandelingen betrokken geraakt. Aanvankelijk stuurden sommigenwel aan op deelname van CDH federaal, maar ik wist dat dat niet zou lukken. De PS zou dat niet toestaan. Ze hadden ons nodig.’
Toch was u wiskundig gezien niet nodig op Vlaams niveau.
‘Je kon dat niet los zien van de federale onderhandelingen. Ik hield het been stijf: ofwel regeren we overal mee, ofwel nergens. Dat vergde wel stalen zenuwen. Ik moest er ook mijn vakantie voor opgeven. Ik vertrok de 21ste juli met mijn gezin en het gezin van mijn beste vriendin voor enkele dagen naar Frankrijk. Ik heb uiteindelijk maar een halve dag kunnen blijven. Open VLD wordt nu wel smalend het bruidsmeisje van de Vlaamse regering genoemd. U had weinig in de pap te brokken bij de opmaak van het regeerakkoord. Dat is een momentopname. De grote beslissingen moesten nog genomen worden, de begroting bijvoorbeeld. De komende vijf jaar zitten we met drie volwaardige partners aan tafel om alle knopen door te hakken. De verkiezingen van 25 mei hebben voor een aardverschuiving gezorgd.’
Was u verrast?
‘Nee, je voelde aan dat N-VA een grote overwinning zou boeken. Ik heb er ook altijd in geloofd dat wij vooruit zouden gaan, hoewel we ten dode opgeschreven leken. De samenleving had nood aan positieve geluiden. Die hebben wij uitgedragen.’
Had u geen gewetensbezwaren om met de ‘gevaarlijke nationalistenvan N-VA’, zoals uw partijgenoten Guy Verhofstadt en Karel De Gucht hen noemen, in zee te gaan?
‘Helemaal niet. Ik wil met alle democratische partijen samenwerken. Gewetensbezwaren heb ik alleen bij Vlaams Belang en PVDA, twee extremistische partijen die een aantal kernelementen van onze democratie niet aanvaarden.’
2014 was ook het jaar waarin u de uitbreiding van de euthanasiewet naar minderjarigen mocht uitleggen op CNN.
‘Ik vond dat onze plicht. De rest van de wereld is minder ruimdenkend dan België op ethisch vlak. Je kunt je in ons land niet voorstellen dat de eerste minister God zou oproepen om de burgers te beschermen. Ik heb uitgelegd dat wij niemand tot iets verplichten, dat iedereen de vrijheid behoudt om te kiezen voor euthanasie. Dat debat raakt de kern van de liberale ideologie. Ik wil niemand mijn wereldbeeld opleggen, maar ik wil wel dat mensen de vrijheid hebben om keuzes te maken. Ik had mij het interview wel spectaculairder voorgesteld. Het was gewoon via Skype (lacht). Ik was vooral bezorgd om de juiste nuance te vinden. Dat is al niet evident in het Nederlands, laat staan in het Engels. Maar ik ben tevreden over het resultaat.’
Wat heeft u het voorbije jaar diepgetroffen?
‘De onthoofdingen van Islamitische Staat, de kinderontvoeringen van Boko Haram in Nigeria. Die organisaties willen anderen wél een wereldbeeld opleggen. Dan besef je pas dat onze vrijheden nog lang niet verworven zijn. Dat raakt me. Dan besef je ook hoezeer je zelf een gelukskind bent. Je moet het trouwens zo ver niet zoeken. Ook in Oekraïne, aan de buitengrenzen van de Europese Unie, staan de grondrechten onder druk.’
Voelt u zich dan nietig als politicus?
‘Nee, ik ben een overtuigde vooruitgangsoptimist. Pas als iedereen denkt dat hij of zij nietig is, gaat de maatschappij wegglijden. Je moet eens de filmpjes van Hans Rosling, adviseurvan de Verenigde Naties, bekijken op het internet. Hij toont helder aanhoe de wereld er wel degelijk op vooruitgaat. Er gingen bijvoorbeeld nooit eerder zoveel kinderen naar school. Negativisme is niet aan mij besteed.
Bent u getroffen door de sociale onrust in eigen land?
‘Wel door het feit dat mensen ongerust zijn over hun eigen situatie, niet door de vele stakingen. Ik begrijp dat bijvoorbeeld een werkloze vijftiger zich zorgen maakt. Maar we gaan die mensen ook helpen. Kijk, de pensioenhervormingdoen we niet om mensen te pesten, maar om de pensioenen te kunnen betalen. We leven langer, dus we moeten langer werken. Wie dat ontkent, is bijna crimineel. We nemen onze maatregelen precies om mensen weer perspectief te geven. Maar van de stakingen ben ik niet onder de indruk, verre van. Ik vind het zelfs onverantwoordelijk om de onrust die er leeft verder op te poken.
Moet het stakingsrecht ingeperkt worden?
‘(blaast) Als het recht gebruikt wordt waartoe het dient, niet. Maar ik vind het niet kunnen dat een handjevol treinbestuurders het land drie keer op één week plat legt. Dat is wraakroepend.’
‘Ik zie bijvoorbeeld dat andere democratieën manieren gevonden hebben om beter om te gaan met het stakingsrecht en minimale dienstverlening. Daar moeten we ook naartoe. De mensen zijn ook verontwaardigd, bijvoorbeeld over de geheime afspraken die grote bedrijven maken met de fiscus.’
Moet de politiek geen antwoord bieden?
‘Zeker. Ik deel die verontwaardiging ook. Bedrijven spelen landen uit tegen elkaar. Dat kan niet. Maar dat kan je niet op nationaal niveau oplossen, dat moet Europees geregeld worden.’
De Belgische regering kan wel iets doen om het gevoel van onrechtvaardigheid weg te werken. Staat u bijvoorbeeld open voor nieuwe vormen van vermogensfiscaliteit?
‘Een bedrijf dat zaken doet in België, maar zijn geld in belastingparadijzen zoals de Kaaimaneilanden stopt, mag gerust een taks opgelegd worden. Ik wil ook praten over andere nieuwe vormen van fiscaliteit als die rechtvaardig zijn.’
‘Deze regering zal nog verbazen, geloof me’
‘Wil je dat een rijkentaks noemen? Wel, geen probleem. Máár: wij gaan geen nieuwe belastingen invoeren die de middenklasse raken, zoals de vermogenswinstbelasting die nu voorgesteld wordt of een meerwaardebelasting op aandelen. Ik ken dat intussen al: dat begint met goede intenties, maar dat eindigt met hogere belastingen voor de werkende mensen. Dat kan niet. De belastingdruk is nu al veel te hoog in dit land. Ik wil dus spreken over een verschuiving van lasten zolang dat leidt tot een daling van de belastingen voor mensen die werken.’
Hebt u nooit getwijfeld aan de levensvatbaarheid van de federale regering na de emotionele start?
‘Geen moment. Deze regering gaat de rit van vijf jaar uitdoen. We zullen nog verbazen, geloof me.’
Wat wenst u de mensen toe voor2015?
‘Iedereen wat meer goesting, generositeit en optimisme. Dat is de enige manier om vooruit te geraken. Je kan polariseren en conflicten zoeken, maar uiteindelijk moet je samen oplossingen vinden.’
(De Zondag/Paul Cobbaert)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier