Al generaties lang is het een daad van barmhartigheid om met Kerstmis een eenzame uit te nodigen. ‘Maar anno 2016 volstaat dat niet meer’, schrijft Knack-redactrice Ann Peuteman. ‘Eenzaamheid is veel complexer geworden en zit vaak diep verscholen achter versierde gevels.’
‘Tot 28 december mag de kerstboom blijven staan’, zei de vriendin. ‘Dan vliegt hij zonder pardon buiten.’ Niet dat ze zo iemand is die kokhalst van kerstcommercie, allergisch is voor melige films of gek wordt van Last Christmas. Integendeel. Ze vindt Kerstmis best gezellig. Maar toch ziet ze altijd weer als een berg tegen de feestdagen op. Of beter: tegen het stuk van de kerstvakantie dat haar kinderen bij hun vader zijn. Terwijl er in andere gezinnen jolig wordt afgeteld naar het nieuwe jaar zou zij liefst tot 2 januari onder een dekentje Netflix liggen kijken. Maar dat is niet zo simpel als het lijkt. Elke film, folder of postkaart herinnert haar eraan dat dit de meest knusse tijd van het jaar behoort te zijn. Bovendien staan haar beste vrienden erop dat ze bij hen oud en nieuw gaat vieren. Allemaal goed bedoeld natuurlijk, maar wat voelt ze zich alleen tussen de joelende kinderen van anderen.
Meer en meer mensen worstelen met die zogenaamd warmste weken. En niet alleen omdat ze hun kinderen dan moeten missen. Een paar jaar geleden interviewde ik rond deze tijd een single moeder met volwassen kinderen en een wel erg bescheiden uitkering. Een hekel had ze aan de eindejaarsfeesten. Dan zonderde ze zich zoveel mogelijk af, want feestgedruis kost centen. Slingers? Cava? Een kerststronk? Veel te duur allemaal. En bij vrienden of familie gaan vieren, zag ze ook niet zitten. Ze kon daar toch moeilijk met lege handen komen aanzetten? Dus zat ze op Kerstmis en Nieuwjaar thuis voor de televisie met een schaaltje opgewarmde escargots van de Aldi. ‘Weet je wat ik nog het ergste vind?’ vroeg ze me. ‘Dat al die snobs de hele tijd zitten te kankeren dat Kerstmis alleen nog om grote cadeaus en lekker eten draait. Ik zou doodgelukkig zijn als ik jeneverkes kon drinken op de kerstmarkt of vrienden kon uitnodigen om kalkoen met bessen en kroketjes te komen eten.’
Dat is precies de maaltijd die een man van bijna negentig elk jaar krijgt voorgeschoteld. Door het jaar wordt hij ’s morgens door een thuisverpleger in een stoel voor het raam gezet, en pas ’s avonds komt er iemand om hem er weer uit te helpen. Maar op 25 december brengt een vrijwilliger van het OCMW hem naar het buurtcentrum waar hij tussen andere hoogbejaarden aan een met hulst versierde tafel wordt geparkeerd. Nooit is het gemis groter dan op die dag, want dan komen de herinneringen boven aan de gevulde kalkoen die niemand beter kon klaarmaken dan zijn vrouw.
En dan zijn er nog de mensen die tijdens die warmste week het liefst van al zouden verdwijnen. Sommigen van hen kwam ik het afgelopen jaar tegen, omdat ik hun getuigenis neerschreef of omdat ze me mailden na een artikel of een column. Zo denk ik aan een meisje dat zich al maanden nergens meer durft te vertonen omdat haar ex-vriend aangebrande foto’s van haar online heeft gezet. Aan een tiener die zich op het kerstfeest bij haar ouders wellicht zal terugtrekken om ongezien in haar armen te kunnen kerven. Aan een moegestreden moeder die geen idee heeft waar haar zoon ’s nachts zal slapen nu hij weer eens uit een instelling is weggestuurd. Aan een jonge vluchteling die ergens op een studiootje aan de kust voor het eerst een nieuw jaar zal ingaan zonder zijn familie.
Op het eind van het weinig gastvrije jaar 2016 zien eenzamen er niet meer uit zoals Ebenezer Scrooge of het meisje met de zwavelstokjes. Dat is op zich natuurlijk goed nieuws: we leven in betere tijden dan Charles Dickens of Hans Christian Andersen. Maar dat betekent ook dat je iemands eenzaamheid vaak niet meer wegneemt door hem uit te nodigen voor Kerstmis. Was het maar zo simpel.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
