‘We zijn allemaal in hetzelfde bedje ziek: hoeveel zijn onze waarden ons werkelijk waard?’

‘We zijn verslaafd aan onze welvaart. Onze (politieke) elites weten dat. Meer nog, ze hangen zelf aan dat infuus’, schrijft Khalid Benhaddou naar aanleiding van ‘de webstrijd in extreme deugdzaamheid’ die het WK voetbal in Qatar in gang heeft gezet.

Sinds WOII, en zeker sinds de val van de Berlijnse muur, beleefde het westen haar hoogdagen. Drie belangrijke pijlers zorgden ervoor dat het westen haar maatschappijmodel als superieur kon beschouwen. Er was vrede op het oude continent, na eeuwen verscheurd te zijn door conflicten en oorlogen. Er was welvaart. Het individualisme bereidde langzaam maar zeker de weg voor consumentisme en economische groei. En er waren de mensenrechten die erover moesten waken dat de gruwelen van de twee wereldoorlogen zich niet zouden herhalen. 

Na de val van de Berlijnse muur was de euforie zo groot dat het westen bereid was om elk verleidelijk roesmiddel tot zich te nemen. Ze troffen het, met Fukuyama die ‘het einde van de geschiedenis’ proclameerde. Zijn idee vatte post dat het een kwestie van tijd is voor de rest van de wereld in de trein der moderniteit zou stappen en gedemocratiseerd worden. Maar op dat moment dacht een groot deel van de rest van de wereld daar anders over. Voor de islamisten begon de geschiedenis net. Iran werd een Islamitisch Republiek en de Mujahidien (moslimstrijders) verdreven het Sovjetleger uit Afghanistan. Ondertussen werden de twee slapende reuzen van Azië -China en India- wakker, en stelden die in de jaren ‘90 hun economie open. En Rusland ten slotte voelde zich na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie vernederd door het Westen na de uitbreiding van de NAVO met voormalige landen van het Warschaupact. 

En toen kwam 2001. 

Al Qaida pleegde in september een aanslag op de Twin Towers, en China trad in december van datzelfde jaar tot de wereldhandelsorganisatie. Een beroepsbevolking van 1,3 miljard zielen kreeg plots toegang het wereldwijde handelsstelsel. Dit zou wereldwijd, maar vooral in westerse economieën, leiden tot banenverlies, daling van het reëel loon en een kleiner aandeel van arbeid in de nationale productie. Sindsdien brak zowel een cultuurstrijd met de islamwereld als een economische strijd met China (en de andere E7-landen) uit. 

De driekhoeksverhouding vrede, welvaart en mensenrechten, die de hoeksteen vormen van ons westers model, bleken niet langer meer verzoenbaar. Het westers model werd uitgedaagd en stond voor een verpletterend dilemma. Kiezen voor het verdedigen van de mensenrechten ten koste van de eigen welvaart en vrede? Of zwichten?

(Lees verder onder het artikel.)

Sindsdien kan je er niet omheen dat het verhaal van de mensenrechten uit haar voegen barst. Overal in Europa is er een opmars bezig van extreemrechtse partijen die een aanval inzetten op de rechtsstaat en mensenrechten. Wim van Rooy, huisideoloog van Vlaams Belang, verwoordde het in De Morgen ooit als volgt: ‘We zijn met handen en voeten geboeid aan allerlei internationale verdragen. Door de mensenrechten kunnen we niks ondernemen. We zitten in een catch 22’.

Europese politici als Salvini, Le Pen, De Winter, Wilders en Orban, allen zijn ze bereid, om net als Van Rooy, de mensenrechten te offeren op het altaar van de cultuurstrijd met de islam.

Hoe cynisch is het, dat uitgerekend uit deze hoek nu kritiek komt op mensenrechtenschendingen in Qatar als men tegelijk bereid is op het eigen continent die principes overboord te gooien. 

Intussen offeren andere politieke leiders – en bij uitbreiding de hele westerse elite- onze mensenrechten, dit keer niet op het altaar van een culturele strijd, maar wel voor economische motieven. Het primaat van de mensenrechten geldt enkel wanneer het economisch niet te veel pijn doet. We sluiten gas- en oliecontracten met de Golflanden, verkopen wapens aan de Saudi’s (FN Herstal), werken samen met Chinese bedrijven en sluiten tegelijk onze ogen voor grove mensenrechtenschendingen, misdaden tegen de menselijkheid, en genocides, zoals die op de Oeigoeren.

(Lees verder onder het artikel.)

Het veiligstellen van onze welvaart en behouden van economische superioriteit prevaleert boven alles. 

En toen kwam het WK in Qatar. Het werd meteen een wedstrijd in extreme deugdzaamheid. In zo’n wedstrijd kan alleen de hypocriet winnen. En de verliezer wordt genadeloos afgestraft. 

Het is de schuld van FIFA die nooit het WK aan Qatar had mogen toewijzen. 

Het is de schuld van sommige leden van het FIFA-bestuur die zich lieten omkopen in ruil voor een stem op Qatar.

Het is de schuld van Nicolas Sarkozy die Michel Platini als UEFA-voorzitter op Qatar liet stemmen in ruil voor allerlei (politieke) deals.

Het is de schuld van de Europese voetbalbonden die hun nationale ploegen naar ginder hebben gestuurd.

Het is de schuld van de voorzitter van de Belgische voetbalbond die geen lef heeft om -tegen de wil van FIFA- de spelers op te dragen toch de OneLove-aanvoerdersband te dragen.

Het is de schuld van onze koning die het immoreel vindt om naar Qatar te gaan, behalve wanneer de Rode Duivels de halve finale halen. 

Het is de schuld van onze minister van Buitenlandse Zaken, Hadja Lahbib, die naar Qatar trekt, maar wel met ‘een sterke boodschap’.

Het is de schuld van Hazard die als moedige kapitein zijn geweten boven een gele kaart had moeten stellen. Als martelaar van onze waarden en normen had hij heilig kunnen worden verklaard.

De waarheid is dat we allemaal in hetzelfde bedje ziek zijn. Hoeveel zijn onze waarden ons werkelijk waard? Minder dan een gele kaart? Hoeveel zijn we bereid op te offeren voor het beschermen van onze mensenrechten?

De Oekraïners bewijzen elke dag dat ze er veel voor over hebben. Wij wellicht veel minder. We zijn verslaafd aan onze welvaart. Onze (politieke) elites weten dat. Meer nog, ze hangen zelf aan dat infuus. We zijn in een zero-sum game beland. Kiezen is verliezen. Kiezen voor mensenrechten is bereid zijn een (deel) van onze welvaart te verliezen. Maar wie deze waarheid vertelt wordt gedecimeerd. In plaats daarvan oefenen wij, net als onze leiders (lees: lijders) de kunst van hypocrisie uit en veinzen we deugdzaamheid.