Vorig seizoen raasde Bayern München als een pletwals over alle tegenstand. Geregisseerd door Jupp Heynckes. Vandaag bekijkt de toenmalige trainer het succesteam vanuit zijn zetel. Terwijl Pep Guardiola met eigen accenten de lijn doortrekt, geniet hij van de rust die er in zijn leven is gekomen.

Wat het Jupp Heynckes (68) zou doen als hij tot de beste trainer van de wereld zou worden uitgeroepen? De voormalige aanvaller houdt zich niet met dat soort vragen bezig. Het typeert Heynckes: in een lange carrière als voetballer en als trainer stond het collectief bij hem altijd voorop en voelde hij nooit de behoefte om zijn eigen inbreng in de verf te zetten. Door zijn nuchterheid is Jupp Heynckes altijd een verademing geweest in het wereldje. Niet dat het hem aan zelfvertrouwen ontbrak, maar zijn emoties liet Heynckes zelden zien. Dat gebeurde ook niet toen hij in november 2012 te horen kreeg dat hij op het einde van het seizoen bij Bayern de plaats zou moeten ruimen voor Pep Guardiola. Dat was voor hem een opdoffer, maar hij draaide de knop om en ging gedreven verder.

Natuurlijk keek Jupp Heynckes afgelopen maandag tijdens FIFA-Player of the Year, de jaarlijkse sterrenparadein Zürich, met belangstelling naar de uitslag van het trainersreferendum waarin hij samen met Jürgen Klopp en Alex Ferguson was genomineerd. Qua palmares kon afgelopen jaar niemand aan hem tippen. Wat kan een proftrainer meer doen dan de Champions League, de landstitel en de beker winnen? Los van de uitslag is Jupp Heynckes de best presterende trainer van 2013. Hij nam, bejubeld door zijn spelers, afscheid in stijl. De geur van het gras heeft hij sindsdien geen seconde gemist.

In zijn huis, in de buurt van Mönchengladbach, is Jupp Heynckes tot rust gekomen. Met welke aanbieding er ook wordt gewapperd, hij heeft definitief een punt gezet achter zijn carrière. “Op een bepaald moment is het genoeg en besef je dat er nog een ander leven is, een naast het voetbal”, zegt hij. “Het valt me niet zwaar het voetbal los te laten. Het lucht zelfs op dat ik niet meer in de schijnwerpers sta. Dag na dag vind ik meer tijd voor mezelf, voor mijn familie, onze dieren, voor vrienden. Tot vandaag heb ik me nog geen moment verveeld. Ik krijg zo veel uitnodigingen voor spreekbeurten, daar kruipt echt veel tijd in. Mijn agenda staat mooi vol.”

Geen spijt dat u geen lucratief aanbod uit Frankrijk, Rusland of Qatar hebt aangenomen?

Jupp Heynckes: “Welke uitdaging had dat me nog geboden, sportief of vakkundig? Na vijftig jaar voetbal is het tijd voor een privéleven. Als iedereen tot zijn 68e werkt, zijn onze pensioenen veilig. Na Bayern zag ik niets wat me nog kon interesseren.”

Hoe groot is de kans dat u ooit op de bank terugkeert?

“Onbestaande. Als ik niet zeker had geweten dat het afgelopen was, zou ik na mijn laatste wedstrijd in Mönchengladbach niet zo emotioneel hebben gereageerd.”

Een mooier afscheid had niet gekund.

“Neen. Vooral de dagelijkse werking met de andere leden van de technische staf en de spelers was zo zeldzaam goed tot de laatste dag. Dat zag je ook bij de viering. Zo veel respect krijgen, zulke momenten mogen beleven, dat doet iets met een mens. Ook de manier waarop de spelers, en niet alleen de titularissen, afscheid genomen hebben, zal me altijd bijblijven.”

Heeft dat uitzonderlijke succesjaar u veranderd?

“De blijken van erkenning van buitenaf hebben me diep beroerd, maar ik ben er geen ander mens door geworden. Ik ben altijd mezelf gebleven, nuchter, met de voeten op de grond. Maar ik kan geen restaurant of luchthaven meer binnenstappen zonder dat mensen me aanspreken. Vooral jonge mensen. Daar kan ik alleen maar dankbaar om zijn. Tegelijk ben ik blij dat ik na zo’n succesjaar heb mogen stoppen.”

Volgt u het voetbal nog?

“Ik heb een paar wedstrijden bijgewoond en kijk ook naar het voetbal op tv, maar ik wil niet meer alles zien. Dat was vroeger anders. Ik volg wel nog de wedstrijden van Bayern, Leverkusen en Dortmund.”

Guardiola

Hoe vaak hebt u de afgelopen maanden nog uw eigen Bayernopstelling gemaakt?

“Niet één keer. Daarvoor mis ik de inside-informatie, de detailkennis die een proftrainer dag na dag vergaart.”

Denkt u nooit, als u vandaag wedstrijden van Bayern ziet: dat zou ik zo of zo gedaan hebben?

“Nooit, al ken ik de lichaamstaal en de mimiek van de spelers nog zeer goed.”

Droomt u soms nog van uw rijk gevulde trainersloopbaan?

“Neen, en ik hoop dat het me nooit overkomt. Ik heb nooit van voetbal gedroomd.”

Uw opvolger, Pep Guardiola, lijkt het nog beter te zullen doen, met nog mooier voetbal en een nog uitgekiender tactisch systeem. Wat wekt dat bij u los?

“Dat is de tijdgeest, men zoekt steeds nieuwe superlatieven. Het is net als de vraag of Pelé, Maradona of Messi de allerbeste speler ooit was. Die discussies en afwegingen maken voetbal zo interessant. Ik kan daarmee leven.”

Had u verwacht dat uw ex-team zich nog verder zou ontwikkelen?

“Mijn ploeg was niet alleen het beste van Europa, maar van de hele wereld. Een team met zo’n leeftijdspiramide, zo veel kwaliteit en zo’n onderling respect heeft nog tien fantastische jaren voor zich. Deze kern heeft zo’n hoog niveau dat ook de sterkhouders vervangen kunnen worden. Dat kunnen niet veel teams in Europa zeggen. Dat was ook het geheim van ons succes vorig jaar. Het heeft te maken met sterke karakters die allemaal een niet aflatende honger naar nieuwe successen hadden. Teamgeest en zelfdiscipline waren top. Elkeen kende zijn plaats. Als ik zie wat middelmatige spelers bij andere clubs zich allemaal denken te kunnen permitteren… Dat hadden wij niet. Ik zie op dit moment geen sterker team dan Bayern. Goed genoeg om ook de komende jaren de beste ploeg in Europa te blijven.”

Is een trainer die twee keer de Champions League won een grote trainer?

“Niet alleen dat is de maatstaf. Zo vind ik Mircea Lucescu van Sjachtar Donetsk een grote coach, die resultaten aan mooi voetbal koppelt. Een goeie trainer brengt mensen samen, voert zijn team aan, legt een structuur aan, heeft een duidelijke manier van werken en voetballen, is sociaal en vakbekwaam.”

Wie was uw grote voorbeeld als trainer?

“Hennes Weisweiler (die Heynckes trainde bij Mönchengladbach en de nationale ploeg, nvdr) beschouw ik als mijn mentor.”

Menselijke ervaringen

U wisselde als trainer de allergrootste clubs met minder gerenommeerde verenigingen.

“Daar heb ik geen spijt van. Atlético Madrid was na Bayern een fantastische ervaring, ook naast het voetbal. Mijn verblijf daar heeft mijn leven verrijkt. Ook bij Tenerife heb ik fantastische menselijke contacten gehad. Als ik in Bilbao kom, ontmoet ik er nog altijd spelers met wie ik twintig jaar geleden gewerkt heb.”

Zijn zulke menselijke ervaringen niet evenveel waard als prijzen?

“Absoluut. Ooit belandden via Weisweiler vijf Japanse internationals voor een week in Mönchengladbach. Ik nodigde ze bij me thuis uit. Toen ik in 1990 met Bayern naar Japan ging, reisde een van die vijf zoveel jaar later driehonderd kilometer om me terug te zien. Zo onder de indruk van mijn gastvrijheid waren ze.”

Welke beginnersfout die u later niet meer beging, hebt u als jonge trainer gemaakt?

“Een grote fout was dat ik in mijn eerste trainersjaren van mijn spelers verlangde wat ik zelf als profvoetballer vanzelfsprekend vond: dezelfde inzet, een ongelofelijke verbetenheid. Je kunt dat niet van iedereen eisen. Elke mens is anders.”

Welke raad geeft u aan beginnende trainers?

“Tegenwoordig moet een coach compleet zijn, over alle vaardigheden beschikken, maar één springt er absoluut uit: jezelf zijn. Naar buiten moet je tonen hoe je vanbinnen bent. Je mag niet met een gespleten tong praten. Tegenover de spelers moet je open zijn, eerlijk, direct. In hun aanwezigheid mag je nooit iets negatiefs over een andere speler vertellen. Spelers houden het meest van een directe aanpak, zonder omwegen, ook als je hard tegen ze bent. Er zijn er veel geweest die me achteraf kwamen zeggen hoe boos ze geweest waren op mij, toen ik hen vlakaf zei wat ik dacht. Ook moet je als trainer altijd overtuiging, autoriteit en sterkte uitstralen. Ik heb nooit getwijfeld aan mezelf, in mijn hele leven niet.”

Zelfs niet na de nederlaag in de Champions Leaguefinale van 2012 tegen Chelsea?

“Neen. Na een tegenslag was ik altijd op mijn best. Na die finale kwam er in alle geledingen van de club een revanchegeest die ik nooit tevoren ergens gevoeld had. Al kort na de start van het seizoen 2012/13 zei ik dat we een fantastisch team hadden en dat we het beste voetbal van Bayern ooit speelden, met alle respect voor FranzBeckenbauer, Gerd Müller, Uli Hoeness, PaulBreitner of Sepp Maier. Onlangs herinnerde Bastian Schweinsteiger me aan mijn speech op de winterstage in Qatar, waarin ik voorspelde dat we, als we de toenmalige teamgeest konden aanhouden, ver zouden raken. Schweinsteiger herinnerde zich ook dat ik toen nog iets anders zei: dat, als wij als team succes haalden, een aantal spelers van Bayern ook individuele prijzen zouden halen, in Duitse en internationale referenda.”

Is het vak van trainer in die dertig jaar veranderd?

“Vooral de laatste jaren is het hele voetbal enorm veranderd, daarom moeten ook oudere trainers rekening houden met de nieuwe werkwijzen én zich instellen op de huidige tijdgeest. Je moet je met lijf en leden en met al je aandacht op je job gooien, anders haal je als trainer de top niet meer.”

Wordt de nieuwe moderne coach opnieuw een leraar in plaats van een entertainer?

“Een trainer moet beide aspecten beheersen, omdat de boodschap naar buiten uit veel belangrijker is dan vroeger. Nóg belangrijker is de interne werking. Als de spelers je niet aanvaarden, vermag je niets. Zij hebben snel door of een coach competent is dan wel lucht verkoopt.”

U hebt de job meer dan dertig jaar uitgeoefend. Hoeveel verdiende een proftrainer in Duitsland dertig jaar geleden?

“Vierduizend euro bruto per maand.”

Was trainer worden een droomjob?

“Neen. Mijn droomjob was architect. Als kind droomde ik er wel van voetballer te worden. In het trainersvak ben ik vanzelf gegleden, omdat ik niets anders kon.”

DOOR KARLHEINZ WILD

“Trainer worden was niet mijn droomjob. Mijn droomjob was architect.”