Didier Mbenga-Ilunga is de eerste Belg in de grootste en populairste sportcompetitie ter wereld : de NBA.
Het levensverhaal van Didier Mbenga-Ilunga leest als een melodramatische roman, met aandacht voor politieke, filosofische, sociologische en etnologische aspecten. En natuurlijk het sportieve als rode draad. De sport is zijn tegengif voor de beproevingen van het vluchtelingenleven. Maar over zijn ellende in vaderland Kongo, zijn vlucht naar België en zijn sprookjesachtige basketbaldoorbraak zijn al genoeg letters gepend. Het is tijd om naar een nieuw en uitzonderlijk hoofdstuk te bladeren, dat van de prille carrière in de Amerikaanse profcompetitie. Deel uitmaken van de crème de la crème van de basketbalwereld – en dat bij een van de topploegen in de NBA – is al een stunt op zich. Zeker als je weet dat Mbenga nog maar vijf jaar serieus met basketbal bezig is.
We ontmoeten Didier in Chicago, aan de vooravond van het duel tussen de plaatselijke Bulls en de Dallas Mavericks. De Belg zal helaas niet op het parket verschijnen, in de eerste plaats omdat hij met een lichte verrekking in de rechterdij sukkelt en op de injured list werd gezet. Bij een dergelijke actie moet de speler minstens vijf wedstrijden wachten vooraleer hij weer gereactiveerd kan worden. Een situatie die Mbenga duidelijk verveelt. “Maar aan alle pech zit ook een positieve kant”, probeert hij optimistisch te klinken. “Ik observeer. Ik luister veel. Ik leer bij. En vooral : ik werk. Geregeld trek ik ’s avonds alleen naar de oefenzaal om bij te trainen. Enkel zo kan ik er komen. Want ik weet dat ik het hier zal maken, ik ben ambitieus en ik zie geen enkele grens. Met uitzondering van datgene wat God me oplegt. Ik moet op korte termijn het hele NBA-gebeuren leren begrijpen. Het is een business. De NBA stopt niet op het veld, het is een geheel : met spektakel, relaties, affaires, geld… Allemaal zaken waar je rekening mee moet houden. Tegen het einde van het seizoen zou ik graag een gemiddelde van twaalf minuten per wedstrijd kunnen voorleggen. Binnen twee jaar wil ik bij de All-Starselectie behoren, die de beste spelers van de competitie verzamelt voor een galawedstrijd in het midden van het seizoen.”
Is de Belgische competitie te vergelijken met de Amerikaanse ? Mbenga kijkt verbaasd : ” Impossible ! Het zijn twee verschillende werelden. De televisiebeelden die je van de NBA te zien krijgt, zijn misleidend. Ze tonen niet de werkelijke snelheid van uitvoering en niet het enorme talent van de spelers. De NBA is een competitie voor échte mannen. Het fysieke aspect is van primair belang. Tegen Miami mocht ik enkele minuten proberen Shaquille O’Neal af te stoppen. Een beest ! Hij is een massieve reus, maar dat belet hem niet om snel en slim te bewegen. Bovendien gebruikt hij, net zoals iedereen, alle mogelijke trucjes. Ik dacht dat ik stevig gebouwd was, maar hier in de VS zag ik in dat ik nog spiermassa bij moest kweken. Ik weeg nu 118 kilogram, dat is vijf kilo meer dan mijn competitiegewicht van vorig seizoen bij Charleroi. Dat zijn vijf kilogram spieren die hier absoluut nodig zijn. Gelukkig kan ik terugvallen op een goed benenspel, te danken aan mijn judoverleden. Soms schrik ik zelf van mijn snelle verplaatsingen. Weet je, in Europa mag je een stommiteit begaan, je krijgt vaak nog een tweede kans. Hier niet. Je krijgt één week om je te bewijzen. Ofwel ben je klaar, ofwel niet en dan is het bye bye.”
Dan is er nog het tactische aspect van het spelletje. “Daar zeg je zoiets… Alle spelers kregen een syllabus zo dik als een telefoonboek in de handen gestopt. Er stonden meer dan honderd plays in, die we allemaal uit het hoofd moesten kennen. Combinaties, bewegingen, rotaties, transities : voor een rookie als ik – die bovendien de taal niet goed beheerst – is dat zware kost. De coach, Don Nelson, gaat zelfs zo ver dat hij tijdens onze verplaatsingen in onze privé-jet geschreven tests afneemt. Dus ook op dat vlak verloopt het in de VS helemaal anders dan ik tot nu toe gewend was. Alles wordt herhaald en herhaald. Tijdens de shootaround, een shottraining op de ochtend van de wedstrijddag, heeft elke speler recht op een theoriesessie over zijn rechtstreekse tegenstander van die avond. Het moeilijkste vind ik om in de match in te vallen en meteen mee te draaien. Het spel gaat immens hard en snel. Je moet ook constant een oog op de bank en the boss houden. Vooral de spelverdeler moet de trainer heel de tijd aandacht schenken, zonder dat hij zijn concentratie en scherpte in de wedstrijd mag verslappen. Niet eenvoudig !”
De coach is de grote man. Hoe evalueert hij zijn nieuwe poulain ? We vroegen het hem tijdens een training achter gesloten deuren. ” I like him“, zegt Don Nelson. “Hij heeft talent en hij werkt hard. Een intelligente speler die snel bijleert. Zijn troeven zijn het blockshot en zijn snelheid. Aan het offensieve compartiment moet hij nog schaven. Didier is voor ons een interessante speler die nu nog niet klaar is voor het grote werk, maar die dat in de toekomst wel zal zijn.”
Lovende woorden voor de Kongolese Belg, die op zijn beurt de coach bewierookt. “Ik sla hem zeer hoog aan”, repliceert Didier. “Hij is een grote persoonlijkheid met een schat aan ervaring. ( Don Nelson draait al ruim 40 jaar mee in de NBA – als speler, coach en manager – en werd driemaal verkozen tot coach van het jaar,nvdr.) Ik versta mij goed met hem. Nu de linguïstieke kloof stilaan kleiner wordt, maakt hij zelfs geregeld grapjes. Ik ben net even gaan shoppen en in een bepaalde galerij kwam ik de coach meermaals tegen op verschillende plaatsen. Bij de derde keer stopte hij en vroeg hij me goed op te letten waar hij naartoe ging, want hij wilde mij niet nog een keer kruisen ( lacht) ! ”
Wanneer we na de theoretische sessie wat staan na te praten, passeert Don Nelson ons. Hij stopt Didier een muntstuk van 25 cent toe en vraagt hem iets te laten weten zodra hij volwassen is geworden…
De ontvangst van onze landgenoot – Didier verkreeg de Belgische nationaliteit op 6 september 2004 – was warm en hartelijk. Mbenga : “De eigenaar, Mark Cuban, een jonge miljonair die zijn fortuin verdiende in de informaticabusiness, kondigde de komst van een nieuwe Dennis Rodman aan. Met andere woorden : een excellente rebounder. Mijn verwelkoming op de luchthaven was onvergetelijk. Het leek wel alsof de Messias geland was. Heel veel journalisten. In Europa kan je de journalisten op één hand tellen en creëer je een band met hen. Dat is hier onmogelijk. Je merkt meteen de immense populariteit van de sport en het basketbal in het bijzonder. Door het publiek werd ik meteen aanvaard, de club zorgde zelfs voor een jingle Go DJ wanneer ik op het terrein verschijn. Sympa !
“Mijn ploegmaat Dirk Nowitzki, de beste speler van de ploeg en een van de grote vedetten in de NBA, vertrouwde mij toe dat hij bij zijn aankomst eind jaren ’90 verguisd werd door het publiek. Aan Tony Parker ( de Fransman die voor San Antonio speelt,nvdr.) vroeg ik hoe hij die enorme druk verdraagt. Hij gaf me één goede raad : blijf bescheiden. Ik denk niet dat dat voor mij een probleem zal vormen. Ik ben volwassen genoeg om met tegenslagen om te gaan. Bovendien word ik omringd door intelligente en ervaren mensen. Te beginnen met Willy Steveniers, aan wie ik alles te danken heb. Mijn shirtnummer (28) koos ik ter ere van mijn familie en hem. Een optelsom van het aantal broers en zussen (21) en het shirtnummer dat Willy vroeger droeg (7).”
“Mijn sportieve lot ligt in handen van mijn manager Bouna Ndiayi, een Fransman van Senegalese origine. Toen ik nog voor Charleroi speelde, aarzelde hij nooit om mij te bellen of te bezoeken tijdens mijn knieblessure in het begin van het seizoen. Ik ben geen flamboyant uitgaanstype. Integendeel, ik hou de dingen graag simpel en ik zit graag thuis. Ik woon nu in een appartement, op vrije dagen doe ik niets liever dan mij daar terugtrekken. Naar muziek luisteren, op mijn computer tokkelen of naar romantische en historische films kijken. Animatiefilms om mij te ontspannen. Ik denk veel na, maar ook niet té veel, want anders komen al die slechte herinneringen van in Afrika weer naar boven.
“Van buitenaf gezien, door de camera’s en het kleine scherm, geeft de NBA een verkeerde indruk. Je denkt dat alles cool en relaxed is… maar ik kan je verzekeren dat discipline hier absoluut geen ijdel woord is. Soms op het extreme af. In die mate dat jij van geluk mag spreken dat we momenteel geen opzichter hebben voor dit interview. Normaal gezien moet er altijd een getuige aanwezig zijn. Van zodra een interview afgelopen is, moet ik dat aan de persverantwoordelijke laten weten. En de spelers moeten altijd signaleren waar ze zich bevinden. We moeten ook kasbonnetjes en rekeningen binnen brengen. Hier gelden tal van verplichtingen en beperkingen. Maar los daarvan : wat een perfecte organisatie ! We worden nooit aan ons lot overgelaten. Vanaf de eerste dag heeft de voorzitter mij bijvoorbeeld een assistent toegewezen die mij helpt bij alle mogelijke problemen.”
Lopen er in ons kleine Belgenlandje nog andere Didier Mbenga’s rond ? Jongens met het talent om de NBA te halen. “Waarom niet ?” stelt Mbenga retorisch. “Misschien Axel Hervelle, die nu bij Real Madrid speelt. Een zeer getalenteerde jongen. En Sasha Massot. Mijn kleine broer, zoals ik hem noem. Omdat ik de eerste was om Sasha op te vangen bij zijn transfer naar Charleroi. Vanuit technisch oogpunt is hij sterker dan veel gasten in de NBA. Maar elk van die Belgische jongeren moet nog driemaal harder leren werken dan ze nu al doen. Alles geven, zelfs wanneer er geen perspectief is. Dat is mijn devies : je mag alles verliezen, behalve je doorzettingsvermogen.”
En wat met de Belgische nationale ploeg ? “Ik ben blij deel uit te maken van die ploeg. Het zou mij geweldig plezier doen om iets terug te kunnen geven aan het land dat mij zo goed opving en kansen schonk. Daarvoor moeten er echter akkoorden met Dallas gesloten worden. Het is een beetje afhankelijk van de twee speelkalenders.” Daarna ? “Ik spreek vaak met de Kongolees Dikembe Mutombo van de Houston Rockets. Hij heeft er al een lange carrière in de NBA opzitten. Net zoals hij richtte ik een vereniging op die de benadeelde kinderen moet helpen. Daarnaast probeer ik tegen volgende zomer in België een stage op touw te zetten waarbij ik enkele ploegmaats vraag om langs te komen.” Een mooi presentje voor de Belgische fans…
door Bernard Geenen
‘Ik dacht dat ik stevig gebouwd was, maar hier in de VS zag ik in dat ik nog spiermassa bij moest kweken.”Binnen twee jaar wil ik meedoen aan het All Star Game, waarbij de beste spelers van de NBA verzameld worden.’
