‘Als we het Amazonewoud willen redden, is het nu of nooit’

‘Is er weer hoop om het Amazonewoud – en dus de longen van onze planeet – te redden? Op Europees vlak wel, maar wat zijn Vlaanderen en België van plan om deze catastrofe tegen te houden?’ vragen Mieke Schauvliege en Petra De Sutter van Groen naar aanleiding van de mogelijke deal tussen de EU en de Mercosur-landen.

Voor eind 2020 wilden de EU en de Mercosur-landen een vernieuwd handelsakkoord versneld laten ratificeren. Maar nu de Ierse Europees commissaris voor Handel Phil Hogan ontslag heeft moeten nemen en zowel Macron als Merkel zich tegen Mercosur lijken te keren, is er geen haast meer om Mercosur er snel-snel door te jagen. Eind juni zei de Franse president nog dat Frankrijk geen handelsakkoorden moet ondertekenen met landen die zich niet houden aan het Parijs-akkoord. Eind augustus vertelde Merkel aan Greta Thunberg dat ze het verdrag ‘in zijn huidige vorm’ niet steunt, vanwege de ontbossing in het Amazonewoud.

Is er weer hoop om het Amazonewoud – en dus de longen van onze planeet – te redden? Op Europees vlak wel, maar wat zijn Vlaanderen en België van plan om deze catastrofe tegen te houden? Laten we Mercosur, zoals TTIP, blijven uitstellen, want onze planeet hapt naar adem en onze longen staan meer dan ooit in brand.

Als we het Amazonewoud willen redden, is het nu of nooit.

Brazilië brandt, California brandt, het lijkt een déjà-vu, een nieuwsbericht van vorig jaar, maar dat is het niet. Een jaar geleden werden grote delen van het Amazonewoud ontbost door alles verwoestende bosbranden. Die waren rampzalig voor klimaat en milieu, want ze leidden tot een enorme toename van de CO2-uitstoot. Enerzijds door het opbranden van oerbossen, maar ook doordat er grote hoeveelheden CO2 vrijkwamen uit de bodem.

Dit jaar is er door die andere wereldwijde crisis een pak minder aandacht, maar de balans is nog veel erger. In juli lag het aantal branden in Brazilië 28 % hoger dan een jaar eerder. Ondertussen zijn we zijn begin september vlot de kaap van 10.000 branden gepasseerd. Tegelijkertijd zag California in de VS de tweede en derde grootste bosbrand uit haar geschiedenis tegelijk vernieling en ontreddering zaaien.

Maar voor de Braziliaanse regering is er geen vuiltje aan de lucht. De Braziliaanse Trump, president Jair Bolsonaro, bouwt alle milieubescherming af. Gedaan met boetes voor illegale houtkap en een open deur voor ingrijpende nieuwe landbouw- en mijnexploitatie, zelfs in voorheen beschermde gebieden. Met niet risico’s voor de hele wereld. De wetenschap waarschuwt dat het Amazonegebied haar ’tipping point’ nadert: het punt waarop klimaatopwarming en het regenwoud voorgoed in een woestijnachtige savanne zal veranderen.

Naast het klimaat zijn de plaatselijke fauna en flora en de inheemse bevolking het meeste bedreigd. En zij zien in covid-19, dat buiten in de VS nergens meer dodelijke slachtoffers maakte dan in Brazilië, een extra zwaard van Damocles. Inheemse volkeren, die continu ijveren voor de bescherming van het regenwoud, worden ernstig bedreigd door het virus. Hun situatie was al in gevaar, met minstens 160 milieu-activisten op drie jaar tijd, maar sinds het begin van de corona-uitbraak vielen nog eens honderden slachtoffers onder de inheemse bevolking, simpelweg omdat ze minder plaats hebben om te leven en meer met de andere Brazilianen in contact komen. Tel daarbij de bijna onbestaande toegang tot zorg en ziekenhuizen en je kan niet anders dat erg bezorg zijn.

En als dat nog niet genoeg is, uiten zijn wetenschappers bang dat een mogelijke nieuwe pandemie wel eens uit het Amazonegebied kan komen. Net zoals men vermoed van het coronavirus, ontstaan veel nieuwe ziekten op het snijvlak van bosbouw, agricultuur, mijnbouw en andere menselijke ontwikkeling. Natuur en veel mensen, te dicht op elkaar, het is de perfect storm voor virussen.

Het is duidelijk. Te midden van een pandemie en op weg naar een klimaatcrisis, snakt onze planeet naar adem en staan onze longen in brand. Passief toekijken hoe de situatie dag na dag verslechtert, dat kunnen we niet meer. Europa en de internationale gemeenschap moeten hun macht gebruiken om dit ecologische en menselijke drama een halt toe te roepen, met handelscontracten als wapen. Geen handel meer in tropisch hout of veevoer waarvoor hele gebieden Amazonewoud moeten sneuvelen. Geen ongebreidelde ontbossing meer voor productie en landbouw.

Een handelsakkoord tussen de Mercosur-landen en Europa is het ‘wapen’ bij uitstek om deze strijd te voeren door middel van verregaande voorwaarden rond ontbossing en mensenrechten. En de tijd dringt. Nog voor eind 2020, met Duitsland als voorzitter van de Europese Raad, zou het EU-Mercosur-handelsakkoord al geratificeerd worden. Gelukkig staat een ratificatie van het akkoord niet meer op de prioriteitenlijst van het Duist voorzitterschap van de Europese Raad. Maar naast Duitsland en Frankrijk, zouden nog meer landen zich moeten verzetten. Want dat maakt de kans nóg kleiner dat de Europese Commissie met een slecht voorstel naar de Europese Raad trekt ter ondertekening.

We roepen daarom het Vlaams Parlement en de Vlaamse regering op om kleur te bekennen en zich duidelijk uit te spreken voor de mensenrechten en voor de bescherming van het Amazonewoud. Dit blijven uitstellen om economische belangen, is onaanvaardbaar.

Mieke Schauvliege en Petra De Sutter zijn Vlaams en Europees parlementslid voor Groen.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content