‘Terwijl er drastische maatregelen nodig zijn, kwakkelt de regering verder’

Naar slechte gewoonte is de federale regering erg laat begonnen aan de opstelling van de begroting 2023. Die moet tegen dinsdag rond zijn, want dan wil premier Alexander De Croo (Open VLD) zijn State of the Union geven in het parlement. De context is duidelijk: België stevent af op het slechtste begrotingsresultaat in de hele eurozone. En van enige hervorming op het vlak van de arbeidsmarkt, financiën of pensioenen is helemaal geen sprake meer. Het wordt opnieuw pappen en nathouden: terwijl er drastische maatregelen nodig zijn, kwakkelt de regering verder.

Elke lidstaat moet tegen 5 oktober zijn ontwerpbegroting indienen bij Europa. De regering-De Croo begon pas op de laatste dag van september aan de begrotingsbesprekingen, zodat ze weer afstevent op zenuwslopende nachtelijke vergaderingen. Die leveren meestal geknoei op, zoals een jaar geleden. De Leuvense éminence grise onder de begrotingsexperts, Wim Moesen, was in Knack niet mals voor de begroting die de regering-De Croo toen afleverde. Hij hekelde niet alleen de manier waarop die tot stand was gekomen, maar ook de inhoud en oordeelde dat het ontbrak aan geloofwaardige begrotingscijfers: ‘Eigenlijk mogen we dit niet tolereren.’ Alles wijst erop dat de regering dezer dagen hetzelfde onheilzame pad bewandelt.

Terwijl er drastische maatregelen nodig zijn, kwakkelt de regering verder.

Alleen is de financiële situatie veel dramatischer dan twaalf maanden geleden. Midden in de zomervakantie, op 14 juli, waarschuwden 22 Vlaamse en Franstalige economen (van André Decoster en Gert Peersman via Herman Matthijs, Kevin Spiritus en Toon Vanheukelom tot Étienne de Callataÿ en Philippe Destatte) in een open brief al dat de overheidsfinanciën ontspoorden. En sindsdien is de toestand nóg verslechterd: het tekort voor de federale overheid stormt volgend jaar af op 23 miljard euro. Dat is 3 miljard meer dan in juli werd voorspeld.

De economen waarschuwden in hun open brief nog maar eens voor de extra facturen die de komende jaren op ons afkomen. Zowel de kosten van de vergrijzing, de strijd voor het klimaat, defensie en de stijgende rentes lopen op. ‘Het Planbureau, de Nationale Bank, de OESO, het IMF en de Europese Commissie, allemaal gaan ze ervan uit dat het begrotingstekort ook de komende jaren rond 5 procent van het bbp blijft hangen. De wankele toestand van onze overheidsfinanciën is dus niet louter een gevolg van de corona- of de Oekraïnecrisis. Ook als de tijdelijke crisismaatregelen uitdoven, blijft het begrotings- tekort onhoudbaar hoog.’

De economen deden ook suggesties om de overheidsfinanciën weer op het juiste pad te loodsen. We citeren:

‘Eén, werk een geloofwaardig meerjarentraject uit om de overheidsfinanciën weer in orde te krijgen. En hou je daaraan.

Twee, neem concrete maatregelen om de werkzaamheidsgraad van 80 procent te realiseren. De huidige arbeidsdeal is daarvoor ruim onvoldoende.

Drie, maak werk van ernstige hervormingen in pensioenen en gezondheidszorg om de toekomstige uitgavenstijging door de vergrijzing onder controle te houden.

Vier, ga voor productiviteitsverhogende hervormingen om het groeipotentieel van onze economie te versterken en duurzamer te maken, zoals maatregelen om de concurrentie in bepaalde sectoren te verhogen, om een beter werkende arbeidsmarkt te realiseren of om de fiscaliteit groeivriendelijker en duurzamer te maken.

Vijf, evalueer de efficiëntie van eerdere beleidsbeslissingen, zowel in uitgaven als voor inkomsten, en stuur bij waar de doelstellingen niet gehaald worden.’

Het is op die vijf punten dat de begroting van de regering-De Croo en zijn State of the Union beoordeeld moeten worden. Iets in ons zegt dat ze op alle vijf tekort zullen schieten. We hebben zelden zo gehoopt dat we ons vergissen.