Jonathan Holslag

‘Moeten we een tienjarige aansprakelijkheid overwegen voor onze bestuurders?’

Jonathan Holslag Politoloog en publicist.

Enkele weken geleden sloeg het noodweer toe in mijn voormalige dorp in Haspengouw. Straten stonden blank. Een dikke pap van leem, plantenresten en rotzooi baande zich op veel plaatsen een weg tot in de huizen. Het was een klein plaatselijk rampje, helemaal iets anders dan de watersnood in de Ardennen vorig jaar. Een dag later reden we met schoppen en emmers naar het dorp om een handje te helpen. De glimmende smurrie op straat en in huizen weerspiegelde heel veel zaken die we in onze samenleving niet weten aan te pakken.

Onvermijdelijk komen we dan uit bij de klimaatopwarming en haar gevolgen. De geopolitieke crisis in Oekraïne vertraagt de inspanningen om het verbruik van fossiele brandstoffen te verminderen. Nog nooit werd er zo veel steenkool verbrand als dit jaar. De kans is klein dat we de klimaatdoelstellingen halen en zelfs al halen we ze, dan nog weten we dat extreme weersomstandigheden vaker zullen voorkomen. De Nationale Klimaatcommissie berekende dat extreem weer elke Belg ongeveer 900 euro per jaar zal kosten, door rampen, maar ook, bijvoorbeeld, door de verstoring van de landbouw.

Moeten we een tienjarige aansprakelijkheid overwegen voor onze bestuurders?

Het gaat om centen, maar ook om de politieke moed om maatregelen te nemen die rampspoed voorkomen. Na het modderscheppen werd ik met verstomming geslagen toen ik in het dorp gele bordjes zag met een vergunningsaanvraag voor een grote verkaveling. Die verkaveling ligt naast de beek die een groot stuk van de wateroverlast veroorzaakt had. Ik hoop nog altijd dat ik het niet goed gezien heb. Beken hebben veel ruimte nodig om te kunnen overstromen. Dat laaggelegen weitje was een ideaal overstromingsgebied geweest. De stad had die aanvraag moeten weigeren.

Klimaatverandering en kortzichtige ruimtelijke ordening zijn een funeste combinatie. We weten dat. Bij de volgende overstroming in zulke nieuwe kavels zouden verzekeraars niet meer mogen vergoeden. Of ze zouden een schadevergoeding kunnen vragen van de mensen die verantwoordelijk waren voor de goedkeuring. Schuldig verzuim. Ook in de Ardennen wordt er gewoon heropgebouwd in overstromingsgebieden. Het lijkt erop dat net zoals de tegemoetkomingen van centrale banken – wij dus – aanzetten tot roekeloze speculatie, de vergoedingen van de verzekeraars – wij dus opnieuw – aanzetten tot roekeloos beleid.

In de landbouw zie je net hetzelfde. Boeren zijn belangrijk, maar net als alle producenten dragen zij ook maatschappelijke verantwoordelijkheid. Langs sommige akkers zijn er groenbuffers tegen erosie. Maar in het vruchtbare Haspengouw ploegen zware machines nog vaak tot vlak aan de perceelgrens. Je kunt een lange discussie voeren over wie er het eerst was – de boeren of de huizen? Vaak is dat inderdaad de boer, maar net zo vaak heeft die ook flink geld verdiend met de grond waarop de huizen gebouwd zijn. Tijden zijn bovendien veranderd. We moeten allemaal een inspanning leveren. We moeten naar een nieuwe landbouw, productief, duurzaam en beter aangepast aan de nieuwe omstandigheden.

We hebben werkelijk heel veel goede lokale bestuurders in ons land. Maar hun goed beleid wordt niet altijd beloond. Soms wordt het zelfs ontmoedigd door opportunisten die – goed betaald – iedereen maar zijn ding laten doen en als het misloopt de samenleving laten dokken. Bestuurders zijn een beetje als de architect van een stad. Misschien kunnen we, net als bij architecten, een soort tienjarige aansprakelijkheid overwegen: een bonus als ze geen brokken maakten, en een pensioenvermindering als er zware blunders komen bovendrijven.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content