‘De clan van de wolvenhaters slinkt, maar roept steeds luider om toch gehoord te worden’

Bioloog en Knack-journalist Dirk Draulans countert de bewering van jagers dat wolven wolfwerende omheiningen kunnen omzeilen.

Het is herfst en jonge wolven beginnen te zwerven. Dat verhoogt de kans op schadegevallen: door een wolf gedode schapen en andere gedomesticeerde dieren. Elk ‘slachtoffer’ wordt gretig aangegrepen door de clan van de wolvenhaters om maatregelen tegen de wolf te eisen, inbegrepen de optie van afschot. De clan van de wolvenhaters slinkt, maar ze roept steeds luider om toch gehoord te worden. En ze schroomt zich niet voor manifeste desinformatie om de publieke opinie op haar hand te krijgen.

Deze herfst werd de jaarlijkse antiwolfnajaarscampagne geopend door de Jagersliga: een zelfverklaarde ‘positieve en proactieve belangen- en netwerkvereniging voor jagers’. In feite gaat het om een groepje jagers dat van mening is dat de ‘grote’ jagerslobby, de Hubertus Vereniging Vlaanderen, zich te veel als een schoothondje gedraagt en te slap optreedt in haar verdediging van de jagersbelangen.

De Jagersliga vindt dat er een ‘rationeel debat’ over de wolf moet worden gevoerd, inbegrepen over afschot. Want, zo stelt ze, de huidige maatregelen tegen de wolf werken niet. Zo beweerde de Jagersliga dat er al een tiental schapen en andere wolvenslachtoffers vielen binnen wolfwerende omheiningen. Het betreft plekken waarrond stroomdraad wordt getrokken, zodat wolven er niet in kunnen. Landbouwers kunnen subsidies krijgen om wolfwerende omheiningen te plaatsen.

Woordvoerder Jeroen Denaeghel van het Agentschap Natuur en Bos (ANB) reageerde boos op deze bewering, want ze resulteerde in tientallen telefoons en mails van mensen die ongerust werden, omdat ze rekenen op de beschermende werking van de speciale afsluitingen. Denaeghel was stellig: er is nog geen enkel schaap of geen enkele koe doodgebeten in een wei met een wolfproof omheining.

Dat lukte dan weer een reactie uit van de Jagersliga, die beweerde: ‘Heel bizar, want in de tabellen van INBO kunnen we toch duidelijk lezen dat er al minstens tien zijn.’ INBO is het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek dat het Vlaamse wolvenbestand – momenteel één roedel in hartje Limburg – opvolgt, samen met de boswachters van het ANB.

Hoe zit het dan met die tabellen? Wolvenexpert Jan Gouwy van het INBO is formeel: ‘Blijkbaar rekent de Jagersliga alle schadegevallen waarbij in de tabellen niet expliciet vermeld staat dat ze gebeurden in “niet-wolfproof” omheiningen, als gevallen binnen wolfproof omheiningen, maar dat klopt helemaal niet. Er is in de kolommen soms gewoon niet genoeg plaats om alle relevante informatie te vermelden.’ Gouwy legt uit dat omheiningen onder stroom wel dagelijks gecontroleerd moeten worden om te checken of ze goed werken. Een tak die op zo’n omheining valt of te veel grasgroei tegen de omheining kan al voor stroomverlies zorgen.

Gouwy’s collega Joachim Mergeay stelt dat in 2018 een raster van het ANB zelf in Leopoldsburg door onvoldoende aarding een te lage spanning had, waardoor een wolf er doorheen kon. Er is ook een geval van schapen die zelf uit een slecht beheerde omheining in Kalmthout braken, waarschijnlijk omdat er te weinig eten was, waarna twee van hen door een wolf werden gepakt. Je kunt die dieren dus niet registreren als slachtoffers gemaakt binnen een wolfwerende omheining. ‘Wolfwerende maatregelen zijn maar effectief als er voldoende controle van het omheinende raster is’, bevestigt Mergeay. ‘Daarom spreek ik steevast over wolfwerende en niet over wolfproof maatregelen. Ze zijn echter het beste wat er is om schade aan je dieren te voorkomen. Al de rest is praat voor de vaak.’

‘De Jagersliga stelt dat er een open rationeel debat nodig is om te beslissen hoeveel wolven er mogen zijn in Vlaanderen en wanneer we een wolf uit de weg mogen ruimen’, vervolgt Mergeay. ‘Maar dat debat is al lang gevoerd, en is de basis geweest van het protocol “probleemwolf” waarmee een individueel dier dat echt systematisch moeilijkheden veroorzaakt kan worden aangepakt. De jagers verwarren het concept van populatiecontrole (hoeveel wolven dulden we in Vlaanderen?) met het uitschakelen van probleemwolven. De Europese natuurrichtlijn laat geen populatiecontrole van wolven toe in landen die de wolf volledig beschermen, maar ze voorziet wel in de mogelijkheid om de beschermde status van individuen die problemen veroorzaken op te heffen. Dat is in het Vlaamse protocol opgenomen.’

Mergeay besluit dat dit soort hypothetische discussies ons geen centimeter vooruithelpt in het feitelijke doel: het verminderen van schade aan vee. Integendeel, ze zorgen voor onrust en onzekerheid en overtuigen mensen ervan dat ze geen beschermingsmaatregelen moeten nemen, omdat die toch niet zouden werken. Zo kan de vraag naar afschot versterkt worden. Het is het ultieme doel van deze doorzichtige demarche.

Het kabinet van bevoegd Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) blijft het concept van wolfwerende maatregelen in ieder geval verdedigen en stimuleren. Maar dat gaat niet overal even vlot. In Limburg lukt het vrij goed, maar in de provincie Antwerpen zijn er lokaal ‘duistere krachten’ aan het werk die de implementatie tegenwerken, ondanks de steun van gouverneur Cathy Berx (CD&V). Die duistere krachten moeten naar verluidt vooral gezocht worden in kringen van bestuurders en ambtenaren die aanleunen bij de Boerenbond. Nogal wat boeren willen geen wolfwerende maatregelen, ze willen gewoon op wolven kunnen schieten.

Hoe halsstarrig jagers vast kunnen blijven zitten in hun haat voor de wolf, bleek nogmaals uit een recente ontmoeting. Een jager hield, ondanks stevige argumenten die zijn idee-fixe counterden, koppig vol dat alle wolven in Vlaanderen uitgezet zijn en voorzien van een chip. Er was geen lievemoederen aan. Dat is echter fake news van hetzelfde kaliber als de stelling dat het coronavirus uitgedokterd is door multimiljardair Bill Gates om vaccins te kunnen verkopen, of de roddel dat de Franse presidentsvrouw Brigitte Macron een omgebouwde vent is. Zelfs die berichten blijven ‘plakken’ aan mensen.