Bart Willocx, voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg in Antwerpen reageert op het Knack-artikel over de werklast bij magistraten. ‘In deze woelige tijden proberen we met veel hard werkende, maar ook enthousiaste en gedreven collega’s een goede justitie te realiseren. Zij verdienen heel wat meer nuance.’
Als voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg Antwerpen, één van de grootste rechtbanken van het land, las ik hoe de werkethiek van magistraten foutief en éénzijdig werd geframed op basis van uitlatingen van één actieve doch geenszins bij het beleid betrokken, en één al lang gepensioneerde magistraat. Ik herken als korpschef van ongeveer 100 rechters, de magistraat en de justitie die geschetst worden in dit artikel geenszins.
Zwijgen over de werklast op onze rechtbank doe ik al jaren helemaal niet. Die werklast is immers manifest hoog, en dat is ook het geval voor de meeste andere magistraten, griffiers en griffiemedewerkers op de andere rechtbanken en hoven.
Zwijgen magistraten over hun echte werklast? Helemaal niet.
De deuren van onze rechtbank staan wijd open voor journalisten die de realiteit willen checken en de griffie of de rechters een week willen volgen. U zal merken dat één van onze bekommernissen er precies in bestaat te vermijden dat hele groepen medewerkers opbranden. Het klopt dat op maandag griffiepersoneel sommige rechters een goed weekend wensen, maar dan wel omdat ze heel het weekend hebben doorgewerkt. Alvast zal dit heel wat meer voorkomen dan het omgekeerde zoals u schrijft. Ik daag de redactie uit om een magistraat te vinden die op maandagmiddag het weekend kan ingaan, of die een fulltime andere opdracht heeft. Evident dat dit niet kan, maar dan moet men dit ook niet suggereren.
Volgens een – vanzelfsprekend anonieme – ingewijde “verdienen sommige rechters per jaar tienduizenden euro’s bij” buiten justitie. Andermaal, ik daag u uit om een dergelijke rechter te vinden. Ik ken er heel veel en geen enkele die enigszins in de buurt komt. Wat ik wel zeker weet, is dat honderden magistraten elk weekend weekenddienst draaien uit engagement, in moeilijke zaken, dag en nacht, want voor de zeer beperkte vergoeding zou niemand -extra!, naast de gewone werkweek – zovele weekends opofferen.
Volgens uw artikel bedraagt het aantal magistraten zonder nevenfuncties 80 % tot 90%, en dan telt u alles als een nevenfunctie (schrijven artikelen, geven enkele lessen, zetelen in een commissie,…). Zo groot lijkt het probleem dan ook alvast niet. Andermaal herken ik het beeld dat u op basis hiervan schetst echter niet en daag ik u uit om een magistraat te vinden die zoveel nevenactiviteiten buiten justitie zou hebben dat dit invloed heeft op de kwaliteit van zijn, of vooral haar, werk. Mogelijk zijn er onder die 2600 magistraten enkelen bij wie dit het geval zou zijn, maar dit wordt nergens geconcretiseerd. Op basis van een dergelijke bewering kan men geen hele beroepsgroep te kijk zetten.
Ik kan u als voorzitter in detail voor elke magistraat toelichting geven over diens nevenfuncties, wat niet moeilijk is aangezien de meesten er geen hebben. Een magistraat moet voor elke nevenactiviteit toelating vragen aan zijn korpsoverste en kan dus enkel mits die toelating enige andere activiteit opnemen. Bij de periodieke evaluaties is dit ook een aandachtspunt. Iemand die zijn gewone werk niet goed doet, laat staan achterstand heeft, krijgt die toelating gewoon niet. Nogal wat van die nevenfuncties zijn overigens commissies waarvoor de wetgever vraagt dat deze bemand zouden worden door een magistraat.
Verkiest u verder werkelijk rechters die volledig buiten de rest van de maatschappij staan? De ene keer zijn magistraten wereldvreemd, de andere keer mogen ze absoluut geen nevenactiviteiten uitoefenen. Hoe denkt u dat ik een advocaat uit een gereputeerd kantoor kan motiveren om zich kandidaat te stellen als rechter? Door te zeggen dat men nimmer nog een artikel mag schrijven in een tijdschrift, een praktijkles mag geven aan een universiteit, een engagement in de maatschappij mag opnemen? Zijn het goede rechters die enkel de rechtbank kennen? Daar komt nog bij dat we met een verouderd statuut zitten waarin bij voorbeeld loopbaanonderbreking of deeltijds werken niet mogelijk is, een aspect dat moet vermeld worden wanneer het gaat over de evaluatie van nevenactiviteiten.
U kaart verder terecht het probleem van de werklastmeting aan. Justitie moet dringend met duidelijke, algemene cijfers komen. De globale werklastverdeling kan inderdaad beter. Voor heel wat rechtbanken zijn de relevante gegevens echter nu reeds beschikbaar in real time. De achtergrond van de problematiek van de werklastmeting is echter niet dat wat geschetst wordt in het artikel. De enkelen die te weinig zaken krijgen toebedeeld, houden deze werklastmeting heus niet tegen. Overigens zijn dergelijke uitwassen door de besparingen van de afgelopen jaren en door de schaalvergroting van 2014 reeds in zekere mate uitgevlakt. Het belangrijkste spook in de kast van de werklastmeting is net het omgekeerde, met name dat wanneer we bij voorbeeld op de rechtbank van eerste aanleg in Antwerpen een werklastmeting doen, we zowel voor de griffie als voor de magistraten heel wat meer mensen blijken nodig te hebben. Dit soort werklastmeting ziet men in tijden van besparingen niet graag komen.
Het is inderdaad interessant te vergelijken met Nederland. Daarbij moet vooral vergeleken worden naar hoeveel tijd er daar voor een zelfde type zaak kan worden uitgetrokken en hoe een rechter daar wordt ondersteund. Daarnaast is er de omkadering van de rechtbanken. Als rechtbank van ongeveer 100 magistraten en in totaal 350 medewerkers hebben wij zo goed als geen omkadering voor HRM, logistiek, financiën, beheer, communicatie,… Op bezoek in Rotterdam, een vergelijkbare rechtbank, blijkt de vergaderruimte gevuld met staf, en dat is enkel de leiding van deze diensten…
Nog dit: op het Hof van beroep in Brussel is er zoals bekend een groot probleem van doorlooptijden. Maar opnieuw, die problematiek is gelukkig niet representatief. In Antwerpen is er geen enkele kamer met fixatietermijnen die verder gaan dan één kalenderjaar. De tienduizenden beslissingen worden, op enkele zeer beperkte uitzonderingen na, steeds binnen de maand uitgesproken.
Rechter zijn is een bijzonder mooie job, maatschappelijk relevant, en steeds boeiend, juridisch en feitelijk. Onder de rechters is er zeer veel engagement om ondanks de breed erkende onderfinanciering, onze uiterste best te doen om een goede, menselijke, en maatschappelijk gewaardeerde dienstverlening te verzekeren. Er kan absoluut nog veel verbeteren binnen justitie, maar ik laat de collega’s ook niet beledigen. Ik dring aan, kom eerst eens een kijkje nemen op de rechtbank en volg bij voorbeeld een familiezitting met bijna 20 pleitzaken op een voormiddag, een raadkamer met 50 aangehoudenen, een strafkamer met 20 zaken. Het probleem dat moet aangekaart worden is dat er net meer middelen moeten komen om voldoende tijd te kunnen hebben voor die belangrijke zaak van die vader en die moeder, voor dat probleem van verslaving of intrafamiliaal geweld. Neem zeker boterhammen mee want in plaats van te gaan golfen gaan we door onder de middag, en dat met overtuiging. In deze woelige tijden proberen we met veel hard werkende, maar ook enthousiaste en gedreven collega’s een goede justitie te realiseren. Zij verdienen heel wat meer nuance.
Bart Willocx is voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg in Antwerpen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier