‘Worden nieuwe gevechtsvliegtuigen dé miskleun van de 21e eeuw?’

‘De wensen van de vorige Defensieminister, 40 F-35’s, staan gelijk aan een investering van maar liefst 6,75 miljard euro. Dat komt overeen met bijna drie jaar het volledige Defensiebudget. Een politicus die zo’n waanzinnige aankoop door onze strot wil duwen, is simpelweg onbekwaam’, schrijft Ludo De Brabander woordvoerder bij Vrede vzw. ‘Het is afwachten wat zijn opvolger Steven Vandeput (N-VA) uit zijn hoed zal toveren.’

Je kan je beginnen afvragen wie de werkelijke werkgever van Staatssecretaris voor Buitenlandse Handel en ex-defensieminister Pieter De Crem (CD&V) is. Op de diplomatieke dagen kon De Crem het niet nalaten om nostalgisch om te kijken naar zijn vroegere job op Defensie door opvallend lang stil te staan bij het dossier van de vervanging van de gevechtsvliegtuigen. Hij vindt dat de procedure van de vervanging moet ‘bespoedigd’ worden en bovendien herhaalde hij zijn uitdrukkelijke voorkeur voor de ‘superieure’ F-35 van het Amerikaanse Defensiebedrijf Lockheed Martin.

Culmineert deze Staatssecretaris voor Buitenlandse Handel zijn functie met die van handelsvertegenwoordiger van Lockheed Martin zo kunnen we ons beginnen afvragen. Afgaande op de megalomane cijfers die het Amerikaanse ministerie van Defensie voorziet voor de aanschaf van nieuwe F-35 voor het fiscale jaar 2015 en 2016 kan je het pleidooi van De Crem zonder omhaal surrealistisch noemen.

Toekomst van het leger

In het dossier van de vervanging van de gevechtsvliegtuigen kunnen we alvast een erg betrouwbare voorspelling doen: het dreigt een van de grootste Belgische miskleunen van de 21e eeuw te worden. Momenteel vindt er een reeks hoorzittingen plaats in de Kamercommissie Defensie over de toekomst van het leger. Enkele vaststellingen:

1. Nog voor het debat en de visie daarover is afgerond staat in het regeerakkoord ingeschreven dat de F-16’s worden vervangen en is een aanvang gemaakt met de aankoopprocedure.

2. Het heeft maanden aandringen gekost vooraleer de vragenlijst die naar de verschillende kandidaat vliegtuigbouwers is gestuurd, eindelijk aan het parlement is overhandigd. Deze leest, zoals reeds werd vermoed, als een duidelijke voorkeur voor de F-35. Wellicht niet toevallig is dat overeenkomstig de wensen van onze voormalige defensieminister.

3. Legertop, gemilitariseerde academici, politici van de meerderheid doen allemaal alsof de vervanging een noodzakelijke en budgettair haalbare zaak is, terwijl voor de jongste besparingsronde de verwarming in de kazernes al in april wordt dichtgedraaid, er geen geld meer is voor gedrukte syllabussen voor militaire opleidingen, liften worden afgeschakeld, dienstwagens niet meer worden gerepareerd, etc. Het lijkt er bijna op dat men het volledige leger wil ontmantelen om toch maar die nieuwe gevechtsvliegtuigen te kunnen bekostigen. De budgettaire beperkingen staan in elk geval in scherpe contradictie met de ‘full spectrum’ ambities in het regeerakkoord.

Nederland in val getrapt van F-35

Het gaat hier om een van de meest hallucinante, leugenachtige en surrealistische dossiers in de recente geschiedenis van dit land. Een van de leugenachtige beweringen is dat de investering in gevechtsvliegtuigen zich grotendeels zal terugverdienen als gevolg van compensaties. Enige ernstige studie die dat pleidooi ondersteunt ontbreekt. In Nederland, waar ze inmiddels in de val zijn getrapt door 37 F35’s aan te schaffen weten ze inmiddels wel beter. Voor de F-35 is de kans dat we een graantje meepikken bijzonder gering, temeer omdat ons land – anders dan Nederland – geen deel uitmaakt van het ontwikkelingsprogramma van de F-35.

Waar er wel compensaties te rapen vallen is in het onderhoud van de nieuwe toestellen, maar daar staan dan exploitatiekosten tegenover die in Nederland jaarlijks op 7,5 miljoen euro per toestel worden geraamd. De tewerkstelling die als gevolg van de aankoop (hooguit minimaal) en de exploitatiekosten wordt gegenereerd zal in elk geval door zijn natuur grotendeels door de overheid gesubsidieerd zijn, een euh, ‘kleine’ inconsequentie voor een regering die zweert bij noodzakelijke besparingen en een heilig geloof hecht aan liberale principes. De economische argumenten vallen overigens in het niet als we diezelfde miljarden (zie verder) zouden investeren in de ontwikkeling van pakweg alternatieve energietechnologie of de medische sector.

‘Geen geld voor investeringen’

Ook de komende jaren dienen zich besparingen aan. In 2018 worden de eerste (nog af te betalen) A400M transportvliegtuigen geleverd. Ten laatste volgend jaar moet er daarom gestart worden met aanpassingswerken in de luchthaven van Melsbroek, zo stelde het Rekenhof. Kostprijs 65 miljoen euro. Maar huidig Defensieminister Vandeput verklaarde vorig jaar in De Standaard (22/11) dat er geen geld is voor investeringen. Zal dat in de toekomst veranderen, zoals Vandeput op 2 februari tijdens de ‘diplomatieke dagen’ beweerde? Natuurlijk niet. Maar dat pleitbezorgers voor de vervanging van de gevechtsvliegtuigen maken zichzelf en ons dat wel wijs.

Als deze regering het contract met de uitverkoren vliegtuigbouwer tekent, zoals is voorzien voor 2018, dan dreigt ze de belastingbetalers willens en wetens op te zadelen met een onbetaalbare megafactuur van vele miljarden euro’s. Ter illustratie: zopas heeft het Amerikaanse ministerie van Defensie zijn officiële budgetaanvraag voor het fiscale jaar 2016 ingediend. Daarin is de aankoop voorzien van 57 nieuwe F-35’s voor het totaalbedrag van maar liefst 11 miljard dollar (9,6 miljard euro) of omgerekend 168 miljoen euro per toestel. Als we de wensen van de vorige Defensieminister, die ons land met 40 F-35’s wil opzadelen, op basis van de Amerikaanse cijfers naar de Belgische budgettaire context vertalen, dan gaat het om een investering van maar liefst 6,75 miljard euro. Dat komt overeen met bijna drie jaar het volledige Defensiebudget.

Belastingbetaler

Een politicus die zo’n waanzinnige aankoop door onze strot wil duwen, is simpelweg onbekwaam. Het is nu afwachten wat zijn opvolger Steven Vandeput uit zijn hoed zal toveren. Over enkele weken wil hij zijn strategisch plan voorstellen. De zogenaamde toverformule zou de zogenaamde programmafinanciering zijn. Maar in werkelijkheid bestaan er geen toverformules. Uiteindelijk moet het geld door de belastingbetaler worden opgehoest. Minstens 6 miljard euro voor de aankoop van 40 gevechtsvliegtuigen die in Nederland en Canada op een levensduur van 30 jaar worden geschat. Aan een exploitatiekost van 7,5 miljoen euro (Nederland) komt daar nog eens 9 miljard euro bovenop. Hoewel de ‘vliegtuiglobby’ ons van het tegendeel probeert te overtuigen, zijn deze gevechtsvliegtuigen qua aankoop en exploitatie gewoonweg onbetaalbaar…. en bovendien geen prioriteit.

Laat ons hier dus vlug een politieke streep onder trekken en ernstig nadenken over wat we bereid zijn te betalen voor onze veiligheid en vooral op welke manier dat moet gebeuren met welk leger.

Ludo De Brabander is woordvoerder van Vrede vzw en lid van de campagne tegen de vervanging van de gevechtsvliegtuigen