Nieuws van het front

Worden de verkiezingen een strijd tussen Bart De Wever en prins Filip?

Nieuws van het front Oorlogsberichten uit de Wetstraat en de wereld door Walter Pauli.

Kroonprins Filip wordt op 21 juli 2013 de nieuwe koning van België. Dat schrijft Le Soir. Volgens de krant doet koning Albert troonsafstand ten gunste van zijn oudste zoon, behalve als de N-VA een monsterscore haalt bij de gemeenteraadsverkiezingen.

Le Soir schrijft dat de koning op 21 juli volgend jaar troonsafstand doet ten voordele van prins Filip. Het is zéér goed mogelijk dat dergelijk scenario circuleert. Het omgekeerde is zelfs waar: het zou onverantwoord zijn van het Paleis indien men met een mogelijkheid tot troonsafstand (en hoe die te organiseren) níét rekening zou houden.

Dat ‘de politiek’ hierin betrokken wordt, lijkt logisch. Al moét het natuurlijk niet: de troonsopvolging ligt (grond)wettelijk vast, als de ene sterft, volgt de andere automatisch op. Zelfs afspraakjes binnen de koninklijke familie zijn dan van geen tel. Zie de dood van Boudewijn in 1993: toen al werd Filip ‘voorbereid’ op het koningschap, maar die regeling stond niet op papier en dus bleef Albert eerste troonopvolger. Wettelijk, en dus ook feitelijk. Vandaar dat premier Jean-Luc Dehaene in een memorabele toespraak het land opriep zich ’te scharen’ rond Albert, kort nadien Albert II.

Vandaag ligt de lijn van troonsopvolging ondubbelzinnig vast: het wordt Filip. Albert (°6 juni 1934) is inmiddels al bijna 78 jaar oud – dat is nog vier jaar ouder dan Louis Tobback. Dat zo’n man zijn aftreden plant tegen de 21e juli van volgend jaar – hij is dan al in zijn tachtigste levensjaar – lijkt logisch. Te meer omdat de voorbije jaren werd gezegd dat Albert het als zijn opdracht zag om als staatshoofd aan te blijven tot de grote operatie staatshervorming achter de rug is. Die werd eigenlijk ingezet met de verkiezingsoverwinning van het kartel CD&V-N-VA in 2007 en zou – nog altijd in de voorwaardelijke wijze – haar beslag moeten krijgen in 2012, of ten laatste in 2013: dan zou het parlement de grondwetswijzingen gestemd moeten hebben. Dat betekent dat Albert al een jaar of vijf naar zijn ‘pensioen’ aan het uitkijken is. Op een bepaald moment raakt die bobijn natuurlijk op.

Dat zou een merkwaardige parallel zijn tussen Albert en zijn oudere broer Boudewijn, die het ook als een zekere voltooiing van zijn koningschap zag toen Dehaene in 1992-1993 het Sint-Michielsakkoord gestemd kreeg. Zijn plotse dood maakte nadien dat accent alleen maar dramatischer, en die staatshervorming was evenmin la der des ders, zoals Boudewijn had gehoopt, gewenst, en zelfs een beetje probeerde te verordenen. Albert heeft het tijdens zijn regeerperiode afdoende mogen merken.

De nieuwe koning zou ook meteen een gezicht zijn voor ‘het nieuwe België’: een stuk (con)federaler dan het oude, waarin ook de monarchie opnieuw haar plaats moet zoeken. Met een premier met al een beetje ervaring, die het ook als zijn taak zou zien de nieuwe vorst een beetje te gidsen. Dat lijkt Elio Di Rupo wel op het lijf geschreven, zeker indien hij bij een gelukte staatshervorming het aura van ‘staatsman’ zou hebben.

Een monsterscore van de N-VA zou nog roet in het eten kunnen gooien. Houdt het paleis werkelijk zoveel rekening met de N-VA? Net zoals het Paleis van de jaren veertig, vijftig tot ver in de jaren tachtig geobsedeerd werd door ‘de socialisten’ als voornaamste destabiliserende factor voor de bestaande orde, is dat sinds de jaren zeventig, tachtig de Vlaamse beweging in al haar maatschappelijke en politieke ‘veruitwendigheden’. En nu dus door de N-VA, het grote succes van die partij en de uitstraling en de electorale kracht van Bart De Wever. Dan gaat het in Antwerpen bij de gemeenteraadsverkiezingen dit jaar niet meer over De Wever of Janssens, maar over De Wever of Albert of, als hij het handig aanpakt (en in dat electorale spelletje is De Wever niet geheel ongetalenteerd, zoals geweten) tussen De Wever en Filip. Olé ola.

De vraag is dus of het verstandig is om aan gemeentelijke verkiezingen dergelijk verregaande conclusies te koppelen. Als het de bedoeling was van het Paleis om aan die verkiezingen écht nationale conclusies te kunnen knopen, dan speelt men de N-VA alle kaarten in de hand, en is dat een extra surplus voor De Wever. De geschiedenis kent trouwens een paar bizarre voorbeelden van die techniek; ze bleken bijzonder dodelijk voor de monarchie. In april 1931 maakte koning Alfonso XIII (de grootvader van Juan Carlos) van de gemeenteraadsverkiezingen een informeel referendum over de monarchie. Het werd een ramp. Alleen op het platteland wonnen de monarchistische partijen, meestal bij gebrek aan tegenkandidaat. In alle steden (min één: Cadiz) wonnen de pro-republikeinen. Een paar dagen later had Alfonso XIII als banneling Spanje verlaten.

Wat het Paleis natuurlijk intrigeert, is de vraag welk extra potentieel N-VA nog heeft. Te meer omdat in de buik van de Vlaamse beweging steeds nadrukkelijker stemmen opgaan om, staatshervorming of niet, in 2014 (dus na twee jaar nieuw bewind) van de Vlaamse verkiezingen gebruik te maken om met een eventuele Vlaamse meerderheid een soort Balkanscenario te schrijven: het Vlaams Parlement (waar men dan droomt van een rechtse, anti-Belgische meerderheid) autonome stappen te laten zetten. Het is afwachten hoe waarschijnlijk dat is, zeker tegen een achtergrond van blijvende Europese financiële crisis, waar elk risico dat een individuele lidstaat vormt voor de sterkte van de gemeenschappelijke munt ongenadig wordt afgestraft en de kop ingedrukt. Maar dat dergelijke scenario’s circuleren, hoe radicaal en fantaisistisch sommige varianten ervan ook zijn, is natuurlijk een feit.

In de politiek is de hamvraag altijd ‘cui bono’, wie profiteert ervan? In deze: wie profiteert ervan dat dit nieuws ‘lekt’, nog wel in Le Soir.
Belgicistische krachten? Het valt te betwijfelen. Radicale Vlaams-nationalisten? Je hebt al hogere wiskunde nodig om te begrijpen hoe De Wever voor hem niet onwelgevallig nieuws zou kunnen lekken in een krant waarvan hij een welhaast fysiek afkeer heeft? Of is het een slim maneuver van een protagonist van ‘Plan W’ (Wallonië), waar men evenmin veel mededogen heeft met bestaande Belgische (en dus pro-Brusselse) evenwichten? Of gaat het gewoon, zoals dat vaak is, om een loslippigheid van een ijdeltuit die eigenlijk beter zou moeten weten maar, geheel volgens de menselijke natuur, zijn mond niet kon houden?

Zou een wissel op de troon een goede zaak zijn voor het land?
Welja. ‘Hij kan het niet’, zei oud-hofmaarschalk Herman Liebaers ooit in een memorabel interview in De Morgen over prins Filip. Die uitspraak maakte veel indruk, vooral omdat Filip dat (voor)oordeel in de praktijk voortdurend leek te bevestigen. Maar wie het hele interview van Liebaers erop naleest, merkt dat hij zijn hoop stelt op dat andere grote talent in de familie, de – ocharme – zo miskende Laurent. Om maar te zeggen: er is enige reden om sceptisch te zijn bij de inschattingen van de toen al bejaarde heer.

Zeker, Filip heeft een lange rij van blunders achter de rug. Maar sinds enige tijd is het toch zeer stil geworden rond de prinselijke ‘flaterbrigade’. Wie hem kent (of dat pretendeert) zegt dat de kroonprins bijzonder veel vorderingen heeft gemaakt. En hij zou niet de eerste man zijn die verstandiger en ‘meer matuur’ werd na een huwelijk en het vaderschap. Want hoewel alleen Filip de troon bestijgt, heeft hij natuurlijk Mathilde naast zich. Zeg maar: de Belgische Maxima.

En het Paleis zelf heeft ook een knop omgedraaid. Een voorbeeld: toen prinses Astrid vorig jaar in het Vlaams Parlement aanwezig was en twee aan kanker gestorven politici werden gehuldigd (Erika Thijs en Marie-Rose Morel), kwam zij de familie van Morel haar waardering overbrengen, incluis Morels echtgenoot Frank Vanhecke. Dat die voorzitter was geweest van het VB en dus jarenlang de antipode van Laken, was even van geen tel: soms primeert het menselijke op het politieke.

Het is dus niet gezegd dat de jonge generatie van Laken het minder goed zal doen dan les vieux. Toen Albert in 1993 de eed aflegde, kort voor zijn zestigste verjaardag, dachten velen ook dat hij een onbenul was, een ‘prins op overschot’ die het minder goed zou doen dan Boudewijn. Wat de historische evaluatie van Albert ook zal zijn: slecht heeft hij het zeker niet gedaan.

Filip (°1960) wordt in dat Le Soir-scenario op zijn 53e koning. Daarmee zit hij in de Europese ‘middenmoot’. In het Verenigd Koninkrijk zit kroonprins Charles (°1948) nog altijd niet op de troon, ook al wordt hij volgend jaar 65 en dus pensioengerechtigd. En zelfs de Nederlandse kroonprins Willem-Alexander (°1967) nadert de leeftijd waarin in het Vlaams onderwijs sommigen al stiekem op hun vingers zitten af te tellen naar hun TBS. De koninklijke eedaflegging op je 53e is niets te vroeg in een land waar sommigen al minister werden lang voor hun dertigste. De tijd van de generatie van ’tante Fabiola’ en co is voorbij. Nu al in de feiten, en straks ongetwijfeld ook officieel.

Walter Pauli

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content