Marc De Vos

Wie betaalt de rekening van de eurocrisis?

Marc De Vos Visiting fellow bij de denktank Itinera

Europa werkt koortsachtig aan een steviger aanpak van de eurocrisis. Daarbij staat één vraag centraal: wie betaalt het gelag?

Er zijn drie opties. Optie één: potje breken, is potje betalen. Frauderende Grieken, luie Portugezen, spilzuchtige Italianen en gelddronken Ieren moeten een lesje leren. Het is de aanpak die tot nog toe heeft gedomineerd, vooral onder druk van een verontwaardigde publieke opinie bij betere leerlingen zoals Duitsland en Nederland.

Drastisch saneren en hervormen met de revolver van Europa en de financiële markten tegen de slaap, is dan de boodschap. Dat blijkt maar moeilijk te werken. Enerzijds lijkt de remedie erger dan de kwaal, in die zin dat ze de economie de dieperik in stampt, waardoor een land als Griekenland in een uitzichtloze spiraal van steeds meer schuld terecht komt. Anderzijds kan de bevolking zelf niet blijven slikken zonder toekomstperspectief, getuige de straatprotesten. En zonder medewerking van de bevolking kan geen enkel hervormingsprogramma slagen.

Over naar optie twee. Alle zwakke eurolanden hebben boven hun stand geleefd doordat zij of hun economie kwistig euro’s geleend kregen. Hun staatsschuld wordt gefinancierd door banken die daarop een stevige rente als risicopremie aanrekenen. Nu het risico werkelijkheid is geworden, moeten de schuldeisers dat maar voelen. Dat heet dan een schuldherschikking of een gedeeltelijke wanbetaling, in de meest drastische hypothese zelfs met een uitstap uit de eurozone.

Ook hier dreigt de remedie erger te zijn dan de kwaal. Banken en hun verzekeraars zijn nog herstellend van de grote financiële crisis. De schulden van de eurolanden zitten overal verspreid, in heel Europa maar ook daarbuiten. We riskeren dus een kettingreactie en een nieuwe financiële crisis. Daarenboven zullen de beruchte ratingagentschappen ongenadig zijn en de kredietwaardigheid van de betrokken landen voor lange tijd verminderen. Dat betekent een jarenlange erfenis van duurder geld, meer schuld en minder groeipotentieel.

Optie drie dan maar: de Europese belastingbetaler. Die weet het nog niet, maar hij zit al serieus mee in het bad. Er is een Europees stabiliteitsfonds opgericht ten belope van 750 miljard euro, te financieren door ons allemaal. Daarbovenop heeft de Europese Centrale Bank de noodlijdende landen al voor meer dan 400 miljard gesteund. Achter de ECB staan de nationale centrale banken en daarachter… de nationale belastingbetalers. Het officiële politieke discours ontkent een Europese solidarisering van de nationale schulden; de realiteit is anders. Maar de ontkenning heeft wel een totaaloplossing in de weg gestaan. Ondertussen is het schuldenprobleem veel groter geworden dan dat het oorspronkelijk was en zijn meer landen geïnfecteerd door het eurovirus dat juist teert op de besluiteloosheid van de Europese politici.

Gaat het verdeelde Europa eendracht en daadkracht herwinnen of glijden we steeds verder en sneller af richting de desintegratie van de eurozone, met apocalyptische gevolgen die geen mens kan voorzien? Op dat historische keerpunt zijn we intussen aanbeland. Bekommerde leiders – Europees president Van Rompuy op kop – bezweren de media dat Europa boven zijn nationale belangen zal uitstijgen. Het is te hopen, want het alternatief van een totaal eurodebacle zou ook die nationale belangen in het hart treffen.

De waarschijnlijke uitkomst zal een combinatie van de drie opties zijn, met wellicht de minste pijn voor de bankensector. Voor de Europese belastingbetaler is alvast één zaak duidelijk: de rekening loopt op en zal op één of andere manier gezamenlijk moeten betaald worden. Er circuleren al schattingen over een totaalkost van meer dan 3.000 miljard. De afrekening zal maar duidelijk zijn op het einde van de rit. Maar tenzij we de afgrond inspringen, de eurozone opblazen en het Europese project kelderen, betekent de eurocrisis gegarandeerd een pak meer lasten en schulden voor alle eurolanden en hun burgers. Dat besef mag doordesemen bij iedereen die dezer dagen over budget moet praten. Over naar de Wetstraat.

Marc De Vos doceert aan de UGent en is directeur van de denktank Itinera (www.itinerainstitute.org). Hij schrijft deze wekelijkse column in eigen naam. Twitter @devosmarc

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content