Was Stonehenge een ‘Mekka op stelten’?

© Reuters
Wided Bouchrika
Wided Bouchrika Freelancejournaliste

Is het een druïdentempel om zonsopgang en -ondergang te vieren? Een astronomische kalender? Of trok men erheen voor magische genezing? Speculaties over het mysterieuze Stonehenge houden aan. Volgens een nieuwe theorie keken we altijd al in de verkeerde richting naar het ‘Mekka op stelten’.

Er doen veel theorieën de ronde over het werkelijke doel van Stonehenge. Het meest bekende prehistorische monument van Engeland werd gebouwd tussen 3.000 en 2.000 voor Christus en trekt jaarlijks een miljoen bezoekers naar Salisbury Plain in Wiltshire. Daar aanschouwen ze wat oorspronkelijk een houten cirkel was, later opgetrokken in massieve blokken steen – waarvan vele op een onverklaarbare wijze uit doleriet van Welshe bergen gehouwen.

Altaar in de hemel

Hoewel dat onverklaarbare door sommigen via allerhande theorieën verklaard wordt: in de twaalfde eeuw startte Geoffrey van Monmouth een hele resem speculaties door te schrijven dat Merlijn de megalieten uit Ierland had overgevlogen. Het monument kreeg ondertussen magische krachten toegewezen als een soort ‘prehistorisch Lourdes’ waar mensen heen trokken om genezen te worden. Anderen zien er een soort druïdische tempel in waar zonsopgang en -ondergang vereerd werden. Nog anderen menen dat het een astronomische kalender moet zijn geweest.

Was Stonehenge een 'Mekka op stelten'?

‘Geen van die theorieën verklaart echter dat er ooit sprake was van een houten platform’, zo meent Julian Spalding – kunstcriticus en voormalig directeur van enkele belangrijke Britse musea – in zijn boek ‘Realisation – from seeing to understanding: the origins of art’. Spalding heeft namelijk een nieuwe theorie klaar voor de ooit perfecte stenen cirkel. Stenen die volgens hem de fundamenten vormden voor een vast platform – ‘een groot altaar’ – dat lang geleden verloren is gegaan.

Stof en drek

‘Alle interpretaties tot op heden kunnen het mis hebben’, meent Spalding in zijn uitgave. ‘We hebben lang verkeerd naar Stonehenge gekeken: vanop de aarde, vanuit een modern en materialistisch standpunt. Dat in plaats van naar de hemel volgens onze oude, geestverheffende perceptie.’ Volgens de kunstcriticus in The Guardian, hebben we ons onvoldoende verplaatst in de denkwijze van onze voorouders.

De T-vormige pilaren in Göbekli Tepe (Turkije), met 11.500 jaar het oudst bekende tempelcomplex ter wereld, het verheven plateau van de Nazcalijnen in Peru, het Cirkelvormig Altaar in Peking: de heilige monumenten werden in de hoogte gebouwd, in cirkelvormige patronen mogelijk gelinkt aan de bewegingen van de hemel. Volgens Spalding allemaal voorbeelden van ‘grote verheven altaren uit het verleden, die suggereren dat wie Stonehenge bouwde nooit zulke ceremonies vanop de eenvoudige aarde gehouden zou hebben’.

Nazcalijnen, Peru.
Nazcalijnen, Peru.© EPA

‘Dat zou ongelooflijk beledigend zijn geweest voor de onsterfelijke wezens, die op zo’n manier uit de hemel naar beneden zouden zijn gehaald om daar in het stof te bijten en in de drek te stappen’, schrijft Spalding.

Duizenden gelovigen

‘Vroeger werden spirituele ceremonies niet op de begane grond georganiseerd’, zegt de auteur tegenover The Guardian. ‘De Egyptische farao, de Chinese keizer: ze werden altijd gedragen, net zoals destijds met de paus gebeurde. De voeten van de heiligen mochten de grond niet raken.’

Was Stonehenge een 'Mekka op stelten'?
© Reuters

Nee, Stonehenge moet dus een cirkelvormig verheven houten altaar zijn geweest. Enorm verstevigd door de stenen stutten, die zo het gewicht van duizenden gelovigen – uit de vier uithoeken van het koninkrijk – konden dragen. ‘Een oud Mekka op stelten’, vindt de criticus, dat bereikt werd via houten ramps of trappen.

Spaldings theorie wordt echter nog niet universeel erkend. De man is dan ook geen archeoloog. Volgens The Guardian hebben enkele experten hun twijfels bij de verklaring, anderen geloven dat er ‘iets in kan zitten, maar dat er geen bewijs is om het te ondersteunen’. Archeoloog en autoriteit in het bestuderen van prehistorische stenen cirkels, Aubrey Burl, stelt nog in de krant dat ‘de mogelijkheid bestaat. Nieuwe, waardevolle ideeën over Stonehenge lonen de moeite, maar moeten met zorg en overweging benaderd worden’.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content