Dirk Draulans

Waarom die absurde angst voor genen?

Dirk Draulans Bioloog en redacteur bij Knack.

Kamerlid Anne Dedry van Groen is niet tegen genetische manipulatie voor wetenschappelijke doeleinden. Maar ze krijgt dat standpunt publiek niet over haar lippen, want het druist in tegen dat van haar partij.

Bananenexpert Rony Swennen manipuleert (soms) genen van bananen.
Bananenexpert Rony Swennen manipuleert (soms) genen van bananen.© Canvas

De wereldwijd vermaarde bananenveredelaar Rony Swennen van de KU Leuven gebruikt soms genetische manipulatie om vooral in ontwikkelingslanden bananen resistent te maken tegen schimmels die zo hard kunnen woekeren dat ze ganse plantages onderuit halen. Swennen zet in zijn strijd tegen parasieten ook in op natuurlijkere systemen die kleine boeren hanteren, zoals het door elkaar planten van verschillende gewassen en bananenvariëteiten om ziektes minder kans te geven. Hij mikt op verschillende strategieën in functie van de omgeving en het te bereiken resultaat.

Net als veel andere wetenschappers begrijpt Swennen niet goed waarom activisten zich soms obstinaat tegen nieuwe ontwikkelingen keren, zelfs als die het leven van arme mensen beduidend zouden kunnen verbeteren. Genetische manipulatie van landbouwgewassen voor een hogere opbrengst, al was het maar door een efficiëntere strijd tegen ziektes, is zo’n doorn in het oog van activisten. Nochtans zou een ontwikkeling als gouden rijst – een rijstplant waaraan genen zijn toegevoegd waardoor ze vitamine A produceert – veel kinderen in Azië voor blindheid en een vroege dood kunnen behoeden. De gemanipuleerde plant is beschikbaar, maar ze mag van de activisten niet op de markt, en hun druk op beleidslui is zo groot dat die hen volgen, uit angst voor de slecht geïnformeerde en bang gemaakte publieke opinie.

Gouden rijst, een rijstplant waaraan genen zijn toegevoegd waardoor ze vitamine A produceert, kan veel kinderen in Azië voor blindheid en een vroege dood behoeden.
Gouden rijst, een rijstplant waaraan genen zijn toegevoegd waardoor ze vitamine A produceert, kan veel kinderen in Azië voor blindheid en een vroege dood behoeden. © Reuters

Swennen vertelde in de zomer, tijdens gesprekken voor de Canvas-documentaires en het bijhorende boek ‘De Macht van het Minuscule’ over nuttige microben, dat er misschien een kentering op komst is, want hij had vernomen dat een nieuw verkozen kamerlid voor Groen, Anne Dedry, niet tegen genetische manipulatie is. In september kregen we de dame na enig gedoe te pakken. Ze bevestigde inderdaad dat haar mening over genetisch gemanipuleerde organismen genuanceerder is dan die van de meeste leden van haar partij, onder meer omdat ze Rony Swennen kende en ze de zaken goed uitgelegd kreeg. Ze was vastbesloten om Swennen uit te nodigen naar het parlement, of om met een delegatie zijn laboratorium te bezoeken.

De starre visie van Bart Staes

Bart Staes (Groen)
Bart Staes (Groen)© Belga

Maar over de vraag om over de kwestie een interview te doen in Knack moest ze eens goed nadenken, want haar standpunt gaat lijnrecht in tegen dat van enkele diehards in haar partij, met op kop Europees parlementslid Bart Staes die zich de jongste jaren zo vastgereden heeft in een starre visie over de problematiek dat er zelfs geen debat meer mogelijk is. Ze zou overleggen met enkele andere partijleden, onder meer de ook nieuwe senator Petra De Sutter, die gynaecologe aan de UGent is.

Dat overleg duurt lang. De laatste mail die ze stuurde dateert van half oktober. Toen luidde het dat er ‘een aantal gesprekken gepland zijn binnen de partij’. En werd er gemeld dat ‘geduld een schone deugd is’. Maar geduld is niet mijn sterkste kant, dus Dedry zal haar verhaal elders mogen doen. Het werk van Rony Swennen is dinsdag 2 december om 20u40 op Canvas te zien – het komt ook uitgebreid aan bod in het boek ‘De Macht van het Minuscule’. Het tweede deel van het tweeluik over de rol van microben in ons leven stelt scherp op gisten en schimmels, in ons lichaam, in onze huizen en in onze leefomgeving.

Bananenbier zonder bananen

Ook het werk van biotechnoloog Kevin Verstrepen van de Leuvense tak aan het Vlaams Instituut voor Biotechnologie komt aan bod – hij is een van de topwetenschappers in ons land. Verstrepen en zijn team bestuderen de genetica van gist voor hun onderzoek van fundamentele evolutionaire processen, die onder meer aan de basis van ziektes als kanker liggen. Daarbij sleutelen ze naar hartenlust aan de genen van gistcellen.

Het procedé zou nuttig kunnen zijn voor de brouwerij-industrie, maar onder druk van maatschappelijk rumoer is die voorlopig uiterst terughoudend ten opzichte van het werken met genetisch gemanipuleerde gisten. Wij konden Kevin Verstrepen – een wetenschapper met een zeker rock-‘n-roll gehalte – echter overtuigen om voor de documentaire en het boek een bier op basis van genetisch gemanipuleerde gisten te maken. Het werd uiteindelijk een bananenbier, maar dan zonder bananen. Door het verschuiven van enkele van haar genen produceert een gistcel een aroma dat zo sterk is, dat een druppeltje ervan in een zwembad het geheel in een licht exotisch bananengeurtje zou doen baden. Het is een primeur voor ons land: het eerste bier op basis van genetisch gemanipuleerde organismen.

Biotechnoloog Kevin Verstrepen manipuleert (dikwijls) genen van gisten.
Biotechnoloog Kevin Verstrepen manipuleert (dikwijls) genen van gisten.© Canvas

Het was wel een lijdensweg om het voor elkaar te krijgen, precies omwille van de gevoeligheid die met de toepassing van de technologie gepaard gaat. Maar alle obstakels raakten opgelost, en het resultaat krijgt u te zien in de documentaire. Proeven zal (hopelijk) voor later zijn. We konden enkele toevallige proefkonijnen op straat van het vooruitstrevende brouwsel laten genieten, maar zolang de maatschappij blijvend bewerkt wordt tegen de nieuwe technologie zal het bier niet op de markt komen. Misschien kan Anne Dedry daar iets aan doen. Of is Bart Staes te vermurwen met een bananenbiertje.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content