Vacature voor ‘beschermer van de planeten’ is geen overbodige luxe

De Nasa heeft een vacature uitgeschreven voor een ‘beschermheer of -vrouw voor de planeten. Die moet de Aarde beschermen tegen buitenaards leven, maar toch vooral buitenaards leven tegen de mens…

De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie Nasa heeft een vacature (m/v) uitgeschreven voor een ‘planetary protection officer’ die de Aarde moet beschermen tegen buitenaardse bacteriën en omgekeerd. Nee, het is niet het script van een nieuwe Hollywood-blockbuster, maar een echte vacature op de website van de Amerikaanse overheid. Concreet bestaat de drie jaar durende functie uit het uitstippelen van een beleid dat zorgt voor het ‘vermijden van organische en biologische vervuiling in de menselijke en robotische ruimtevaartexploratie’.

https://twitter.com/NASApeople/status/892851590985535489NASA Peoplehttps://twitter.com/NASApeople

Lots of buzz today about our Planetary Protection Officer position, check out what our office actually does! https://t.co/fp5KUe7UpT pic.twitter.com/Tf8fEYZqpc

— NASA People (@NASApeople) August 2, 2017

De planetary protection officer zorgt er met andere woorden concreet voor dat er geen microbiologisch leven van de Aarde naar andere planeten reist en omgekeerd. Daarom zal hij of zij alle ruimtevaartmissies mee begeleiden die al dan niet opzettelijk organismen naar andere planeten of hemellichamen vervoeren, alsook alle missies die stalen van buitenaardse onderzoeksobjecten terug naar de Aarde brengen.

Een van die missies is de expeditie naar een maan van Jupiter, Europa. De Europa Clipper zal het oppervlak van de maan in kaart brengen en analyseren of ze bewoonbaar is. Europa wordt immers gezien als een van de beste kandidaten voor het bestaan van buitenaards leven in ons zonnestelsel omdat er onder het ijsoppervlak van de maan een gigantische oceaan ligt die twee keer zoveel water bevat als op Aarde. Een van de taken van de planetary protection officer zal bijvoorbeeld zijn om ervoor te zorgen dat de ruimtesonde niet crasht op de maan.

Ultieme opoffering

De functie van planetary protection officer is niet nieuw. Ze bestaat bij verschillende ruimtevaartorganisaties sinds in 1967 het Internationale Ruimteverdrag in werking trad. Daarin staat dat de ondertekenaars in hun ‘studie en exploratie van de buitenaardse ruimte schadelijke contaminatie moeten vermijden.’ Alleen de Nasa en zijn Europese tegenhanger Esa hebben een fulltime planetary protection officer in dienst.

In 2014 vertelde de voormalige Amerikaanse beschermvrouw van de planeten, Catherine Conley, nog aan Scientific American dat een van haar grootste bezorgdheden was dat de planeet Mars vervuild zou raken wanneer mensen naar de Rode Planeet reizen en daar sterven. De mens is nu eenmaal een wandelende smetstof. Het is volgens haar belangrijk om andere planeten niet te vervuilen en op die manier de fouten die de mens met de planeet Aarde heeft gemaakt niet te herhalen.

Wanneer een organisme vanuit de Aarde losgelaten wordt in een pure omgeving kunnen er twee problematisch zaken gebeuren, schrijft Time. De vervuiling zou het onmogelijk kunnen maken om met zekerheid te weten of een organisme dat wordt ontdekt eigen is aan de planeet of een verstekeling. Erger nog, als er inderdaad buitenaards leven aanwezig is, zouden de indringers zelfs dodelijk kunnen blijken voor dat specifieke leven.

Vandaar dat bijvoorbeeld in september het ruimtetuig Cassini dat sinds 2004 rond de planeet Saturnus draait, de ultieme opoffering zal uitvoeren. Cassini zal zich te pletter laten slaan in de atmosfeer van Saturnus om ervoor te zorgen dat het planetaire systeem achterblijft zoals we ze gevonden hebben: puur en onaangetast. In 2003 deed het ruimtetuig Galileo, dat rond Jupiter draaide, hetzelfde om te vermijden dat het per ongeluk zou crashen op de manen rond de planeet.

‘Aliens’

Toch is de omgekeerde route, het gevaar dat ‘aliens’ voor de mens vormen, iets wat ons altijd veel meer heeft beziggehouden doorheen de jaren. Toen de astronauten van de eerste drie Apollo landingsmissies terug naar de Aarde keerden, werden ze maar liefst drie weken in quarantaine gezet om toch maar zeker te zijn dat ze geen bacteriën van de maan hadden meegebracht. Iets wat eigenlijk onwaarschijnlijk is aangezien de maan een zo goed als steriele plek is, aldus Time.

Toch sloeg het hart van wetenschappers een slag over toen de crew van Apollo 12 terugkeerde. Aan boord was de camera van het onbemande ruimtetuig Surveyor 3 die tweeëneenhalf jaar eerder op de maan was geland. Toen laboranten de camera analyseerden, merkten ze tot hun grote verbazing een kleine, levensvatbare kolonie streptokokkenbacteriën aan. Het was mogelijk, alhoewel uiterst onwaarschijnlijk, dat de bacterie endemisch was voor de maan. Meer waarschijnlijker was dat de bacteriën aan boord van de Surveyor waren mee geglipt en zo lang op de maan overleefd hadden. Een latere analyse wees echter uit dat geen enkele van de twee scenario’s de juiste was: de camera werd in werkelijkheid geïnfecteerd door de bacteriën in de clean room van het lab nadat het toestel teruggekeerd was.

Het incident is hoe dan ook een herinnering aan hoe gemakkelijk bacteriën van de ene wereld naar de andere wereld kunnen springen. Het vermijden van dergelijke bio-lekken zal dan ook een belangrijke taak zijn van de toekomstige nieuwe planetary protection officer.