Stapje dichter bij ‘Zesde Grote Massa-extinctie’

Diersoorten sterven sneller uit dan ooit in de voorbije 65 miljoen jaar.

Wetenschappers waarschuwen dat we opnieuw een stapje dichter zijn bij wat ze stilaan de ‘Zesde Grote Massa-extinctie’ zijn gaan noemen, een biologisch proces dat de 21e eeuw lijkt te gaan domineren.

De organisatie BirdLife International kondigde woensdag officieel het verdwijnen aan van de Madagaskardodaar. Daarmee is de lijst van uitgestorven vogelsoorten opgelopen tot 132.

“Er is geen hoop meer om de Madagaskardodaars terug te vinden, laat staan te redden. Deze kleine futensoort nam zeer snel in aantal af toen exotische roofvissen geïntroduceerd werden in de meren. De vogels raakten ook verstrikt en verdronken in de nylon visnetten die steeds meer gebruikt werden”, aldus de organisatie. “Het verdwijnen van de Madagaskardodaars is een schoolvoorbeeld van het onvoorziene effect van het ingrijpen van de mens in kwetsbare ecosystemen zoals waterrijke gebieden.”

Massa-uitroeiing

Het tempo waaraan soorten vandaag opnieuw verdwijnen, doet veel biologen van een zesde grote massa-extinctie spreken. Wetenschappers onderscheiden in de geschiedenis van de Aarde namelijk vijf cataclysmische gebeurtenissen waarbij de meeste diersoorten op onze planeet verdwenen. De laatste was de Krijt-Paleogeenmassa-extinctie, zo’n 65 miljoen jaar geleden, die mogelijk werd veroorzaakt door een gigantische meteorietinslag op Aarde. Daarbij werden de dinosaurussen van de aardbol geveegd.
Planten en dieren worden vandaag sneller uitgeroeid dan dat er nieuwe soorten evolueren. Het enige verschil is dat deze laatste veroorzaakt is door de mens.

Alleen al de vogelsoorten verdwijnen aan een snelheid van één per decennium. Van de 10.027 vogelsoorten wereldwijd is bovendien een vijfde bedreigd.

Toch is er goed nieuws uit Europa want de bedreigde Azoren goudvink neemt opnieuw in aantal toe. “Bedreigde vogelsoorten die in ons land voorkomen zijn de roodhalsgans (wintergast) en de witkopeend, waarvan toevallig een exemplaar op Blokkersdijk (Antwerpen-Linkeroever) zit. In de categorie ‘kwetsbaar’ valt de waterrietzanger (doortrekker), de dwerggans (wintergast) en de grote trap (dwaalgast)”, aldus Wim Vandenbossche van Natuurpunt.

“Op Europees niveau zijn de dunbekwulp, vale pijlstormvogel, kaalkopibis, steppenkievit en Azoren goudvink met uitsterven bedreigd. Die laatste is een zangvogel die enkel op de Portugese Azoren eilanden voorkomt. Door het herstellen van de natuurlijke vegetatie nam de soort recent terug in aantallen toe”, voegt hij daar aan toe.

De Vijf Grote Massa-extincties 65 miljoen jaar geleden: Krijt-Paleogeenmassa-extinctie. Wellicht veroorzaakt door een meteorietinslag waardoor zo’n 75 soorten, waaronder de dinosaurussen, van de aardbol verdwenen.

440 – 450 miljoen jaar geleden: Laat-Ordovicische massa-extinctie (de tweede grootste extinctie). 49% van alle op dat moment levende geslachten in het dierenrijk verdween.

251 miljoen jaar geleden: Perm-Trias-massa-extinctie (de ergste van allemaal). 95% van alle in zee levende soorten en ongeveer 70% van de gewervelde landdieren stierf uit.

360 – 375 miljoen jaar geleden: Laat-Devonische extinctie. Deze extinctie duurde zo’n 20 miljoen jaar.

205 miljoen jaar geleden: Krijt-Paleogeenmassa-extinctie. Van alle mariene families stierf zo’n 20 procent uit.