Slaapziekte ontwaakt in Ethiopië

De slaapziekte vormt in Ethiopië een van de grootste hindernissen op de ontwikkeling van vee- en landbouwproductie.

Ethiopië wordt voor één zesde bezet door tseetseevliegen. Deze insecten zuigen bloed op bij mens of dier en injecteren tegelijkertijd een parasiet in de bloedbaan van het slachtoffer. De parasieten veroorzaken slaapziekte.

Ze bestaan uit slechts één cel en hebben een zweepachtig staartje waarmee ze zich tussen de rode bloedcellen van hun gastheer kunnen bewegen. De parasieten worden trypanosomen genoemd. Er bestaan verschillende soorten trypanosomen, waarvan Trypanosoma congolense potentieel de gevaarlijkste is voor runderen en meer bepaald voor zeboes.

Jana Pauwels deed voor haar masterscriptie dierengeneeskunde aan de UGent een studie ter plaatse. De studie wees uit dat koeien in de buurt van de Ghibe vallei, in het zuidwesten van Ethiopië, gemiddeld één derde kans hebben om geïnfecteerd te zijn met trypanosomen en bij meer dan de helft hiervan zal het gaan het om T. congolense, de potentieel gevaarlijkste stam voor runderen.

Resistent
Bovendien bleek, na het testen van de resistentiestatus, dat 100% van de T. congolense, geïsoleerd uit koeien in dit gebied, resistent was tegen de twee meest gebruikte geneesmiddelen. Het behandelen van de zieke dieren heeft in die situatie dus weinig kans op slagen.

Een oplossing ligt niet voor de hand: een vaccin tegen de slaapziekte kan niet geproduceerd worden omdat de parasiet telkens kan variëren van uiterlijk. Deze variabiliteit is oneindig en niet te vatten in een vaccin. Tseetseevallen, netten die de tseetseevlieg doden, zijn arbeidsintensief in onderhoud en worden vaak gestolen. Ook de vacht van de koeien behandelen met een afstotend middel is geen oplossing, aangezien het te duur is.

Wat wel nog werkt is het gebruik van een combinatie van geneesmiddelen, tegen zulke cocktails zijn de parasieten vaak wel nog gevoelig. Of men zou kunnen overstappen naar een ander ras van koeien wat minder gevoelig is voor de slaapziekte.