Ontsmettingsregel versoepelen? ‘Overdracht covid-19 via besmette oppervlakken is klein’

© getty
Trui Engels
Trui Engels Journalist Knack

Het Amerikaanse Centrum voor ziektecontrole en Preventie bevestigt wat wetenschappers al langer zeggen: het risico om het coronavirus op te lopen door contact met besmette oppervlakken is klein. Dat staat in een nieuwe richtlijn.

In het begin van de coronapandemie braken we ons nog het hoofd over het feit of we groenten, fruit en etenswaren in plastic verpakkingen of zelfs postpakketjes uit China al dan niet moesten ontsmetten. Het virus bleek volgens gecontroleerd labo-onderzoek immers dagenlang op plastic, koper en roestvrij staal te kunnen overleven nadat het er terecht kwam via grote speekseldruppels van besmette personen. Door deze gemeenschappelijke oppervlakken – in virus-taal ‘fomieten’ genoemd – aan te raken en daarna je mond of neus, zou je immers ziek kunnen worden.

Ook vandaag nog worden op basis van wat we weten over andere infectieziekten winkelkarren in supermarkten en fleskdesks op kantoor duchtig ontsmet en geven we de code van onze bankkaart in met behulp van een oorstokje.

Maar nu blijkt dat het risico om besmet te raken met het coronavirus SARS-CoV-2 door een besmet oppervlak of object aan te raken, niet onmogelijk is, maar wel heel erg klein, namelijk minder dan 1 op 10.000, zo schrijven de Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Dat geldt nog meer in de buitenlucht waar de zon en andere factoren het virus kunnen vernietigen.

De CDC heeft daarom de richtlijnen rond ontsmetting aangepast. Het veelvuldig ontsmetten van zitjes op het openbaar vervoer, bureaus, deurknoppen en tafels is weinig gestoeld op wetenschappelijke evidentie, zo blijkt. Het is de eerste keer dat de CDC hier zo duidelijk over communiceert.

Mogen de flessen met vaak ongezonde chemische desinfectiemiddelen dan achter slot en grendel en kan de horeca met het oog op de opening van de terrassen het geld beter aan andere zaken besteden? Theoretisch gezien is het niet onmogelijk dat je ziek wordt door contactoverdracht, maar dan moeten er al heel wat zaken tegelijkertijd mislopen. Zo moeten er aanzienlijk veel verse, infectueuze virale deeltjes op het oppervlak terechtkomen en moeten er vervolgens heel veel van die partikels snel overgebracht worden naar de handen van een persoon, die dan uiteindelijk zijn gezicht aanraakt.

Handen blijven wassen

In de meeste gevallen is een simpel zeepsopje voor oppervlaktes voldoende om het sowieso al lagere risico van oppervlaktetransmissie tegen te gaan, aldus de CDC. Bovendien bescherm je jezelf al door een goede handhygiëne te onderhouden. Want dat laatste blijft, naast het dragen van een mondmaker, afstand houden en nauwe contacten beperken, belangrijk in deze pandemie. Regelmatig de handen wassen is trouwens voor het tegengaan van andere pathogenen een belangrijke maatregel.

Toch raadt het Amerikaans centrum aan om een specifieke binnenruimte wel te ontsmetten wanneer een persoon met vermoedelijke of bevestigde covid-19 er in de laatste 24 uur is geweest. De vernieuwde richtlijn geldt niet voor gezondheidsinstellingen, die een meer intensieve hygiëne vereisen.

Na een jaar van allerlei ontsmettingsprotocols is het publiek ondertussen wel gewoon geraakt aan de praktijk. Het ziet er dus niet naar uit dat ze snel zal verdwijnen. Het is een zichtbare maatregel die een veilig gevoel geeft. Besmetting via oppervlaktes is bovendien nooit helemaal uit te sluiten.

Ventilatie, de vergeten maatregel

Maar in plaats van oppervlaktehygiëne zou de focus vandaag moeten worden verlegd naar de luchtkwaliteit in de binnenruimte via ventilatie en luchtfiltering in bijvoorbeeld scholen, zeggen experts. Het voorbije jaar is meer en meer gebleken dat de primaire routeoverdracht van SARS-CoV-2 vooral via de lucht verloopt, door grote en kleine druppeltjes. Dat verklaart ook de zogenaamde ‘superspreading events’.

Duitsland, Nederland en Wallonië doen investeringen op het vlak van ventilatie, Vlaanderen loopt nog wat achter. Nochtans onderstreept ook de Hoge Gezondheidsraad het belang van goed ventileren van binnenruimtes, zeker wanneer meer besmettelijke varianten van het coronavirus de ronde doen. ‘Het belang van aerosolen in de verspreiding van het coronavirus wordt niet langer betwist’, aldus de HGR. ‘Wanneer iemand langere tijd in een slecht geventileerde ruimte verblijft met een besmet persoon verhoogt dat de kans om besmet te raken aanzienlijk, zelfs wanneer de fysieke afstand gerespecteerd wordt.’

Conclusie: de zeven gouden regels om coronabesmettingen te voorkomen zijn: handen wassen, afstand houden, contacten beperken, activiteiten het liefst buiten, denken aan kwetsbare mensen, de regels over bijeenkomsten volgen en een goede ventilatie.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content