Mysterie van de dag: waarom is de Toren van Pisa nog niet omgevallen?

Toren van Pisa © getty
Trui Engels
Trui Engels Journalist Knack

Sinds de constructie van de klokkentoren op de Piazza dei Miracoli van Pisa in 1173 begon, is de regio rond de Italiaanse stad al een aantal keer getroffen door zware aardbevingen. Toch is de beroemde scheve toren nog steeds niet omgevallen. Hoe komt dat?

Omdat het land op meerdere breuklijnen ligt, heeft Italië zijn deel aan aardbevingen wel gehad doorheen de geschiedenis. Die bevingen zijn nochtans niet de reden waarom de beroemde campanile scheef kwam te staan.

Uit een studie van de universiteit van Bristol en de Roma Tre-universiteit blijkt ironische genoeg zelfs dat de reden waarom de Toren van Pisa scheef kwam te staan dezelfde is als waarom hij nu nog steeds niet is omgevallen.

Die reden is het zogenaamde ‘DSSI-effect’ (dynamic soil-structure interaction). De specifieke bodem van los zand en klei, die verantwoordelijk is voor de instabiliteit van de meer dan 55 meter hoge toren, zorgt er tegelijk ook voor dat ze nog niet is omgevallen omdat de combinatie van de hoogte en de stevigheid van het gebouw en de zachtheid van de ondergrond verhinderen dat bij een aardbeving de toren even hard gaat beven als de omringende gebouwen.

Dankzij deze unieke combinatie van kenmerken is de Toren van Pisa wereldrecordhouder wat betreft het DSSI-effect.

Hoewel de ‘aardbevingbeschermende’ capaciteiten van de toren onbedoeld waren, hopen de onderzoekers nu om het principe van DSSI bewust te integreren in toekomstige structuren. Al moeten ze die tegelijkertijd ook wel recht kunnen houden…

De Toren van Pisa werd aanvankelijk als een rechte toren gebouwd, maar al kort na de constructie begon hij scheef te hangen door de inzakking van de fundamenten aan één kant. De bodem onder de toren, die gelegen is tussen de rivieren Arno en Serchio, bleek te los en te zacht.

Vanaf 1178 lag de bouw van de toren 100 jaar lang stil omdat Pisa een oorlog aan het uitvechten was met Genua en Florence. Wellicht had het onafgewerkte, scheve gebouw daardoor de tijd om zich te ‘zetten’.

De toren werd in 1990 voor het eerst in 800 jaar gesloten omdat ze te veel was overgeheld en het te gevaarlijk was om nog toeristen toe te laten. Sinds de voltooiing van die restauratie in 2001 is de helling teruggebracht van 5,5 naar 3,99 graad.

Met alle moderne technieken van vandaag zou het mogelijk zijn om de toren helemaal recht te zetten, maar dat zou nadelig zijn voor het toerisme. De toren is een van de belangrijkste toeristische attracties in Centraal-Italië.

Partner Content